Đột phá phát triển thị trường công nghệ đi liền với thực hiện chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm

LTS: Tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XI, Thủ tướng Phan Văn Khải đã trình bày Báo cáo của Chính phủ: “Thời kỳ mới đòi hỏi phải phát triển kinh tế - xã hội nhanh hơn, bền vững hơn”.

Ở phần thực hiện nhiệm vụ kế hoạch 2006 và năm năm 2006 – 2010, Báo cáo đề cập đến các nhóm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư, hội nhập kinh tế quốc tế và nâng cao sức cạnh tranh, tạo chuyển biến mạnh về giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ, cải thiện cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống, mở rộng dân chủ và xây dựng nhà nước pháp quyền. Tia Sáng xin trích đăng các giải pháp để tạo chuyển biến trong lĩnh vực khoa học – công nghệ:

   Phát triển thị trường công nghệ chính là tạo môi trường và điều kiện kết hợp chặt chẽ giữa cơ quan khoa học và đơn vị sản xuất, kinh doanh bằng các hợp đồng kinh tế, thúc đẩy mạnh mẽ công tác nghiên cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ đáp ứng yêu cầu đổi mới công nghệ và nâng cao trình độ quản lý, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh của từng đơn vị sản xuất, kinh doanh và từng ngành, từng lĩnh vực trong nền kinh tế. Cần hoàn thiện môi trường pháp lý cho thị trường công nghệ, kích cầu công nghệ, xây dựng quỹ quốc gia hỗ trợ ứng dụng công nghệ mới, phát triển các loại hình dịch vụ và xúc tiến mua bán công nghệ; phấn đấu đạt mức tăng trưởng hằng năm hai con số về giá trị giao dịch mua bán công nghệ trong giai đoạn 2006 – 2010.

Nhà nước tăng thêm và tập trung hơn nguồn lực vào việc thực hiện những chương trình trọng điểm quốc gia để làm nòng cốt và tạo sức bật cho toàn bộ hoạt động khoa học và công nghệ, trong đó một số lĩnh vực sớm đạt trình độ của khu vực và thế giới, phát triển kinh tế tri thức. Năm 2006 ngân sách Nhà nước tiếp tục tăng chi và dành đủ 2% tổng chi cho khoa học và công nghệ. Xóa bỏ cơ chế hành chính bao cấp, thực hiện chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong các tổ chức khoa học và công nghệ công lập; chuyển các tổ chức nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ sang hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp dưới các hình thức thích hợp; phát triển mạnh các doanh nghiệp khoa học và công nghệ thuộc mọi thành phần kinh tế; thông qua đổi mới cơ chế quản lý mà sắp xếp lại hệ thống các viện nghiên cứu để nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ.

 Để mau chóng khắc phục sự tụt hậu về khoa học và công nghệ, phải gắn chặt việc phát triển năng lực nội sinh với đẩy mạnh hợp tác quốc tế; biện pháp quan trọng trước mắt là tiếp nhận công nghệ tiên tiến, công nghệ cao của nước ngoài thông qua mua sáng chế, thu hút đầu tư, nhất là đầu tư của các công ty đa quốc gia; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện cho các chuyên gia quốc tế, các trí thức người Việt Nam ở nước ngoài có trình độ cao đến làm việc ở Việt Nam, kể cả trong các tổ chức của quốc tế ở nước ta.

Gắn kết giáo dục và đào tạo với khoa học và công nghệ và giữa hai lĩnh vực này với đời sống kinh tế, xã hội là biện pháp rất quan trọng và thiết thực để nâng cao chất lượng phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, công nghệ và đưa nhanh kết quả nghiên cứu vào cuộc sống. Cần xây dựng quy chế bảo đảm sự thống nhất về định hướng giữa phát triển khoa học và công nghệ với chấn hưng giáo dục và đào tạo, sự gắn kết thường xuyên, có hiệu quả giữa giảng dạy và nghiên cứu khoa học, tạo ra mối quan hệ thúc đẩy lẫn nhau giữa hai lĩnh vực này và cả hai lĩnh vực này cùng gắn chặt với các hoạt động kinh tế – xã hội.

Có quy chế bắt buộc đi liền với chính sách khuyến khích cán bộ giảng dạy tham gia nghiên cứu khoa học và cán bộ nghiên cứu khoa học, công nghệ tham gia giảng dạy, trước hết là ở các trường đại học và các viện nghiên cứu lớn. Khuyến khích các trường đại học lớn tiếp nhận viện nghiên cứu hoặc tự thành lập viện nghiên cứu; bổ sung nhiệm vụ đào tạo cho những viện nghiên cứu có điều kiện. Xây dựng một vài trường đại học đẳng cấp quốc tế, có các cơ sở nghiên cứu khoa học, đi đầu trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, mở đường và tạo điều kiện cho việc nâng cấp các trường đại học khác…

Tác giả