Lassina Zerbo: Dò tìm thử nghiệm hạt nhân

Anh là nhà vật lý địa cầu nỗ lực tìm mọi cách để thúc đẩy công việc không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Chỉ chưa đầy 30 phút sau vụ thử hạt nhân thứ sáu của Bắc Triều Tiên vào chủ nhật 3/9/2017, điện thoại của Lassina Zerbo đã rung lên. Nó diễn ra trước 6 giờ sáng theo giờ Vienna, và có ngay một bản dữ liệu địa chấn nêu lên nguyên nhân của vụ nổ đó là nổ bom lớn nhất mà Bắc Triều Tiên gây ra, làm rung lắc trái đất với một lực tương đương với một trận động đất 6.1 độ. “Thật khủng khiếp”, Zernbo nói, anh là người phụ trách Tổ chức hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBTO), nơi có nhiệm vụ ngăn chặn các vụ thử hạt nhân trên toàn thế giới. Trước đó, anh đã gọi điện cho các đại sứ Hàn Quốc và Nhật Bản tại Áo và chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ với báo giới để nêu quan điểm của CTBTO về vụ nổ hạt nhân này.

Đây là một năm đầy thách thức cho Zerbo và những người ủng hộ không phổ biến vũ khí hạt nhân. Tình hình trở nên căng thẳng hơn sau những đối đáp của nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump và sự thiếu chắc chắn về sự cam kết của Mỹ với liên minh cũng tăng lên. 

Dẫu Bắc Triều Tiên là quốc gia duy nhất chỉ đạo thực hiện thử hạt nhân trong gần 20 năm qua và phần lớn các quốc gia đều tiếp tục hưởng ứng không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Sinh năm 1963 tại Burkina Faso, Zerbo đã chuyển tới Pháp theo học chương trình tiến sỹ vật lý địa cầu và làm việc trong ngành công nghiệp khai khoáng trước khi tham gia CTBTO vào năm 2004.

Một trong những sáng kiến đầu tiên của anh là thiết lập một hệ thống cho phép chia sẻ thông tin thu thập được từ các trạm giám sát của tổ chức với cộng đồng khoa học quốc tế (nhờ đó đã thu thập được dữ liệu về thủy âm học, hạ âm, địa chấn và các cảm biến phát hiện nuclit phóng xạ đã được dùng để phục vụ cho nhiều mục đích khác, bao gồm việc dò sóng thần và theo dấu di cư của cá voi). 

Zerbo đã trở thành thư ký điều hành của CTBTO vào năm 2013 và hiện dành nhiều thời gian để hoàn tất mạng lưới các trạm giám sát của tổ chức này. Quan trọng hơn, anh ủng hộ Hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân đã được phê chuẩn năm 1996 nhưng vẫn chưa được thực hiện bởi sự trì hoãn tham gia của một số quốc gia, trong đó đóng vai trò chính là Mỹ và Trung Quốc. Siegfried Hecker, nhà tư vấn chính sách hạt nhân tại trường đại học Stanford (California, Mỹ) đã gọi Zerbo là “người khởi xướng đầy hiệu quả và không mệt mỏi” cho việc cấm thử vũ khí hạt nhân.

Bất chấp những thách thức đến trong quá trình thực thi nhiệm vụ, Zerbo cho biết không có gì vinh dự hơn việc được làm việc tại mối giao thoa giữa khoa học và ngoại giao như vậy. Anh thường xuyên đề xuất cho các nhà nghiên cứu trẻ thực hiện những nhiệm vụ tương tự bởi “khoa học kết giao với chính sách để [làm cho] thế giới tốt đẹp hơn”. 

Thanh Nhàn dịch

Nguồn: Nature: https://www.nature.com/immersive/d41586-017-07763-y/index.html

Tác giả