Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh thử nghiệm đánh giá ngang hàng mở

Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh (IOP Publishing in England) đã trở thành nhà xuất bản vật lý đầu tiên đưa ra việc đánh giá ngang hàng “mở” (“transparent” peer review) đối với các bản thảo.

 



Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh sẽ thực hiện một thử nghiệm kéo dài một năm về việc đánh giá ngang hàng mở trên ba tạp chí của mình.



Với cách làm này, các báo cáo của phản biện đối với các bản thảo đã được chấp nhận đăng sẽ được in ra cùng với bài báo để cộng đồng có thể cùng đọc được. Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh, nơi xuất bản Physics World, đã thông báo là sẽ thực Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh (IOP Publishing in England) đã trở thành nhà xuất bản vật lý đầu tiên đưa ra việc đánh giá ngang hàng “mở” (“transparent” peer review) đối với các bản thảo. Với cách làm này, các báo cáo của phản biện đối với các bản thảo đã được chấp nhận đăng sẽ được in ra cùng với bài báo để cộng đồng có thể cùng đọc được. Nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh, nơi xuất bản Physics World, đã thông báo là sẽ thực hiện một thử nghiệm kéo dài một năm về việc đánh giá ngang hàng mở trên ba tạp chí của mình, đó là tạp chí  JPhys Materials, tạp chí Environmental Research Letters và tạp chí Journal of Neural Engineering. Kết quả của cuộc thử nghiệm này – và khả năng có thể được mở rộng sang các tạp chí khác hay không – dự kiến sẽ được công bố vào cuối năm tới.
Trong thời gian thử nghiệm, bắt đầu từ ngày 22/10/2019, các tác giả gửi bản thảo của họ tới ba tạp chí nói trên (hai trong số đó là các tạp chí truy cập mở hoàn toàn) sẽ được hỏi xem họ có đồng ý báo cáo của phản biện sẽ được xuất bản đồng thời cùng với bài báo đã được nhận đăng của họ hay không. Nếu các tác giả đồng ý thì các phản biện ngang hàng cũng sẽ được hỏi xem họ có muốn báo cáo của họ cũng như tên thật của họ sẽ được công bố công khai hay không. Để việc đánh giá ngang hàng mở có thể được triển khai một cách suôn sẻ, cả tác giả và phản biện đều phải nhất trí về việc đó, nhưng người phản biện có thể duy trì sự ẩn danh nếu họ muốn.
 
Mở hộp đen
 
Cùng với việc thống kê xem có bao nhiêu tác giả lựa chọn đồng ý việc đánh giá ngang hàng mở, nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh cũng sẽ theo dõi xem liệu điều này có ngăn cản các nhà khoa học trong việc nhận làm phản biện hay không và liệu nó có thể gây ra những ảnh hưởng gì đến chất lượng của các báo cáo phản biện. Một cuộc thử nghiệm từ năm 2015 đến năm 2018 đối với 5 tạp chí của nhà xuất bản Elsevier đã cho thấy, đánh giá ngang hàng mở không gây ra ảnh hưởng đáng kể nào đến việc sẵn sàng nhận làm phản biện của các nhà khoa học cũng như không làm tăng lên hay giảm bớt thời gian cần thiết để thực hiện việc đánh giá ngang hàng mở. Mặc dù cuộc thử nghiệm cũng không cho thấy một sự khác biệt nào trong việc một bản thảo sẽ được chấp nhận hay bị từ chối đăng, nhưng theo thống kê chỉ có 10% số người đánh giá ngang hàng mở đồng ý công khai danh tính của họ [xem Nature Communications 10, 322 (2019)].
Tuy nhiên, ngay cả khi các phản biện thích ẩn danh hơn, thì vẫn có hy vọng rằng việc công khai các báo cáo phản biện sẽ tạo ra một bước tiến đối với tính cởi mở trong nghiên cứu
Theo lời của Simon Harris, một biên tập viên quản lý của nhà xuất bản của Hội Vật lý Anh: “Ngay cả khi các phản biện ở trạng thái ẩn danh thì việc công khai các báo cáo của họ sẽ có thể làm tăng đáng kể tính minh bạch của quy chuẩn đánh giá mà trước đây chỉ là một hộp đen. Sự minh bạch như vậy sẽ làm tăng trách nhiệm và có thể cả chất lượng báo cáo của các phản biện và đồng thời cũng làm giảm sự thiên vị trong quá trình đánh giá ngang hàng.” □


Nguyễn Bá Ân dịch
Nguồn: https://physicsworld.com/a/transparent-peer-review-trialled-by-iop-publishing/?utm_medium=email&utm_source=iop&utm_term=&utm_campaign=14290-44323&utm_content=Title%3A%20Transparent%20peer%20review%20trialled%20by%20IOP%20Publishing%20-%20News&Campaign+Owner= 

Tác giả