Nghĩa tình sâu nặng

Đó là cảm nhận của bạn bè, học trò thân thiết: GS.NGND Nguyễn Văn Chiển, nhà thơ Lê Đạt, Việt Phương, nhà văn Nguyên Ngọc, GS Phạm Duy Hiển, GS Hà Huy Khoái, GS Phan Đình Diệu trong buổi gặp mặt mừng Thầy Hoàng Tuỵ 80 tuổi do tạp chí Tia Sáng và báo Tuổi trẻ phối hợp tổ chức tại Tòa soạn Tia Sáng ngày 7.12.

Thay mặt “chủ nhà”, Phó tổng biên tập Hoàng Thu Hà bày tỏ lòng biết ơn về sự ưu ái, quan tâm đặc biệt của Thầy Hoàng Tụy dành cho Tia Sáng từ những ngày mới lập nghiệp. Những bài viết sâu sắc, những kiến nghị tâm huyết về phát triển khoa học và giáo dục của Thầy được dư luận đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước đồng tình, đã góp phần quan trọng tạo nên diện mạo và uy tín của Tia Sáng. “Không những thế, dũng khí, sự kiên định, nhất quán trong quan điểm của Thầy trong mọi lĩnh vực của đời sống xã  hội thực sự là một tấm gương về nhân cách, đạo đức mà những người làm báo Tia Sáng noi theo”. Còn nhà báo Huỳnh Sơn Phước, Phó tổng biên tập báo Tuổi trẻ thì khẳng định: “Trí tuệ và bản lĩnh của GS Hoàng Tụy là chỗ dựa để Tuổi Trẻ có thể thẳng thắn đề cập đến nhiều vấn đề mà xã hội bức xúc, quan tâm về khoa học và giáo dục nước nhà. Dũng khí và sự nghiệp khoa học của GS là “tài sản” tinh thần lớn của tờ báo và của lớp trẻ”.

Ngày 6.12, Thứ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân đã thay mặt Lãnh đạo Bộ đến chúc mừng GS Hoàng Tụy nhân 80 năm ngày sinh tại nhà riêng của GS. Thứ trưởng Nguyễn Quân đã chuyển lời của Bộ trưởng Hoàng Văn Phong trân trọng cám ơn những đóng góp đặc biệt lớn lao của GS đối với sự nghiệp phát triển khoa học của đất nước và chúc GS cùng gia đình khỏe, bình an. Chúc GS tiếp tục đạt được những thành tựu mới trong nghiên cứu khoa học.

GS. NGND Nguyễn Văn Chiển, người mà trong một bài viết gọi “anh Tụy là một sĩ phu thời nay”, đã kể lại những ngày thật nặng nề khi có tới… 130 cuộc họp ở trường ĐH Tổng hợp cách đây hơn nửa thế kỷ, lên án GS Hoàng Tụy “thiếu tính giai cấp” trong việc đào tạo người tài. Ông tặng người bạn thân thiết của mình bài thơ:
Mừng nhà toán học tuổi tám mươi
Mặc cho thế sự cứ trêu ngươi
Một lòng son sắc không hề nguội
Chúc anh thọ mãi quá mười mươi.

Nhà thơ Việt Phương, một người bạn tâm giao của GS Hoàng Tụy quan niệm: “Người trí thức có năm điều: quý về tấm lòng; phục về tài  năng; tin về chính trị; trọng về văn hoá; yêu về phong cách – thì GS Hoàng Tụy là một trong những người xứng đáng nhất”. Nhà thơ Lê Đạt cũng chia sẻ: “Anh Tuỵ là một trong những trí thức Việt Nam mà tôi kính trọng”.
Là “đồng tác giả” với GS Hoàng Tụy trong bài báo “hơn 100 chữ mà hai người đứng tên” phê phán lối dùng chữ sáo rỗng của nhiều quan chức cách đây gần 20 năm, GS Phan Đình Diệu bày tỏ: “Tất cả anh em làm toán đều xem GS Hoàng Tụy là người đàn anh lớn. Không chỉ là về toán mà phong cách nghiên cứu, thái độ của người làm toán với cuộc đời”.
Là “học trò thầy Tuỵ” từ khi là sinh viên năm thứ nhất, sau này lại làm cùng Viện Toán trong một thời gian dài, GS Hà Huy Khoái, nguyên Viện trưởng Viện Toán nói vui: “Việc GS Tụy bị “đẩy”  về Viện Toán lại là điều may  mắn cho Viện”. Cùng với GS Lê Văn Thiêm, GS Hoàng Tụy đã “định hình truyền thống vừa dân chủ, vừa nghiêm túc, hướng tới chuẩn mực quốc tế của Viện Toán. Truyền thống đó có lẽ được giữ mãi: Thầy Tụy không những dạy tôi Toán mà còn dạy tôi ý thức trách nhiệm của người trí thức.  Dũng khí, nhân cách của thầy Tụy là điều tôi luôn cố noi theo.
Với nhà văn Nguyên Ngọc, nhiều điều học được qua phẩm chất cao quí của Thầy Hoàng Tụy thực sự là may mắn, hạnh phúc lớn trong đời ông. “Ai cũng biết Hoàng Tụy là nhà toán học, khoa học lớn, nhà văn hóa lớn của đất nước. Song điều làm tôi rất bất ngờ đó là khía cạnh hết sức tình người, đồng nhất với dũng khí của Thầy. Hôm qua, tại nhà riêng trong buổi vui cùng với học trò, Thầy hai lần nhắc đến một người học trò gái tài năng mất đã lâu. Có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ hết kinh ngạc về Thầy Tụy. Đến tuổi này, Thầy vẫn làm khoa học, hằng năm vẫn có công trình công bố quốc tế. Sức làm việc của Thầy thật kỳ lạ”. Có lẽ chính sự kỳ lạ này khiến GS Phạm Duy Hiển từ tuổi thơ đã coi thầy Hoàng Tụy là thần tượng, đến nay tóc đã bạc giống Thầy, ông lại tự hào khi được vài người “phê phán” là đã có cùng một số quan điểm với Thầy.

 

Ông già tuyết đến từ phương Nam Takahito Kuno, Đại học Tsukuba

Lúc còn là sinh viên, tôi cho rằng Tuy hoặc Tui là tên khoa học của nhát cắt lõm, một công cụ tuyệt vời để giải các bài toán cực tiểu lõm. Tất nhiên, tôi biết đây là tên của một ai đó nhưng người này phải lả một dạng nhân vật nổi tiếng của quá khứ.

Khoảng năm 1990, người hướng dẫn của tôi là GS Konno giới thiệu tôi với GS H.Tụy và con rể của ông là TS P.T.Thạch. Khi đó tôi mới có thể hình dung tên Tuy với một người còn sống chứ không phải là một công cụ của tối ưu toàn cục. Thực sự là tôi hơi thất vọng khi thấy người phát minh ra công cụ tuyệt vời này là một người đàn ông tóc bạc nhỏ bé. Tuy nhiên, ngay khi ông kết thúc bài giảng, ông đã trở thành một người hùng đối với tôi. Bây giờ tôi mới biết ông không phải là một người của quá khứ mà là một nhà nghiên cứu loại một đang đóng một vai trò tích cực ở tuyến đầu trong cộng đồng toán học quốc tế.

Sau đó, GS Tuy nhiều lần đến thăm Nhật. Lần nào ông cũng đem đến cho chúng tôi những món quà tuyệt đẹp là những ý tưởng toán học. Đúng vậy, ông như là một ông già tuyết từ phương nam đến thăm chúng tôi, những nhà nghiên cứu Nhật.

Lý do tôi gọi ông là ông già tuyết không chỉ có vậy. Ông không có tuổi! Mặc dù ông đã là một người tóc bạc khi tôi gặp ông lần đầu, ông vẫn là ông như thuở ban đầu.

Trước nghĩa tình sâu nặng của bạn bè, đồng nghiệp, học trò và những người làm báo giành cho mình, GS Hoàng Tụy xúc động đáp từ: “Tôi xin cảm ơn Tạp chí Tia Sáng và báo Tuổi trẻ đã tạo cho tôi qua các bài viết cơ hội được thẳng thắn bày tỏ quan điểm của mình đối với sự nghiệp phát triển khoa học, giáo dục của nước nhà. Tôi gửi gắm niềm tin, sự cảm phục đối với những người làm báo Tia Sáng và Tuổi trẻ đã tôn trọng sự thật, dám nói sự thật trong những thời điểm khó khăn nhất”. Ông bày tỏ sự băn khoăn, lo lắng cho tương lai của thế hệ trẻ trước những vấn nạn và tiêu cực trong nhiều lĩnh vực đời sống xã hội chậm được khắc phục. Và khẳng định sẽ tiếp tục dành sức lực, tâm huyết đồng hành cùng với Tia Sáng và Tuổi trẻ góp phần vào sự nghiệp phát triển khoa học và giáo dục vì sự phồn vinh của đất nước, tương lai tốt đẹp cho thế hệ trẻ.

Với bạn bè, đồng nghiệp, những người ở các cương vị khác nhau, lĩnh vực hoạt động khác nhau nhưng đều nặng lòng với đất nước, những người không chỉ đồng cảm với Thầy trong nhiều suy nghĩ, ý tưởng mà còn nhiều năm gắn bó, giúp đỡ Thầy trong đời sống và công việc, Thầy nói: “Có được những người bạn, đồng nghiệp như vậy thật là hạnh phúc đối với tôi”.
Đúng như nhà thơ Việt Phương “với những người có tấm lòng, có tài năng, bản lĩnh thì cuộc đời rất công bằng”. Dù đã nhận được nhiều sự tôn vinh, giải thưởng của Nhà nước và cộng đồng toán học quốc tế, nhưng chắc hẳn không có sự tôn vinh nào làm Thầy Hoàng Tụy vui hơn khi được biết có trên 500 bạn đọc đã gửi thư nhờ Tia Sáng và Tuổi trẻ chuyển lời chúc mừng và sự kính trọng đến Thầy nhân 80 năm ngày sinh.

P.V

Tác giả