Kiện tụng giữa nghiên cứu sinh và nhà khoa học danh tiếng của Harvard
Đầu năm 2017, Science Insider đã đưa tin về những tranh cãi pháp lý kéo dài giữa một nghiên cứu sinh với một giáo sư y sinh danh tiếng tại Harvard – một vụ kiện tụng hiếm thấy trong lịch sử của ngôi trường danh giá và giàu truyền thống nhất nước Mỹ.
Khuôn viên Đại học Harvard. Nguồn: Science
Cuộc tranh cãi bắt nguồn từ việc nghiên cứu sinh này cáo buộc vị giáo sư hướng dẫn đã đối xử không đúng mực với anh ta; còn ông này đã đề nghị cảnh sát tới tìm gặp và đưa anh đi giám định tâm thần một cách cưỡng ép; sau đó, nghiên cứu sinh yêu cầu tòa xử cấm vị giáo sư lên phòng thí nghiệm do ông phụ trách khi anh ta có mặt tại đó. Nhân vật trong câu chuyện, Gustavo German, một nghiên cứu sinh ngành y sinh tại Harvard, đã mâu thuẫn với GS Lee Rubin, nhà khoa học đầy uy tín trong lĩnh vực tế bào gốc (stem cell). Xung đột hiện chưa được dàn xếp mà vẫn đang diễn tiến 1. Biên tập viên Alison McCook, từ Retraction Watch, người ban đầu đưa tin về vụ việc, tiếp tục cập nhật.
Cuộc chiến pháp lý đang leo thang và tình hình không mấy thuận lợi cho tất cả các bên liên quan trong vụ việc tai tiếng này. Gần một năm trước, tháng 8/2016, thẩm phán Elizabeth Fahey, tòa Thượng thẩm tiểu bang Massachusetts, đã đưa ra phán quyết yêu cầu Harvard tạo điều kiện thuận lợi cho German tiếp tục làm công việc nghiên cứu tại phòng thí nghiệm của GS Rubin để hoàn thành chương trình tiến sĩ. Tuy vậy, German hiện vẫn chưa nhận được bằng PhD và Harvard lại có những hành động “đá” anh ta ra khỏi trường.
German nói rằng công việc nghiên cứu của anh có thể đã đạt được những tiến triển rất tốt và hoàn thành luận văn PhD, trong giai đoạn tháng 2 và tháng 3, song tất cả những nỗ lực ấy đã bị gián đoạn chỉ vì những bất đồng xoay quanh việc chỉ định ai sẽ là thành viên hội đồng chấm luận án của anh. Trong khoảng tháng 4, những tranh cãi đã khiến Harvard tạm đình chỉ việc nghiên cứu của German và ngày 16/5 thì bị trường đuổi học vì cho rằng đã vi phạm một số quy định của nhà trường trong thời gian đình chỉ.
German – một người Argentina tới Mỹ với visa du học, lo ngại việc bị đuổi học sẽ khiến bản thân bị trục xuất khỏi Mỹ, đã ngay lập tức kháng cáo lên tòa Thượng thẩm sau khi bị cho tạm dừng công việc nghiên cứu. Hôm 31/5, thẩm phán Fahey tuyên bố Harvard không thể không thông báo với chính quyền liên bang về tình trạng cư trú của German, cũng như không thể không hồi đáp yêu cầu của tòa án khi được hỏi về trường hợp này.
Trước tòa, German đã đưa ra những cáo buộc về cách hành xử của Harvard, bao gồm việc những nhân viên bảo vệ tụ tập trước lab của GS Rubin đã ngăn cản anh làm việc, ảnh hưởng tới tiến độ nghiên cứu và lấy bằng PhD. Hôm 7/7, thẩm phán Fahey đã ban hành một phán quyết sửa đổi, trong đó căn bản nhắc lại những điều khoản đã được xác lập vào năm ngoái, đồng thời chỉ trích Harvard đã cư xử theo cách rất thiếu tôn trọng phán quyết của tòa. “Tất cả những gì mà German tìm kiếm chỉ là để được trao cơ hội tiếp tục công việc nghiên cứu sau những phiền toái mà anh ấy gặp phải tại phòng lab của GS Rubin … Tuy nhiên, dường như sau 10 tháng kể từ khi được yêu cầu tạo điều kiện giúp đỡ German thoát khỏi tình cảnh khó khăn, Harvard và GS Rubin vẫn tiếp tục làm nản lòng những nỗ lực của anh ấy” – Thẩm phán Fahey phát biểu trong phán quyết mới.
Vấn đề ngày càng trở nên phức tạp và còn lâu mới có thể được giải quyết. Ngày 10/7, Harvard đã kháng cáo phán quyết của thẩm phán Fahey lên tòa Phúc thẩm tiểu bangMassachusetts. Qua động thái này, Harvard lập luận họ luôn sắp xếp những nhân viên bảo vệ an ninh khắp nơi trên khuôn viên trường, và bởi những thành viên trong lab của GS Rubin tỏ ra lo ngại về an toàn của bản thân họ. Điều đáng lưu ý hơn, theo Harvard, rằng phán quyết của tòa đòi khôi phục tư cách ứng viên PhD cho German là một “sự can thiệp chưa từng có tiền lệ và thiếu những căn cứ vững chắc đối với những quyết định mang tính học thuật của Harvard.” (Người phát ngôn của Harvard từ chối bình luận thêm)
Theo đó, Harvard kiên quyết từ chối không khôi phục tư cách nghiên cứu sinh PhD cho German. Hiện GS. Rubin đang kháng cáo phán quyết của tòa Thượng thẩm hồi tháng 7, và German cũng đang đệ đơn kiện cho những gì mà anh phải chịu đựng.
Hải Đăng dịch
————————————————-
1. Gustavo German gia nhập phòng lab dưới sự hướng dẫn của GS. Lee Rubin, nhà khoa học rất có uy tín về công nghệ y sinh tại Đại học Harvard. Sau một thời gian, German trở nên khó hòa nhập với môi trường làm việc và trong mối quan hệ với đồng nghiệp. Những thành viên khác trong lab cho biết German hay có những biểu hiện và thái độ cư xử rất lạ, khiến họ bất an và ảnh hưởng tới công việc. Bất đồng leo thang khi German chỉ trích những thành viên trong lab về vấn đề đạo đức khoa học, qua những thí nghiệm mà họ đã thực hiện. GS. Rubin và những thành viên khác trong lab cho rằng German có những bất ổn về tâm thần và đề nghị cảnh sát đưa anh đi khám. German sau đó đã quyết định kiện GS Rubin và Harvard, cáo buộc họ vì đã đối xử không đúng mực, gây ra nỗi sợ và ảnh hưởng tới công việc nghiên cứu của anh. Thẩm phán Fahey đã đưa ra phán quyết vào tháng 8/2016, yêu cầu Harvard tạo điều kiện cho German tiếp tục công việc và hoàn thành bằng PhD. Harvard, sau đó đã đình chỉ công việc của German và đuổi học anh. Hiện tranh chấp giữa hai bên vẫn chưa được giải quyết và diễn biến theo chiều hướng leo thang.
