Chúng ta thích trắng/đen nhưng thực tế rất nhiều vùng xám

Tại sao Mỹ vẫn có những mặt rất bảo thủ trong việc thừa nhận người chuyển giới ?


Laverne Cox trong lễ diễu hành vì cộng đồng LGBT. Nguồn: Ibtimes.co.uk

Việc Caitlyn Jenner (với tên trước đây là Bruce Jenner), từng là vận động viên nam hai lần liên tiếp được huy chương vàng Olympic cho 10 môn phối hợp, là ngôi sao truyền hình Mỹ phẫu thuật chỉnh hình và công khai mình là người chuyển giới nữ đã lên trang nhất của nhiều tờ báo lớn của Mỹ vào giữa năm 2015. Bà là người chuyển giới nữ công khai nổi tiếng nhất trên thế giới hiện nay.   

Trước đó, số báo ra vào tháng 6/2014 của Tạp chí TIME với bài viết “Điểm bùng phát về vấn đề chuyển giới” (The Transgender tipping point) đã tạo ra một làn sóng ủng hộ mạnh mẽ trong giới tiến bộ của Mỹ. Bìa báo là bức ảnh chụp toàn thân diễn viên chuyển giới Laverne Cox ngẩng cao đầu đầy tự tin. Cô là ngôi sao trong bộ phim dài tập đang rất ăn khách trên internet “Orange is a New Black” và là gương mặt đại diện cho những phong trào vì người chuyển giới ở Mỹ.

Thế nào là điểm bùng phát? Và tại sao hiện nay vấn đề về người chuyển giới ở Mỹ đã đạt đến điểm bùng phát? Xã hội Mỹ đang dần chấp nhận những người chuyển giới như một phần đương nhiên trong cộng đồng. Việc ngày càng nhiều các ngôi sao giải trí nổi tiếng dám công khai bản dạng giới của mình mà Caitlyn Jenner và Laverne Cox chỉ là hai trong số nhiều trường hợp. Người chuyển giới Mỹ cũng đã có nhiều cơ hội hơn trong việc thể hiện mình ở các lĩnh vực văn hóa. Laverne Cox trở thành ngôi sao truyền hình đắt giá, nhãn hiệu thời trang xa xỉ Barney đưa một người chuyển giới làm người mẫu cho một chiến dịch quảng cáo của mình, hồi ký của nhà văn Janet Mock kể lại việc chuyển giới của cô hồi còn trẻ ở Hawaii nằm trong danh sách sách bán chạy nhất. Những câu chuyện trên là nhờ thay đổi nhận thức lớn trong cộng đồng người Mỹ về người chuyển giới.

Nước Mỹ đã đi qua một chặng đường dài 40 năm để thừa nhận những người chuyển giới. Cho đến trước năm 2013, trong cuốn “Cẩm nang chuẩn đoán và thống kê các chứng rối loạn tâm thần” (cuốn sách được coi là kinh thánh về phân loại bệnh tâm thần do Hiệp hội bác sĩ tâm lý Mỹ xuất bản), những người chuyển giới vẫn được ghi là “rối loạn bản dạng giới” trước khi chuyển thành “không thỏa mãn về giới tính”(Từ “rối loạn” được cộng đồng người chuyển giới cảm thấy phản cảm vì nó tạo cảm giác rằng bản dạng giới của họ là lệch lạc hay họ là những con người lệch lạc).

Thế hệ trước ở Mỹ, phụ huynh khi nghe con mình là người chuyển giới không có lựa chọn nào khác ngoài phủ nhận điều đó nhưng giờ đây họ chủ động gọi điện đến các trung tâm tư vấn về chuyển giới để hỗ trợ con mình và đổi đại từ nhân xưng với chúng. Các trường học cũng nỗ lực tạo ra một môi trường thân thiện và bình đẳng đối với các học sinh chuyển giới. Jillian Weiss, giám đốc Quỹ Giáo dục và Pháp lý cho người chuyển giới Mỹ trả lời phỏng vấn của phóng viên Tia Sáng (qua email) cho rằng, bước tiến quan trọng nhất trong chính sách của Mỹ về người chuyển giới đó là việc chính phủ liên bang ban hành bộ hướng dẫn1 các trường công lập đáp ứng nhu cầu của các học sinh chuyển giới vào tháng năm vừa qua. Trong đó, có các nội dung chi tiết hướng dẫn đáp ứng nhu cầu của từng em, đặc biệt là những nhu cầu rất nhạy cảm như để tham gia vào các đội tuyển thể thao phân loại giới, sử dụng phòng vệ sinh và phòng thay đồ, gọi tên và đại từ nhân xưng cho các em như thế nào cho đúng.

“Điều này rất quan trọng vì nó áp dụng trên toàn quốc, lan tỏa đến tất cả 20.000 trường công trên cả nước. Nó cũng quan trọng vì nó sẽ làm giảm nỗi đau của những người trẻ. Là một người lớn lên giữa những năm 1970, không có thông tin và không có sự trợ giúp, tôi hiểu những khó khăn mà bản thân và những người bạn mình đã phải trải qua” – Weiss nói. Bà cũng là một người chuyển giới nữ.

Những điều trên, không nghi ngờ gì, thể hiện một nước Mỹ đang chấp nhận sự đa dạng và khác biệt về giới tính. Tuy nhiên, quốc gia này cũng có những mặt rất bảo thủ trong vấn đề này. Pháp luật Mỹ vẫn gây khó khăn cho người chuyển giới trong việc thay đổi giới tính trên các giấy tờ tùy thân như bằng lái xe, giấy khai sinh, hộ chiếu… Đa số người chuyển giới vẫn không được bảo hiểm khi tiếp cận các dịch vụ liên quan đến chuyển giới trong khi những người có giới tính khác lại được (chẳng hạn như tiêm hormone). Bộ luật chống phân biệt đối xử đối với người chuyển giới ở nơi làm việc có lẽ phải mất hàng năm trời nữa mới được thông qua vì mặc dù đã được thông qua bởi các Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ nhưng bị ách lại bởi các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa.

Những người chuyển giới như đang bước đi trên sợi dây để đòi quyền bình đẳng cho mình. Bên cạnh những người ủng hộ và hỗ trợ họ là số lượng người tương đương phản đối dữ dội và miệt thị họ. Một trong những sự kiện gây xôn xao dư luận Mỹ gần đây là việc bảo vệ quyền tiếp cận nhà vệ sinh công cộng của người chuyển giới. Bắc Caroline là bang đầu tiên công khai cấm người chuyển giới lựa chọn nhà vệ sinh theo bản dạng giới của họ. Trước trường hợp của Bắc Caroline, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ngay lập tức lên tiếng về vấn đề này và yêu cầu tất cả các trường học công phải cho phép những học sinh chuyển giới lựa chọn nhà vệ sinh theo mong muốn của họ và ông bị “ném đá” không thương tiếc. Thị trưởng Texas, Greg Abott, viết trên trang Twitter của mình “JFK muốn gửi một người đàn ông lên mặt trăng, Obama thì muốn gửi một người đàn ông vào nhà vệ sinh của phụ nữ”2.  Giới làm luật ở bang Oklahoma cũng biểu tình với mong muốn đảo ngược quyết định của Obama.

Sự cởi mở của xã hội Mỹ chưa đủ để thay đổi những nhà làm luật. Jillian Weiss trả lời phóng viên Tia Sáng: “Trở ngại lớn nhất là các cử tri thiếu giáo dục về bản dạng giới của người chuyển giới. Phần lớn mọi người nghĩ rằng, người chuyển giới giống kiểu nam giả gái như RuPaul3. Vì vậy, họ cũng không thúc đẩy những người đại diện của mình thông qua luật bình đẳng, và vì thế chúng tôi cũng chẳng có đạo luật liên bang nào bảo vệ người chuyển giới khỏi việc phân biệt đối xử […]”

Sự không may của người chuyển giới, là họ chỉ chiếm 0.5% dân số và tồn tại trong một thế giới mà nhận thức của số đông về giới tính chỉ có hai cực và cố định là nam và nữ. “Sự không thỏa mãn với giới tính mình đang chung sống, là cảm giác mà phần lớn nhân loại không bao giờ biết tới” – Elizabeth Ries, giáo sư nghiên cứu về phụ nữ và giới ở Đại học Oregon trả lời tạp chí TIME.

Để hiểu được cảm giác này đòi hỏi một người phải tách biệt được ba khái niệm: giới tính sinh học, giới tính xã hội và xu hướng tính dục. Điều đó có nghĩa là, một người sinh ra có giải phẫu sinh học là nam (giới tính sinh học) có thể nghĩ mình là nữ (giới tính xã hội) nhưng lại không có nghĩa là người đó sẽ bị thu hút bởi nam giới (xu hướng tình dục). Điều này sẽ thách thức nhận thức của số đông vốn nhìn giới tính như một câu hỏi trắc nghiệm chỉ có hai đáp án. “Nói chung, chúng ta thích nghĩ về mọi thứ chỉ có hai màu trắng và đen, trong khi điều này lại mở ra quá nhiều vùng xám” – Ries nói.

“Có những người, đơn giản là họ không hiểu. Và họ cần phải hiểu chúng tôi như những con người bình thường. Những người khác thì họ chống đối chúng tôi mãi mãi. Nhưng tôi tin vào tinh thần nhân đạo của con người, năng lực yêu thương và thay đổi của họ” – Laverne Cox nói.

——-

1 http://www2.ed.gov/about/offices/list/ocr/letters/colleague-201605-title-ix-transgender.pdf

2 http://time.com/4341419/battle-of-the-bathroom/

3 Là nhân vật truyền hình nam diễn xuất trong bộ trang phục nữ. Tuy nhiên, ngoài đời, ông không phải là người chuyển giới.

Tác giả