Bóng đèn Compact 10.000 giờ

Với mục tiêu nâng cao hiệu quả tiết kiệm điện, giảm các chi phí bảo trì bảo dưỡng, đáp ứng các công trình đặc biệt, Rạng Đông đã chủ động đổi mới trong KHCN nhằm nghiên cứu chế tạo bóng đèn compact chất lượng cao tuổi thọ đạt đến 10.000 giờ, trong khi đa số bóng đèn compact trên thị trường Việt Nam chỉ có tuổi thọ 6.000 giờ.

Trong bối cảnh vấn đề sử dụng hiệu quả năng lượng đang trở nên cấp thiết trên toàn thế giới, Việt Nam đã đưa ra yêu cầu bắt buộc là thay thế các nguồn sáng đèn dây tóc bằng các loại đèn tiết kiệm điện hơn vào năm 2013. Trước yêu cầu này, sản phẩm đèn compact được coi là giải pháp quan trọng hàng đầu.

Tuy nhiên, hiện nay đa số bóng đèn compact trên thị trường Việt Nam chỉ có tuổi thọ 6.000 giờ. Do đặc điểm nguyên lý sử dụng ballast điện tử nên bóng đèn compact hay bị hỏng sớm khi được sử dụng trong môi trường nóng ẩm, hoặc sử dụng bật tắt nhiều lần. Vì vậy, với mục tiêu nâng cao hiệu quả tiết kiệm điện, giảm các chi phí bảo trì bảo dưỡng, đáp ứng các công trình đặc biệt, Rạng Đông đã chủ động đổi mới trong khoa học công nghệ nhằm nghiên cứu chế tạo bóng đèn compact chất lượng cao tuổi thọ đạt đến 10.000 giờ.1

Bóng đèn compact bao gồm 2 bộ phận chính là phần ống phóng điện và ballast điện tử. Sự phối hợp giữa 2 bộ phận này đóng vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng của đèn. Vấn đề đặt ra là cần phải cải tiến nâng cao chất lượng của ballast, cải tiến ống phóng điện, đảm bảo tính tương thích các thông số phối hợp giữa ống phóng điện và ballast.

Giải pháp mà các chuyên gia Rạng Đông đưa ra là chuyển sang công nghệ ballast sử dụng mạch tích hợp IC có dự nhiệt. Tuy nhiên, thiết kế này phải được tính toán và tối ưu nhằm nâng cao tuổi thọ của điện cực cathode trong quá trình khởi động cũng như hoạt động. Sử dụng vi mạch khởi động nhanh sẽ cho phép đèn compact dễ dàng thay đổi chế độ dự nhiệt, lựa chọn được dòng và thời gian dự nhiệt phù hợp với dây tóc của đèn. Phương án này cũng giúp cho sơ đồ nguyên lý của chấn lưu trở nên gọn và đơn giản hơn, loại bỏ được xuyến từ là phần tử khá nhạy cảm với nhiệt độ, tần số và dòng điện hoạt động.

Rạng Đông cũng phải giải quyết vấn đề thiết kế ống đèn huỳnh quang compact sử dụng amalgam với các thông số hoạt động và hàm lượng thủy ngân phù hợp với các tiêu chuẩn Việt Nam quy định. Thủy ngân có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của đèn huỳnh quang, ảnh hưởng đến các thông số quang điện và tuổi thọ của đèn. Khi sản xuất chế tạo đèn cần đưa một lượng thủy ngân rất nhỏ cỡ miligam vào trong ống đèn. Thủy ngân được kết hợp với các nguyên tố khác tạo thành hợp chất rắn đưa vào đèn gọi là thủy ngân rắn hay là Amalgam. Với Amalgam người ta có thể đưa vào đèn liều lượng nhỏ thủy ngân với độ chính xác cao. Các mẫu đèn CFL chế tạo được khảo sát các thông số điện quang và đốt thắp đèn già hóa dài ngày. Các kết quả khảo sát thông số của các đèn chế tạo được kiểm tra nhằm đảm bảo thông số điện quang đáp ứng yêu cầu, và các mẫu đèn chế tạo đáp ứng các tiêu chuẩn cho phép.

Bên cạnh đó Rạng Đông cũng nghiên cứu sử dụng giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ống phóng điện với trọng tâm là khâu xử lý lớp phủ oxit lên ống đèn, tăng sự duy trì quang thông của đèn; thiết kế và kiểm soát điểm lạnh trên ống đèn; đảm bảo các thông số áp lực khí trơ (Krypton, Argon) trên máy rút khí; giải pháp phủ và xử lý hiện tượng đen đầu đèn…
Những nỗ lực trên đây đã giúp nâng cao năng lực nghiên cứu và tiếp cận công nghệ mới của Rạng Đông, mà sản phẩm đạt được là bóng đèn compact 10.000 giờ với khả năng tiết kiệm điện 80% so với bóng đèn sợi đốt cùng độ sáng. Đây là sản phẩm được ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất như sử dụng ballast điện tử IC theo nguyên lý dự nhiệt; sử dụng bột huỳnh quang 3 phổ cho ánh sáng trung thực, tự nhiên; sử dụng thủy tinh không chì giúp an toàn cho người sử dụng, thân thiện với môi trường và nâng cao hiệu suất phát quang; và sử dụng viên Amalgam thay thế thủy ngân lỏng giúp kiểm soát tốt hàm lượng thủy ngân trong đèn theo tiêu chuẩn quy định. Và hiển nhiên là mức tuổi thọ 10.000 giờ giúp giảm tần suất thay thế, giảm thời gian và chi phí bảo dưỡng cho người sử dụng.



1 Do ý nghĩa cấp bách và tiềm năng của nghiên cứu này mà dự án đã dành được sự quan tâm và hỗ trợ từ Chương trình Đổi mới sáng tạo giữa Việt Nam và Phần Lan (Dự án IPP).

Tác giả