John Zhang: Đảo ngược khả năng sinh sản
Nhân vật thứ bảy trong danh sách 10 nhà khoa học xuất sắc năm 2016 do Nature bình chọn là John Zhang, vị bác sĩ đã làm nổi lên cuộc tranh luận về quá trình thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) gây tranh cãi
TS. John Zhang bế Abrahim, đứa trẻ đầu tiên trên thế giới có ba bố mẹ. Nguồn: John Zhang/NHFC
Sốc, giận dữ, hoài nghi, và cả những lời chúc mừng, đó là một số những phản ứng mà bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn và vô sinh, John Zhang đã tạo nên trong cộng đồng khoa học vào hồi tháng Chín, khi ông tuyên bố rằng một kĩ thuật gây tranh cãi trong đó kết hợp DNA từ ba người, đã được sử dụng để tạo ra một bé trai khỏe mạnh.
Loại kĩ thuật này nhằm tránh cho trẻ em khỏi những rối loạn liên quan đến ty thể – những cấu trúc tế bào sản sinh ra năng lượng. Nhưng những mối lo ngại về mặt đạo đức và an toàn đã khiến Hoa Kỳ cấm những quy trình không có giấy phép như vậy. Zhang, bác sĩ làm việc tại Trung tâm Sinh sản New Hope tại thành phố New York, đã tiến hành kĩ thuật này tại phòng thử nghiệm lâm sàng của công ty ở Mexico.
Những người chỉ trích đã coi như đây là một nỗ lực để né tránh quy định, và phàn nàn rằng ông đã công bố công trình tại một hội thảo chứ không phải là trong một ấn phẩm. “Điều quan trọng nhất là có được một đứa trẻ chào đời khỏe mạnh, chứ không phải để công bố với cả thế giới”, ông nói.
Zhang có thói quen đẩy lùi những ranh giới khoa học và đạo đức. Vào những năm 1990 ông đã làm việc với bác sĩ nội tiết sinh sản Jamie Grifo tại Trung tâm Y tế Langone, Đại học New York để phát triển một phiên bản của kĩ thuật mà Zhang đã sử dụng vào năm 2016. Cách tiếp cận này đã được thiết kế để giúp những phụ nữ lớn tuổi mang thai bằng cách thay thế những ty lạp thể đang lão hóa bằng những ty lạp thể từ những trứng của người trẻ tuổi. Nhưng không có ca mang thai thành công nào cho kết quả.
Khi những nhà lập pháp Hoa Kỳ bắt đầu hạn chế kĩ thuật này vào năm 2001, Zhang và nhóm nghiên cứu của ông ở Trung Quốc đã tiếp nhận công việc. Vào năm 2003, nhóm nghiên cứu của ông đã tạo ra và cấy nhiều phôi vào một phụ nữ. Cuối cùng các bào thai đã bị sảy, Trung Quốc cũng đã cấm kĩ thuật này.
Grifo và một số những người khác đã ủng hộ công trình mới nhất của Zhang. “Tôi nghĩ đó là một điều tuyệt vời, cuối cùng nó cũng đã được thực hiện”, Grifo nói. Nhưng những người khác lại chỉ trích nhóm tại Trung tâm sinh sản New Hope. “Rất nhiều việc họ đã làm hoàn toàn không an toàn”, chẳng hạn như đưa trứng của những người hiến tặng vào thuốc, thứ có thể gây ra những đột biến nhiễm sắc thể, Shoukhrat Mitalipov, theo nhà khoa học tế bào gốc tại Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon, Portland.
Zhang không nản lòng. Ông nói rằng nhiều gia đình bị bệnh ty thể đã bày tỏ sự quan tâm đến quy trình của ông, và ông hi vọng sẽ thực hiện nó ở những nước khác. “Năm đến mười năm sau, mọi người sẽ nhìn vào công trình này và nói “Tại sao tất cả chúng ta đều quá ngu ngốc, tại sao lúc đó chúng ta lại phản đối nó?”, ông nói. “Tôi nghĩ bạn phải chỉ cho nhân loại thấy được lợi ích này”.
Vũ Nhàn dịch
Nguồn: http://www.nature.com/news/nature-s-10-1.21157
