Làn sóng khởi nghiệp hướng đến giải quyết các vấn đề khí hậu
Mọi người ngày càng quan tâm đến công nghệ khí hậu. Các nhà đầu tư đã bắt đầu thu được lợi nhuận từ những thương vụ trong lĩnh vực công nghệ sạch — như nhà sản xuất xe điện Rivian — điều này kích thích các nhà đầu tư khác cân nhắc đổ tiền vào lĩnh vực này.
Các “viên” nước có có vỏ làm bằng rong biển, được gọi là Ooho do Công ty Skipping Rocks Lab – một startup trong lĩnh vực sản xuất sản phẩm bảo vệ môi trường bền vững tại London (Anh) – sản xuất. Người dùng có thể xơi nguyên các viên mọng nước này, những chiếc vỏ rong biển sẽ nhanh chóng phân hủy trong môi trường tự nhiên. Ảnh: buzzworthy
Một chú bò có thể ợ hơi vài trăm lần mỗi ngày. Chúng thải ra hàng tấn khí mê-tan vào bầu khí quyển, điều này khiến chúng trở thành một trong những nguyên nhân chính gây hiệu ứng nhà kính. Trong nhiều thập kỷ, các nhà bảo vệ môi trường đã kêu gọi người dân tiêu thụ ít thịt bò hơn, như một cách để hạn chế tác động tiêu cực của ngành chăn nuôi gia súc lên hành tinh. Song ông Alex Brown lại tiếp cận vấn đề theo một cách: Làm cho bò ợ hơi ít hơn.
Brown, nhà đồng sáng lập và cũng là CEO của công ty khởi nghiệp Alga Biosciences, đang phát triển một loại phụ gia thức ăn chăn nuôi có thể thay đổi hệ tiêu hóa của bò. Thông qua nghiên cứu, các chuyên gia của công ty phát hiện ra rằng việc cho gia súc ăn một loại tảo (algae) đặc biệt – cụ thể là Asparagopsis taxiformis – có thể giúp giảm hơn 80% lượng khí mê-tan ợ hơi của chúng. Trên thực tế, việc sản xuất Asparagopsis taxiformis trên quy mô lớn khá tốn kém, vì vậy công ty của Brown đang nghiên cứu cách biến đổi hoá học tảo bẹ (kelp) để tạo ra một loại tảo bẹ rẻ tiền có tác dụng tương tự. Brown cho biết, công ty đang xây dựng thương hiệu như một đơn vị cung cấp giải pháp tiết kiệm chi phí cho nông dân: Bò giữ được nhiều chất dinh dưỡng hơn khi chúng ăn tảo bẹ, vì vậy người nông dân có thể cho chúng tiêu thụ ít thực phẩm hơn khoảng 20%.
Brown là một trong khoảng 400 nhà sáng lập trình bày ý tưởng kinh doanh của mình tại một sự kiện do Y Combinator (YC) tổ chức mới đây. Đây là sự kiện được tổ chức hai lần một năm nhằm trao cho những startup tiềm năng cơ hội giới thiệu ý tưởng của mình đến các nhà đầu tư thiên thần và nhà đầu tư mạo hiểm (Sự kiện năm nay được tổ chức qua Zoom nhằm thích ứng với đại dịch.) Nhiều nhà sáng lập đã đưa ra những ý tưởng lớn về ngân hàng kỹ thuật số trực tuyến và công nghệ tài chính cho các thị trường mới nổi. Nhưng điểm nhấn trong sự kiện lần này đó là có đến 31 người đang xây dựng các sản phẩm và dịch vụ để cứu lấy hành tinh – một con số kỷ lục qua các kỳ tổ chức. Kể từ năm 2010, YC đã tài trợ cho 90 công ty giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Có một số ý tưởng vô cùng tham vọng, chẳng hạn như một startup mong muốn chế tạo những cỗ máy khổng lồ để hút carbon dioxide ra khỏi không khí. Một số đang nghiên cứu phần mềm tối đa hoá sản lượng của các trang trại sản xuất năng lượng mặt trời, hoặc giúp các công ty giảm lượng khí thải carbon do họ thải ra. “Cách đây khoảng ba, bốn năm, nhiều nhà sáng lập không chắc rằng các nhà đầu tư có tài trợ cho những ý tưởng kiểu này hay không”, Gustaf Alströmer, một chuyên gia phụ trách mảng khí hậu thuộc YC, cho biết. “Giờ đây chúng ta biết chắc rằng họ sẵn lòng hỗ trợ”.
Các công ty này đang cố gắng dấn thân vào một xu hướng giàu tiềm năng: Năm ngoái, các công ty khởi nghiệp công nghệ khí hậu có trụ sở tại Hoa Kỳ đã huy động được hơn 40 tỷ đô la vốn đầu tư mạo hiểm – tăng gấp 100 lần so với năm 2013.
Mọi người ngày càng quan tâm đến công nghệ khí hậu. Các nhà đầu tư đã bắt đầu thu được lợi nhuận từ những thương vụ trong lĩnh vực công nghệ sạch — như nhà sản xuất xe điện Rivian — điều này kích thích các nhà đầu tư khác cân nhắc đổ tiền vào lĩnh vực này. Trong vài năm qua, các quốc gia cũng tích cực ban hành nhiều chính sách về việc khử carbon. Các nhà lãnh đạo ở Hoa Kỳ và Châu Âu đã kêu gọi thế giới cắt giảm lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030, tạo cơ hội để các công ty khởi nghiệp muốn xây dựng công nghệ bảo vệ môi trường có thể khẳng định mình.
Một điểm khác giúp thu hút các nhà đầu tư là ở chính bản thân nhà sáng lập. Trong vài thập kỷ qua, nhiều nhà khoa học đã biến các công trình nghiên cứu của mình thành công nghệ ứng dụng thực tiễn. Thêm vào đó, nhiều nhà sáng lập startup công nghệ khí hậu từng làm ở các tập đoàn lớn như Amazon, Google và Airbnb.
“Chúng tôi có thể phát triển công ty với tốc độ tương tự như một công ty phần mềm”, Brown, người đã từng làm việc tại một công ty khởi nghiệp dữ liệu trước khi thành lập Alga Biosciences cho biết (những người đồng sáng lập công ty cùng ông đều là nhà khoá học). Họ mới chỉ bắt đầu nghiên cứu công hiệu của tảo trong việc làm thức ăn gia súc, nhưng startup của Brown có kế hoạch mở rộng quy mô nhanh chóng trong thời gian tới. Họ sắp đưa sản phẩm ra thị trường thông qua đơn hàng tảo cho 15.000 con bò vào mùa thu này.
Các nhà đầu tư có thể sẽ bị hấp dẫn trước tốc độ mở rộng quy mô, nhưng giới khoa học cảnh báo rằng mọi việc đều nên cẩn trọng. Matthew Hayek, giáo sư chuyên nghiên cứu về môi trường tại NYU, họ chưa chứng minh được khẳng định của mình rằng tất cả các chất phụ gia thức ăn gia súc chứa tảo “giúp giảm lượng khí thải trong suốt quy trình sản xuất thịt bò, điều này thậm chí có thể khuyến khích các công ty sản xuất thịt bò nhiều hơn nữa”.
Chia sẻ với WIRED, Hayek lập luận rằng “những công nghệ như vậy giúp mọi người thoát khỏi cảm giác tội lỗi trước khí hậu. Thậm chí tệ hơn, các nhà công nghệ có thể đánh giá quá cao tác động của chúng, làm mọi người không quan tâm đến những giải pháp mang lại nhiều tác động tích cực hơn. Hayek lưu ý rằng mình không có mâu thuẫn gì với Alga Biosciences. “Tôi vui vì ngày càng nhiều công ty đang tìm kiếm nguồn đầu tư và nỗ lực tăng trưởng”, ông lưu ý.
Robert Stoner, phó giám đốc khoa học và công nghệ tại MIT Energy Initiative, đồng ý rằng còn quá sớm để đánh giá ý tưởng công nghệ khí hậu mới nào sẽ tạo ra tác động thực sự. “Yếu tố quyết định về khả năng tồn tại của các strarup này vẫn là họ có đáp ứng được nhu cầu của thị trường, và có đủ nhiệt huyết hay không”, ông chia sẻ. Dựa trên những thông tin mà tôi có được, tôi không quá lạc quan về tiềm năng của những ý tưởng cụ thể này”, song “tôi không muốn nói một điều gì có thể khiến họ nhụt chí “
Những công ty khởi nghiệp này giờ đây phải thuyết phục cộng đồng đầu tư rằng ý tưởng của họ có thể là hướng kinh doanh tiềm năng. Trong buổi giới thiệu tại sự kiện, những nhà sáng lập đã nhấn mạnh các công ty khởi nghiệp của họ vừa có thể giảm lượng khí thải carbon vừa kiếm tiền từ việc đó. Chỉ vài năm trước đây, các chuyên gia thường góp ý rằng ý tưởng này không thể sinh lời, sẽ tốt hơn nếu họ trở thành một tổ chức phi lợi nhuận và áp dụng công nghệ của mình. Nhưng không khí trong căn phòng hiện tại rất khác.
“Những nhà sáng lập hiện tại đang có nhiều điều kiện thuận lợi”, Alain Rodriguez, đồng sáng lập của SINAI Technologies, công ty sản xuất phần mềm quản lý carbon, cho biết. SINAI đã đã từng tham gia sự kiện của Y Combinator vào năm 2020, lúc bấy giờ chỉ có ba công ty công nghệ khí hậu giới thiệu sản phẩm, và rất ít nhà đầu tư quan tâm đến lĩnh vực môi trường. Song giờ đây, “mọi người không còn nghi ngờ rằng liệu có thị trường nào cho các startup trong lĩnh vực này hay không.”
Hà Trang tổng hợp
Nguồn:
A Wave of Startups Is Tackling Cow Burps and Other Climate Issues
The Quest to Trap Carbon in Stone—and Beat Climate Change
