Tuyển chọn giáo viên trung học ở Pháp

Ở Pháp, hằng năm, từ tháng 3 đến tháng 6 có rất nhiều kỳ thi tuyển chọn giáo viên phổ thông các cấp, giáo viên các trường dạy nghề. Ở bài này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về 1 kỳ thi lớn nhất và thu hút nhiều thí sinh nhất trong số đó, kỳ thi tuyển chọn giáo viên trung học cấp quốc gia CAPES (Certificat d’aptitude au professorat d’enseignement du second degré - bằng chứng nhận trình độ giảng dạy trung học).

 Điều kiện dự thi
Tất cả công dân Pháp hoặc công dân khối liên minh châu Âu có trình độ đại học trở lên có quyền đăng ký dự thi. Thí sinh muốn trở thành giáo viên môn nào thì đăng ký dự thi môn đấy. Điều đặc biệt là bằng đại học của thí sinh không nhất thiết phải trùng với nguyện vọng của thí sinh. Nghĩa là, thí sinh có bằng đại học về Vật lý vẫn có thể thi tuyển để trở thành giáo viên Toán học hoặc thậm chí là Lịch sử.
Sau khi đăng ký dự thi, thí sinh có thể đăng ký vào lớp luyện thi CAPES được tổ chức bởi IUFM (Institut universitaire de formation de maître – Viện đại học đào tạo giáo viên) để ôn thi trong vòng 6 tháng, từ tháng 9 đến hết tháng 2. Thí sinh cũng có thể trở thành thí sinh tự do, nếu chọn cách tự ôn thi.

Cách thức tổ chức thi 
Số lượng thí sinh trúng tuyển mỗi ngành phụ thuộc vào số lượng giáo viên ngành đó về hưu trong năm tiếp theo. (Ví dụ với môn Toán, chỉ 900-1500 người. Con số cụ thể sẽ được Bộ Giáo dục Pháp công bố vào đầu năm học. Tỷ lệ đỗ cho môn thi này thường khoảng 1/10).
Kỳ thi bao gồm 2 phần, thi viết và thi nói ; những thí sinh vượt qua kỳ thi viết vào tháng 3 sẽ tiếp tục ôn thi nói diễn ra vào tháng 6. Thông thường, số thí sinh vượt qua kỳ thi viết gấp đôi chỉ tiêu đỗ năm đó, sao cho tỷ lệ chọi ở vòng thi nói sẽ là 1/2.
Kỳ thi viết : 2 bài thi trong 2 ngày, mỗi bài 5h, nội dung thi trải đều ở trình độ 3 năm đại học. Điều đặc biệt là để làm hết khối lượng bài tập làm trong 5h này, 1 giáo viên bình thường hoặc 1 thí sinh giỏi phải mất khoảng 12h mới làm xong. Chính vì vậy, thông thường, thí sinh chỉ cần đạt khoảng 14/40 sau 2 bài thi viết là sẽ đỗ sang phần thi nói.
Kỳ thi nói : 2 bài thi nói trong 2 ngày, thí sinh bốc thăm ngẫu nhiên 1 vấn đề về Lý Thuyết và 1 Bài tập (ở trình độ trung học), chuẩn bị trong 2 tiếng (không có tài liệu) rồi giảng lại trong vòng 25 phút trước hội đồng gồm 4 giám khảo.

Cách thức bố trí công việc cho thí sinh trúng tuyển 

1 cuốn tài liệu hướng dẫn cho kỳ thi CAPES

Thí sinh khi thi được ghi 5 nguyên vọng về nơi mà mình muốn làm việc. Sau đó, dựa vào điểm thi của thí sinh và dựa vào địa chỉ thường trú của thí sinh, dựa vào 5 nguyện vọng của thí sinh, Bộ Giáo dục Pháp bố trí những thí sinh trúng tuyển về các trường cấp 2, cấp 3. Lương khởi điểm của giáo viên là khoảng 1200 – 1400 Euro sau thuế.
Vượt qua 2 kỳ thi viết và nói không có nghĩa thí sinh đã trở thành giáo viên chính thức của Bộ Giáo dục Pháp. Bởi trong năm đầu tiên, mỗi tuần, những giáo viên mới này sẽ phải đứng lớp mà người dự giờ và chấm điểm là ban tuyển chọn. Thời gian còn lại, họ phải đi học những lớp liên quan đến nghiệp vụ như : Tâm lý, Phương pháp giảng dạy, quản lý…. Thông thường, có khoảng 5% giáo viên trượt trong năm này. Những giáo viên này phải học lại năm sau, và nếu vẫn tiếp tục trượt trong 2 năm sau nữa thì kết quả thi đỗ CAPES từ cách đó 3 năm coi như hết giá trị. Những giáo viên vượt qua được năm học thử nghiệm này sẽ chính thức được đứng lớp và trở thành giáo viên phục vụ cho Bộ Giáo dục Pháp.

Ưu điểm của cách tổ chức thi CAPES
Với cách thi mở, thí sinh có thể thoải mái chọn ngành mình thích, và những thí sinh thi trượt hoàn toàn có thể thi lại hoặc chuyển hướng để chọn nghề khác một cách dễ dàng.
Bài thi viết trong 5h với khối lượng bài làm trải dài nhiều phần và phải mất 12h mới làm xong vừa đánh giá được chất lượng cũng như khả năng sắp xếp thời gian khi làm bài, lại vừa tạo rất nhiều thuận lợi cho thí sinh thể hiện hết khả năng: thí sinh có thể bỏ những phần không làm được để tập trung vào làm những phần bài thế mạnh.
Tổ chức kỳ thi đơn giản, gọn nhẹ, theo thể thức sơ loại từng vòng lại không tốn quá nhiều tiền nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát được số lượng giáo viên cũng như có thể tuyển chọn đuợc những giáo viên có trình độ, chất lượng tốt.

* Một giáo viên trẻ ở Pháp nhận mức lương khoảng 1200-1400 Euro/tháng; nếu tính cả thời gian chuẩn bị, chấm bài ở nhà, người đó phải làm việc 35h/tuần. Như vậy, tiền công cho 1h lao động của họ khoảng 8,5-10 Euro/h. Với mức lương này, anh (chị) ta hoàn toàn có thể đảm bảo 1 cuộc sống khá thoải mái: thuê 1 căn hộ, chi phí sinh hoạt, ăn uống, đi lại, du lịch 3,4 lần/năm; ngoài ra chưa kể sẽ nhận được rất nhiều lợi tức do làm việc cho Nhà nước.

Tác giả