Khuẩn salmonella có thể giúp diệt tế bào ung thư như thế nào?

Khi một vi khuẩn có hại gây viêm một tế bào ung thư, nó cũng đồng thời giúp cơ thể nhận biết để loại trừ đi những tế bào này.

|
Các nhà khoa học vốn đã biết rằng loại vi khuẩn gây tiêu chảy mang tên Salmonella typhimurium có khả năng giúp hệ miễn dịch nhận biết những u sắc tố ngoài da, nhưng phải tới nghiên cứu mới đây được công bố hôm 11 tháng 8 trên tờ Science Translational Medicine người ta mới hiểu được điều này xảy ra như thế nào. Kết quả nghiên cứu có thể giúp thúc đẩy tìm ra vaccine ngăn chặn ung thư ngoài da và các loại ung thư khác.

“Kết hợp với các phương pháp điều trị khác, khả năng sống sót của bệnh nhân sẽ được cải thiện”, nhận xét từ chuyên gia nghiên cứu khối u Meenhard Herlyn của Viện Wistar tại Philadelphia, người không tham gia vào nhóm nghiên cứu. Nhưng ung thư ngoài da là một loại ung thư khá phức tạp nên một loại vaccine duy nhất nhiều khả năng sẽ không đủ để trị bệnh vĩnh viễn, Herlyn dự đoán.

Khi salmonella được tiêm vào u sắc tố của chuột, những u này teo lại một cách đồng thời với các u khác trong cơ thể. Các thí nghiệm cho thấy quá trình dựa vào sự hiện diện của một protein có vai trò giúp hình thành kênh kết nối, gọi là connexin 43 trên bề mặt tế bào u sắc tố. Protein này cho phép tế bào kết nối với các kênh tương tự trên các tế bào của hệ miễn dịch, tạo thành những đầu mối liên thông giữa hai tế bào.

Khi Salmonella xâm nhập vào tế bào u sắc tố và kích thích sản sinh ra những tế bào có vai trò hình thành kênh kết nối. Những kênh protein này kết nối với các tế bào của hệ miễn dịch và cho phép các mảnh protein của tế bào ung thư đi qua.

Tiếp theo, các tế bào của hệ miễn dịch, gọi là tế bào dendritic, đẩy các mảnh protein của tế bào ung thư ra ngoài bề mặt. Khi làm như vậy, chúng kích thích các tế bào khác của hệ miễn dịch tìm kiếm và tiêu diệt các u có chứa cùng loại protein. 

“Nay chúng ta có ‘vũ khí’ để tiêu diệt một số loại tế bào u”, khẳng định từ người đứng đầu nhóm nghiên cứu, Maria Rescigno, nhà miễn dịch học từ Viện Ung thư châu Âu tại Milan. “Chúng tôi tạo ra một loại phản ứng miễn dịch tương ứng cho từng đặc thù riêng của các khối u”. Rescigno và nhóm nghiên cứu của bà cho rằng họ có thể dùng kiến thức mới này về khuẩn salmonella để tạo ra những vaccine chống u sắc tố.

Thay vì tiêm khuẩn salmonella vào bệnh nhân, các nhà nghiên cứu có thể đánh thức hệ miễn dịch của bệnh nhân, giúp nó nhận ra khối u. Bằng cách pha trộn khuẩn salmonella vào tế bào ung thư và tế bào của hệ miễn dịch từ bệnh nhân, các tế bào của hệ miễn dịch sẽ học được cách nhận ra các khối u. Nhưng tế bào hệ miễn dịch đã qua “đào tạo” sẽ được tiêm trở lại cơ thể bệnh nhân và giúp tiêu diệt các khối u. 

U sắc tố được coi là ảnh hưởng của di truyền, và gây ra bởi tiếp xúc với ánh nắng. Khi loại ung thư này lan sang các bộ phận khác của cơ thể, tỷ lệ sống sót sau 5 năm giảm xuống còn dưới 15% và không cách gì để điều trị. Giống như các loại ung thư khác, một cách để u sắc tố tránh bị phát hiện bởi hệ miễn dịch là loại bỏ đi những protein màng membrane trên bề mặt tế bào, khiến tế bào hệ miễn dịch không thể kết nối với tế bào ung thư.

Rescigno hiện đang trong quá trình chờ Bộ Y tế Italy cho phép thử vaccine trên cơ thể người. “Chúng tôi hi vọng tới tháng 5 hoặc tháng 6 năm sau sẽ được phép điều trị trên bệnh nhân bị u sắc tố”, bà nói.

Gwyneth Dickey, Science News

Tác giả