Những kháng thể mới thúc đẩy nghiên cứu về vaccine dành cho AIDS

Các nhà khoa học đã tìm ra 3 kháng thể mới trong cơ thể con người có khả năng vô hiệu hóa HIV, 2 trong số đó có khả năng xử lý được nhiều dạng biến thể HIV. Hai nghiên cứu mới vừa được công bố ngày 8 tháng 7 trên hai trang mạng của tờ Science, tức là chưa đầy 1 năm sau khi một nhóm nghiên cứu khác tìm ra 2 kháng thể cũng có khả năng vô hiệu hóa HIV.

Những phát hiện này có thể thúc đẩy nghiên cứu về vaccine dành cho AIDS. “Con đường phía trước chưa rõ ràng như chúng ta mong muốn, nhưng tôi nghĩ đây là một bước ngoặt”, nhận định từ David Montefiori, nhà nghiên cứu miễn dịch virus của Trung tâm Y tế Đại học Duke tại Durham, North Carolina, người không tham gia vào nghiên cứu.

Hầu như trong cơ thể mọi người nhiễm HIV đều phát triển một số loại kháng thể. Tuy nhiên, dù người ta đã biết đến các kháng thể HIV từ giữa thập kỷ 1990, chưa có kháng thể nào có được những tính năng đóng vai trò nền tảng để chế ra vaccine. 

Những kháng thể mới phát hiện có hiệu dụng cao hơn. Ví dụ như một loại có tên gọi là VRC01, thể hiện tính hiệu quả và khả năng xử lý nhiều biến thể HIV, khẳng định từ Peter Kwong, nhà cấu trúc sinh học của Viện Dị ứng và Bệnh lây truyền Quốc gia tại Betheda, bang Marryland, đồng tác giả của các nghiên cứu mới.

Trong các nghiên cứu mới, Kwong và các cộng sự đã thu thập kháng thể từ máu những bệnh nhân nhiễm HIV nhiều nơi trên Thế giới. Sau đó họ kiểm tra những kháng thể này khi tiếp xúc với gần 200 biến thể HIV trong phòng thí nghiệm để xác định có bao nhiêu biến thể HIV chịu tác động bởi mỗi kháng thể, và cần bao nhiêu lượng kháng thể để vô hiệu hóa được virus. 

VRC01 và người chị em của nó VRC02, cùng có khả năng vô hiệu hóa được 91% các loại biến thể HIV, nhóm nghiên cứu công bố. Kháng thể thứ ba, VRC03, có thể vô hiệu hóa được 57%. Để so sánh thì một kháng thể được tìm ra từ những năm 1990 chỉ vô hiệu hóa được khoảng 40% những biến thể HIV mà con người biết đến, trong khi PG9 và PG16, 2 kháng thể mới được tìm ra trong năm ngoái, vô hiệu hóa được 79% và 73% các biến thể.

Những phát hiện trong vòng 1 năm qua đã “thiết lập được căn cứ cho khẳng định rằng cơ thể có khả năng tạo ra những loại kháng thể hữu hiệu đến vậy”, Montefiori nói. “Chúng tôi trước đây chưa từng được thấy những kháng thể như vậy — thậm chí chẳng được gần như vậy.”

Các nhà khoa học sẽ làm tốt phần công việc tiếp theo để chế ra một loại vaccine HIV có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch sản sinh ra một hỗn hợp các kháng thể để tạo ra hiệu ứng cộng gộp, Montefiori khẳng định.

HIV luôn là một thách thức đối với những người điều chế vaccine vì nó có khả năng biến thể liên tục. Khả năng biến đổi này làm hạn chế khả năng phát hiện của cơ thể, theo Ralph Pantophlet, nhà miễn dịch vaccine từ Đại học Simon Fraser của Canada. Virus này còn có khả năng ngụy trang thành những phân tử đường để tránh bị phát hiện bởi hệ thống miễn dịch, ông nói.

Trong một trong 2 nghiên cứu mới, các nhà khoa học phân tích kháng thể VRC01 và nhận thấy rằng nó bám theo HIV tại một điểm và khiến virus này sẽ luồn vào bên trong. VRC01 vây bọc được HIV bằng cách giả vờ trở thành một tế bào nuôi dưỡng. 

“Kháng thể có kích cỡ quá lớn, khiến virus HIV bên trong không thể tiếp cận các tế bào khác”, Pantophlet cho biết. Sau đó cả virus lẫn kháng thể cùng sớm bị phân hủy, ông nói.

Kháng thể VRC01 chỉ mới xuất hiện ở một người, và có vẻ nó chỉ xuất hiện vài năm sau khi người này nhiễm HIV. Trước khi các nhà khoa học chế được thành vaccine và đưa vào sản xuất, họ phải xác định được chắc chắn rằng kháng thể này cũng có khả năng tồn tại ở những người khác. Việc trì hoãn sản xuất kháng thể là trong vòng kiểm soát được, Kwong nói. Nghiên cứu điều chế vaccine như vậy thường mất nhiều tháng.

Phần việc khó khăn nhất còn lại là tạo ra được vaccine với khả năng “đánh thức hệ thống miễn dịch”, Montefiori cho biết.

Kwong nói rằng công việc này đòi hỏi làm sao để kích thích cơ thể sản sinh ra những kháng thể như vậy. “Câu trả lời sẽ sớm được tìm ra, điều này khả thi”, ông nhận định.
   
(Nathan Seppa,  Science News)

Tác giả