Đi tìm vị trí lý tưởng

Có rất ít cơ hội để Chilê và các sa mạc có khí quyển kết tinh của nước này trở thành tổ quốc duy nhất của các kính thiên văn vô cùng lớn (Extremely Large Telescope-ELT).

Vì nếu VLT (Very Large Telescope) đã chọn mảnh đất này là tổ quốc, nếu việc xây dựng đài thiên văn vô tuyến lớn của Đài Thiên văn Nam Âu Alma, đã khởi động tại đây vào tháng 7 năm 2003, và nếu GMT của Mỹ (Giant Magellan Telescope) đã được dự định đặt tại đây, thì đất nước này không còn thuận lợi cho các ứng cử viên lớn hơn nữa. Vậy đâu sẽ là khu vực lý tưởng, tương xứng với hiệu năng kỳ diệu của một Owl hay một TMT? Châu Âu và Mỹ đã tiến hành các nghiên cứu chung để tìm ra khu vực lý tưởng: đó phải là nơi ít địa chấn, có một bầu trời quang mây với khí quyển trong suốt, yên tĩnh, khô và cũng không được quá quá nhiều gió. Cuối cùng, nhiệt độ và các tia hồng ngoại không được quá cao nếu không chúng sẽ làm sai lệch các dữ liệu.

Để đáp ứng được các tiêu chí này, khu vực tốt nhất là…Nam cực! Các dữ liệu thu thập được tại trạm Pháp-Ý Concordia, ở độ cao 3000m cho thấy một bầu trời quang mây, khô và trong. Tuy nhiên, Philippe Dierickx nhận xét: “Để xây dựng trên băng tuyết lạnh -600C, cần phải có các kỹ thuật cao tương đương với kỹ thuật vũ trụ với chi phí khổng lồ. Kính thiên văn cũng sẽ phải hoạt động mà không cần được bảo trì vào mùa đông. Một thách thức vô cùng lớn”. Hawaii cũng là một nơi lý tưởng, nhưng tại đây cũng đã có đài thiên văn, nên nó cũng không thể đón nhận các kính thiên văn mới, trừ phi người ta phá bỏ các đài thiên văn cũ để xây dựng một đài thiên văn cực lớn khác…

Vì thế các nhà thiên văn tiếp tục thăm dò bản đồ Maroc, Canarie, Mexico hay sa mạc Gobi, Trung Quốc, Namibia hay Azerbaidjan. Một số còn thám hiểm cả một khu vực của Ouzbekistan, nơi đã từng đặt đài thiên văn Maidanak của Nga, và các khu vực của Afganistan và Iran. Nhưng tại các nước này, người ta lại vấp phải vấn đề chính trị. Cuộc tìm kiếm trên quy mô thế giới này phải đưa ra kết quả cuối cùng vào cuối thập kỷ này.

Tác giả