“ Một truyện kể theo cách riêng của bạn”
Là nhà thơ, nhà viết tiểu luận, Raymond Queneau (1903-1976) đồng thời cũng là một nhà toán học. Tác phẩm văn chương của ông mang dấu ấn của nhiều công trình nghiên cứu, đặc biệt là các nghiên cứu và hoạt động của nhóm OuLiPo (Ouvroir de Littérature Potentielle - Xưởng Văn học Tiềm năng) là một xưởng văn chương thực nghiệm qui tụ một nhóm nhà văn, mà ông là một trong số những thành viên tích cực như G.Perec, I.Calvino và nhà toán học F.Le Lyonnais. Ông là người có ý tưởng về một số kiểu dạng viết mới cho tiểu thuyết, sáng tạo những nhân vật lạ thường, như trong Cây cỏ gà (1933), Những đoá hoa xanh (1965), Zazie trong tàu điện ngầm (1959). Raymond Queneau đặc biệt yêu thích những biến tấu trong cách viết, như trong Những bài luyện tập về phong cách (1947): Cùng một câu chuyện nhưng được kể lại bằng nhiều cách khác nhau, với nhiều phong cách, góc độ, giọng điệu, cấp độ ngôn ngữ... Qua cách trình bày độc đáo với các ô có đánh số tưởng chừng không theo trật tự thông thường, « Một truyện kể theo cách riêng của bạn » gồm ba câu chuyện đan xen vào nhau với những nhân vật được vay mượn từ những truyện cổ tích dành cho trẻ con. Ở đây có thể thấy rõ mối tương quan giữa người trần thuật và người đọc: Người đọc được tự do lựa chọn để từng bước xây dựng cốt truyện, nhưng kỳ thực mỗi một bước đi đó đã được người trần thuật chuẩn bị sẵn và khéo léo dẫn dắt, như trong một trò chơi.
1 – Bạn có muốn biết về câu chuyện ba hạt đậu Hà lan liếng thoắng hay không ? Nếu có, hãy chuyển sang ô 4. Nếu không, hãy chuyển sang ô 2. |
|
|
|
2 – Bạn thích nghe kể về câu chuyện ba chú cò hương cao kều thanh mảnh hơn ư ? Nếu đúng, hãy chuyển sang ô 16. Nếu không, hãy chuyển sang ô 3. |
3 – Bạn thích câu chuyện về ba cái cây cao vừa phải và xoàng xĩnh chứ ? Nếu đúng, hãy chuyển sang ô 17. Nếu không, hãy chuyển sang ô 21. |
4 – Thuở xưa có ba hạt đậu Hà lan ăn bận toàn màu xanh đang ngủ ngoan trong chiếc vỏ đậu của mình. Chúng có khuôn mặt tròn trĩnh và thở qua lỗ của những cánh mũi, và người ta nghe thấy những tiếng ngáy êm dịu và nhịp nhàng của chúng. Nếu bạn thích một cách mô tả khác, hãy chuyển sang ô 9. Nếu cách mô tả này phù hợp với bạn, hãy chuyển sang ô 5. |
|
13 – Cậu lừa chúng tớ, hạt đậu thứ nhất nói. Cậu biết phân tích giấc mơ từ khi nào ? Vâng, từ khi nào cơ chứ ? hạt đậu thứ hai nói thêm. Nếu bạn cũng muốn biết từ khi nào, hãy chuyển sang ô 14. Nếu không, bạn cũng hãy chuyển sang ô 14, bởi bạn cũng sẽ chẳng biết gì hơn. |
14 – Từ khi nào ư ? hạt đậu thứ ba kêu lên. Tớ thì tớ có mà biết ! Sự thể là tớ làm được việc ấy đấy. Rồi các cậu sẽ hiểu ! Nếu bạn cũng muốn hiểu, hãy chuyển sang ô 15. Nếu không, bạn cũng chuyển sang ô 15 thôi, vì bản thân bạn sẽ không hiểu được gì. |
15 – Nào ! thế thì chúng ta hãy hiểu đi nào, các hạt đậu anh em nói. Tớ chẳng thích thái độ mỉa mai của các cậu đâu, hạt đậu còn lại nói, và các cậu sẽ chẳng biết gì cả. Mặt khác, qua giọng điệu linh hoạt trong lúc nói chuyện này chẳng phải cảm giác sợ hãi của các cậu đã mờ nhạt đi đó sao ? thậm chí là đã được xoá sạch cả ? Thế thì có ích gì việc khoấy động lại vũng bùn vô thức của họ đậu chúng ta cơ chứ ? Tốt hơn là chúng ta hãy ra máy nước tắm rửa và chào mừng buổi sáng vui vẻ một cách vệ sinh và với sự sảng khoái thánh thiện đi thôi ! Nói là làm : chúng chuồi mình ra khỏi vỏ đậu, để mặc cho thân mình nhẹ nhàng lăn trên mặt đất và rồi từng bước kiệu vui vẻ đến nơi tắm táp. Nếu bạn muốn biết điều gì xảy ra ở nơi tắm táp của chúng, hãy chuyển sang ô 16. Nếu bạn không muốn, hãy chuyển sang ô 21. |
5 – Chúng không mơ những giấc mơ. Quả thật những sinh vật bé nhỏ đó không mơ bao giờ. Nếu bạn muốn chúng mơ, hãy chuyển sang ô 6. Nếu không, hãy chuyển sang ô 7. |
12 – Ôpôpôi ! Chúng vừa mở mắt vừa la toáng lên. Ôpôpôi ! Chúng ta sản sinh ra cái giấc mơ gì thế này ! Điềm gở, hạt đậu thứ nhất nói. Úi dà, hạt đậu thứ hai nói, thật vậy, tớ đâm buồn quá đây này. Các cậu đừng cuống lên như thế, hạt đậu thứ ba, hạt đậu ranh ma nhất, nói. Không được xúc động mà phải hiểu cơ, tóm lại, tớ sẽ phân tích cho các cậu nghe. Nếu bạn muốn biết ngay giấc mơ đó được giải thích ra sao, hãy chuyển sang ô 15. Nếu ngược lại bạn muốn biết hai hạt đậu kia phản ứng ra sao, hãy chuyển sang ô 13. |
21 – Trong trường hợp này thì câu chuyện kể cũng kết thúc ở đây. |
6 – Chúng đang mơ. Những sinh vật bé nhỏ đó luôn luôn mơ và đêm của chúng tiết ra những giấc mơ đẹp. Nếu bạn muốn biết những giấc mơ đó, hãy chuyển sang ô 11. Nếu bạn không muốn, hãy chuyển sang ô 7. |
|
20 – Không có đoạn tiếp nào cả, câu chuyện kể đã kết thúc. |
|||
11 – Chúng mơ mình đang đi nhận xúp ở căng tin bình dân và khi mở cặp lồng, chúng phát hiện ra đó chỉ là món xúp đậu “ers” 1. Hãi hùng, chúng thức giấc. Nếu bạn muốn biết vì sao chúng hãi hùng thức giấc, hãy mở từ điển Larousse 2 xem từ “ers” và đừng nhắc đến câu chuyện này nữa. Nếu bạn cho rằng đào sâu việc này chỉ là vô ích, hãy chuyển sang ô 12. |
19 – Chúng chạy rất nhanh để trở về chiếc vỏ đậu của mình, và khi đã khép lại chiếc vỏ sau lưng, chúng lại một lần nữa đắm mình vào giấc ngủ. Nếu bạn muốn biết đoạn tiếp, hãy chuyển sang ô 20. Nếu bạn không muốn, hãy chuyển sang ô 21. |
16 – Có ba chú cò hương đang ngắm nhìn những hạt đậu. Nếu bạn không thích ba chú cò hương, hãy chuyển sang ô 21. Nếu chúng hợp với bạn, hãy chuyển sang ô 18. |
7 – Những bàn chân xinh xắn đáng yêu của chúng đắm chìm trong những chiếc tất ấm áp và chúng mang những đôi găng tay bằng nhung đen để đi ngủ. Nếu bạn muốn những đôi găng tay màu khác, hãy chuyển sang ô 8. Nếu màu này là phù hợp với bạn, hãy chuyển sang ô 10. |
18 -Thấy mình bị nhìn như thế, ba hạt đậu liếng thoắng vốn rất hay bẽn lẽn ù té chạy. Nếu bạn muốn biết sau đó chúng làm gì, hãy chuyển sang ô 19. Nếu bạn không muốn, hãy chuyển sang ô 21. |
17 – Có ba cái cây cao vừa phải và xoàng xĩnh đang ngắm nhìn những hạt đậu. Nếu bạn không thích những cái cây cao vừa phải, hãy chuyển sang ô 21. Nếu chúng thích hợp với bạn, hãy chuyển sang ô 18. |
8 – Chúng mang những đôi găng tay bằng nhung xanh để đi ngủ. Nếu bạn muốn những đôi găng tay màu khác, hãy chuyển sang ô 7. Nếu màu đó phù hợp với bạn, hãy chuyển sang ô 10. |
|
[1] loại đậu lăng (chú thích của người dịch) 2 một loại từ điển giải thích rất thông dụng của người Pháp (chú thích của người dịch) |
10 – Cả ba cùng mơ một giấc mơ như nhau, chúng thương yêu nhau thắm thiết và, như những tấm gương tốt đáng tự hào, chúng luôn mơ y như nhau. Nếu bạn muốn biết về giấc mơ của chúng, hãy chuyển sang ô 11. Nếu không, hãy chuyển sang ô 12. |
9 – Thuở xưa có ba hạt đậu Hà lan đang lê ủng trên đường dài. Đến chiều tối, mệt mỏi và chán chường, chúng chìm nhanh vào giấc ngủ. Nếu bạn muốn biết đoạn tiếp theo, hãy chuyển sang ô 5. Nếu không, hãy chuyển sang ô 21. |
|