Nhà văn của những thị trấn nhỏ

Những nguồn ảnh hưởng khác đối với Alice là những nhà văn viết những câu chuyện lấy bối cảnh những thị trấn nhỏ.

Thập niên 50 [của thế kỉ XX] là thập niên của đàn ông trong văn chương Mỹ. Nước Mỹ không có truyền thống các tác giả nữ. Trong số các nhà văn nữ, ai được ngưỡng mộ? Eudora Welty, Katherin Anne Porter. Còn các nữ thi sĩ? Emily Dickinson. Còn có bao nhiêu những gương mặt khác nữa? Ở Canada, là phụ nữ, bạn sẽ không bị trừ điểm khi viết văn đâu. Không có nhiều thách thức đối với phụ nữ ở Canada. Thêu thùa, vẽ tranh sơn dầu, sáng tác – tất cả đều chỉ được xem như là thú vui. Viết lách chẳng phải là việc quan trọng. Hầu như không có thị trường cho các tiểu thuyết mới. Cộng đồng văn chương ở đây vào thời điểm đó rất nhỏ. Vì thói quen đọc và vì sáng tác văn chương chủ yếu chỉ được in trên các tạp chí nhỏ, các nhà thơ có thể biết về tác phẩm của đồng nghiệp chứ đối với các cây bút văn xuôi, đó lại là chuyện khác.

   
Khi chúng tôi trưởng thành, ý nghĩ trở thành nhà văn là một điều gì đó xa lạ. Chỉ riêng việc nghĩ rằng mình có thể làm được việc đó đã là một sự ngạo mạn rất khó chấp nhận. Tài năng là thứ không được khuyến khích. Thế nhưng từ khi còn nhỏ, Alice đã đọc Anne tóc đỏ dưới chái nhà xanh và Emily ở trang trại Trăng non của L.M. Montgomery, tác phẩm kể về một cô bé lớn lên trên Hòn đảo Hoàng tử Edward, mơ ước trở thành nhà văn. Trong đó, cuốn sách thứ hai còn là cuốn mà sau này Alice viết lời bạt cho nó.

Hai cuốn sách khác ảnh hưởng đến chặng đầu trên con đường văn chương của bà là Đồi gió hú và Kiêu hãnh và định kiến. Ở Đồi gió hú, bạn sẽ không bao giờ nghe câu chuyện trực tiếp từ những nhân vật có quyền uy nhất trong đó. Mà bạn sẽ được nghe câu chuyện đó từ những người quan sát: một quý ông tên là Lockwood, người thuê trang trại Thrushcross, và Nelly, người quản gia. Đây chính là một cách rất thú vị để cấu trúc tác phẩm. Đồng thời, trong cuốn tiểu thuyết cũng có hai ngôi nhà. Có nhà Linton, những người thuộc tầng lớp thượng lưu song quyền uy cũng không mạnh và cũng không được miêu tả như những nhân vật gợi cảm. Rồi có Heathcliff. Kiêu hãnh và định kiến cũng là một cuốn sách có kết cấu tốt, khơi gợi những xúc cảm chúng ta thích ve vuốt, và rồi xuất hiện ngài Darcy, một người thô thiển nhưng lại lắm tiền. Kinh tế là một vấn đề lớn trong tác phẩm của Alice. Ai có tiền, ai không, ai cần, ai làm ra, ai trả?

Những nguồn ảnh hưởng khác đối với Alice là những nhà văn viết những câu chuyện lấy bối cảnh những thị trấn nhỏ. Alice đã đọc Sherwood Anderson- người đã khiến bà nghĩ mình cũng có khả năng viết được những câu chuyện như thế – rồi bà đọc cả Eudora Welty, Flannery O’Connor và Carson McCullers. Bản thân cũng lớn lên ở một thị trấn nhỏ, Alice rất hiểu về không gian ấy, nhất là những thị trấn nhỏ ở tây nam Ontario. Tại sao lại có nhiều người điên khùng, loạn trí ở một thị trấn nhỏ? Có vẻ đấy là một không gian mọi người đều biết về nhau, đều biết về lai lịch của người khác. Giống như một gia đình lớn, bất thường. Điều này cũng giống như ở các thành phố thôi, nhưng ở đó, bạn không nhất thiết phải biết tất cả về thành phố ấy, vì bạn có thể không biết gì về những người vừa qua phố, thậm chí vừa qua cửa nhà bạn. Còn ở thị trấn nhỏ, người ta rất quan tâm đến những lời đồn đại, bàn tán, họ rất ý thức đến việc phải giả vờ và sự thay đổi dần dần trong thang bậc xã hội của kẻ khác. Thị trấn là một không gian khép kín với nhiều sự giam hãm.

Đó là lý do tại sao những câu chuyện của Alice lại có bối cảnh không gian và thời gian rất đặc trưng. Người ta ăn gì, mặc gì, dùng dụng cụ gì, đối với bà, đều là điều quan trọng. Bà quan tâm đến những câu hỏi về sự chân thực; bà quan sát mặt của nhân vật và để ý sự đóng vai của họ, cố gắng phán đoán xem bằng sự giả vờ ấy, họ cố đạt đến điều gì, và rồi bà xem xét những gì nằm bên dưới. Cũng có thể các nhân vật của bà nhìn lẫn nhau, họ cũng nói dối, ngay cả trong những lời xã giao, thí dụ, “Bạn trông tuyệt quá!” Có khi câu nói đó là lời tử tế; nhưng cũng có khi không.

Bà viết về những khó khăn mà những nhân vật của bà phải đối mặt, những người luôn lớn hơn hoặc nhỏ hơn những gì họ được nghĩ về. Khi các nhân vật chính của bà nhìn lại, từ điểm nhìn ở giai đoạn sau này trong cuộc đời mình, khi họ già hơn, họ sẽ sở hữu bên trong mình tất cả những con người mà họ đã từng là. Bà rất giỏi khi miêu tả những gì mà con người kỳ vọng và cả nỗi thất vọng của họ.

Một trong nhiều điều mà Alice thể hiện rất tinh tế trong văn của mình là đối lập giữa cách người ta nghĩ một điều gì đó nên như thế nào với việc mọi chuyện lại hóa ra như thế nào. Chúng ta luôn bị phụ thuộc vào sự lấp đầy một số niềm kỳ vọng. Buổi sáng mặt trời sẽ mọc. Bà Brown sẽ mở quầy hàng ở gốc phố vào lúc tám giờ sáng và bán sữa. Trong truyện của Alice Muron, người ta đi vào một ngôi nhà và phát hiện ra một người đã bị giết. Mọi kỳ vọng đều được thực hiện; và rồi, một sự kiện, một sự ngạc nhiên nảy sinh – và câu chuyện là thế.

Hải Ngọc dịch

Tác giả