Vaccine COVID: Giảm lây lan virus nhưng Delta còn là ẩn số

Các nghiên cứu cho thấy các vaccine làm giảm sự lây lan của SARS-CoV-2 tới hơn 80%, nhưng vẫn chưa rõ có lặp lại điều này trên biến thể Delta hay không.

Nhiều loại vaccine đã được chứng minh là có khả năng chống lại COVID-19. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chúng cũng làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền virus SARS-CoV-2, thông tin quan trọng để các chính phủ đưa ra quyết định về cách kiểm soát đại dịch tốt nhất. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã được thực hiện trước khi biến thể Delta có khả năng lây truyền cao trở nên phổ biến – và các nhà khoa học nói rằng nó có thể dễ dàng lây lan bởi những người được tiêm chủng hơn là những biến thể trước đó.

Hai nghiên cứu1,2 từ Israel, được đăng dưới dạng bản in trước vào ngày 16/7, cho thấy hai liều vaccine do công ty dược phẩm Pfizer, có trụ sở tại thành phố New York và công ty công nghệ sinh học BioNTech, có trụ sở tại Mainz, Đức, tốt nhất đạt 81% hiệu quả trong ngăn ngừa lây nhiễm SARS-CoV-2. Những người đã tiêm phòng bị nhiễm bệnh có nguy cơ lây lan virus cho các thành viên trong gia đình thấp hơn tới 78% so với những người không được tiêm. Các nhà nghiên cứu cho biết, nhìn chung, điều này tăng thêm khả năng bảo vệ chống lại sự lây truyền rất cao.

Các nhà nghiên cứu cho biết các nghiên cứu phản ánh xu hướng ở cấp độ dân số. Natalie Dean, một nhà thống kê sinh học tại Đại học Emory ở Atlanta, Georgia, cho biết: “Đó là một tin tốt. Nhưng nó vẫn chưa đủ tốt,” cô lưu ý, bởi vì điều đó có nghĩa là những người được tiêm chủng đôi khi vẫn có thể lây nhiễm bệnh.

Và biến thể Delta có khả năng truyền nhiễm cao là một nguồn chính của sự không chắc chắn. Các nghiên cứu của Israel và những nghiên cứu khác dựa trên sự lưu thông của các biến thể trước đó, đặc biệt là Alpha, nhưng nghiên cứu cho thấy rằng vaccine cung cấp khả năng bảo vệ giảm nhẹ đối với Delta.

Ước tính nhanh

Marm Kilpatrick, một nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Đại học California, Santa Cruz, cho biết các nghiên cứu “giúp chúng tôi hiểu tại sao các ca bệnh lại giảm trong hầu hết các quần thể được tiêm chủng cao trước khi xuất hiện biến thể Delta”. Ông nói: “Nếu biến thể đó không phát sinh và lây lan, thì khả năng ca bệnh nặng sẽ rất rất thấp ở nhiều quốc gia” với tỷ lệ tiêm chủng cao. Theo Kilpatrick, các nghiên cứu cung cấp các ước tính nhanh về các khía cạnh khác nhau của sự lây truyền mà trước đây đã được suy luận từ nhiều nghiên cứu.

Nghiên cứu đầu tiên1, do các nhà nghiên cứu ở Israel và Pháp đồng tác giả, đã xem xét sự lây truyền ở 210 hộ gia đình có người nhiễm bệnh làm việc tại Trung tâm Y tế Sheba gần Tel Aviv, là bệnh viện lớn nhất của Israel. Dữ liệu được đưa ra từ giữa tháng 12/2020 và tháng 4/2021 – thời điểm mà một đợt tiêm chủng lớn ở Israel đang cạnh tranh với sự gia tăng số ca do Alpha thúc đẩy. Nghiên cứu thứ hai 2, được đồng tác giả bởi các nhà nghiên cứu ở Israel và Hoa Kỳ, dựa trên phân tích hồi cứu dữ liệu từ khoảng 66.000 hộ gia đình nhiều người có ít nhất một thành viên bị nhiễm bệnh, được Maccabi Healthcare Services, một nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe lớn có trụ sở tại Tel Aviv, Israel, thu thập giữa tháng 6/2020 và tháng 3/2021.

Cả hai nghiên cứu đều phát hiện ra rằng hai liều vaccine Pfizer – BioNTech có hiệu quả ngăn ngừa sự lây nhiễm là 81%. Những người đã bị nhiễm bệnh cũng ít có khả năng truyền bệnh cho các thành viên trong gia đình hơn những người chưa được tiêm phòng. Nghiên cứu đầu tiên cho thấy mức giảm 78% và thứ hai là 41%, giảm khả năng lây nhiễm – với sự khác biệt lớn về số lượng có lẽ được giải thích bởi thực tế là các ước tính dựa trên một số lượng rất nhỏ những người được tiêm chủng đã bị nhiễm bệnh và sau đó lây nhiễm cho người khác.

Giảm lây nhiễm

Tuy nhiên, “cả hai bài báo đều cung cấp bằng chứng tốt về việc giảm đáng kể khả năng lây nhiễm”, Elizabeth Halloran, nhà thống kê sinh học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle, Washington, cho biết. Và trong khi các nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự lây truyền trong các hộ gia đình, khả năng bảo vệ thậm chí có thể cao hơn bên ngoài nhà, nơi mọi người có thể tiếp xúc với liều lượng virus nhỏ hơn, Kilpatrick lưu ý.

Mặc dù phần lớn lợi ích là do vaccine ngăn ngừa truyền nhiễm ngay từ bước đầu, “thực tế là chúng cũng làm giảm khả năng lây nhiễm của các trường hợp đột phá là rất quan trọng và yên tâm”, Virginia Pitzer, một nhà nghiên cứu mô phỏng các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Công cộng Yale, New Haven, Connecticut, và đồng tác giả của một trong những nghiên cứu về Israel2.

Các kết quả tương ứng đúng với các nghiên cứu được thực hiện ở những nơi khác. Một phân tích3 trong số khoảng 365.000 hộ gia đình ở Vương quốc Anh, được công bố vào ngày 23 tháng 6, ước tính rằng những cá nhân bị nhiễm SARS-CoV-2 có nguy cơ lây nhiễm bệnh thấp hơn 40–50% nếu họ đã nhận ít nhất một liều vaccine Pfizer – BioNTech hoặc vaccine được phát triển bởi Đại học Oxford, Vương quốc Anh và công ty dược phẩm AstraZeneca, có trụ sở tại Cambridge, Vương quốc Anh, ít nhất ba tuần trước đó. Một nghiên cứu4 từ Phần Lan, được đăng dưới dạng bản in trước vào ngày 10 tháng 7, cho thấy rằng vợ/chồng của nhân viên chăm sóc sức khỏe bị nhiễm bệnh đã được tiêm một liều vaccine Pfizer – BioNTech hoặc do Moderna sản xuất ở Cambridge, Massachusetts, ít có nguy cơ mắc bệnh hơn 43% bị nhiễm bệnh hơn là vợ/chồng của nhân viên y tế không được tiêm chủng.

Yếu tố gây nhiễu của Delta

Nhưng các nghiên cứu về Alpha và các biến thể khác không thể dễ dàng khái quát cho Delta, Steven Riley, một nhà nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Đại học Imperial College London, cho biết. Cho đến nay, không có dữ liệu được công bố về cách vaccine ảnh hưởng đến sự lây nhiễm và tính dễ lây nhiễm với Delta, nhưng một nghiên cứu của Anh5 được công bố vào ngày 21/7 cho thấy rằng vaccine Pfizer – BioNTech và Oxford – AstraZeneca đều bảo vệ chống lại bệnh có triệu chứng do Delta gây ra kém hơn một chút so với do Alpha gây ra. Điều này cũng có thể đồng nghĩa với việc chúng bảo vệ chống lại sự lây truyền của Delta tốt như thế nào, nhưng vẫn còn rất nhiều điều không chắc chắn, Dean cho biết.

Dữ liệu sơ bộ chưa được công bố từ Bộ Y tế của Israel cho thấy rằng Delta có thể loại bỏ phần nào việc giảm khả năng lây truyền cung cấp bởi vaccine Pfizer – BioNTech. Và số ca mắc đã tăng mạnh ở Israel sau khi Delta đến, mặc dù hơn 60% dân số đã được tiêm chủng đầy đủ. Các nhà nghiên cứu cho biết điều này gợi ý về những gì có thể xảy ra ở những nơi khác. Dean cho biết, ngay cả khi vaccine có hiệu quả ngăn ngừa lây nhiễm Delta như với các biến thể trước đó, nếu Delta có khả năng lây nhiễm cao hơn, sự lây truyền trong các hộ gia đình vẫn có thể gia tăng. Một nghiên cứu6 từ Trung Quốc, được đăng dưới dạng bản in trước vào ngày 12 tháng 7, đã phát hiện ra rằng nồng độ của các phần tử virus – đại diện cho khả năng lây nhiễm – ở những người bị nhiễm Delta cao gấp 1.000 lần ở những người bị nhiễm chủng SARS-CoV-2 ban đầu. Khả năng lây nhiễm gia tăng của Delta có thể có nghĩa là tỷ lệ người trong dân số cần được tiêm chủng để kiểm soát đại dịch sẽ lớn hơn so với tỷ lệ cần thiết với các biến thể trước đó.

Nguồn https://www.nature.com/articles/d41586-021-02054-z

Trần Thị Thùy Linh dịch

Tham khảo :

1. Layan, M. et al. Preprint at https://doi.org/10.1101/2021.07.12.21260377 (2021).

2. Prunas, O. et al. Preprint at https://doi.org/10.1101/2021.07.13.21260393 (2021).

3. Harris, R. J. et al. N. Engl. J. Med. https://doi.org/10.1056/NEJMc2107717 (2021).

4. Salo, J. et al. Preprint at https://doi.org/10.1101/2021.05.27.21257896 (2021).

5. Lopez Bernal, J. et al. N. Engl. J. Med. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2108891 (2021).

6. Li, B. et al. Preprint at https://doi.org/10.1101/2021.07.07.21260122 (2021).

Tác giả