Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2020: Các công trình đề cử giải chính đều trong top 5% tạp chí hàng đầu

Dù chưa thông báo ngay kết quả Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2020 nhưng ngay sau phiên họp xét chọn Giải thưởng vào sáng ngày 29/4/2020, Giáo sư Ngô Việt Trung, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng, đã đưa ra đánh giá: năm nay có hai nét nổi bật là các công trình đề cử đều được công bố trên các tạp chí quốc tế hàng đầu chuyên ngành, đặc biệt là giải chính, và sự phân bố của các đề cử cho thấy một phần sự phát triển tương đối đồng đều của khoa học Việt Nam.

Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu 2020 họp bàn xét chọn các công trình đề cử. Ảnh: Quỳnh Trang/NAFOSTED

Đây sẽ là năm thứ bảy Bộ KH&CN trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu cho những nhà khoa học có thành tích xuất sắc. Nhấn mạnh đến ý nghĩa giải thưởng, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc cho rằng, “Năm nay, tám đề cử giải thưởng, đặc biệt là giải chính, đều được đánh giá là có chất lượng công trình ở mức tốt. Vì vậy, Bộ KH&CN hi vọng, chúng ta sẽ chọn được những người xuất sắc và xứng đáng nhất”.

Do đó, Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu 2020 phải làm việc công tâm, khách quan. So với mọi năm, Hội đồng giải thưởng có một vài thay đổi nhỏ so với mọi năm, đó là sự xuất hiện lần đầu của giáo sư Guy Thwaites – giám đốc Đơn vị nghiên cứu lâm sàng ĐH Oxford tại Việt Nam (OUCRU), một nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực các bệnh truyền nhiễm và vi trùng học lâm sàng và sự trở lại của giáo sư Nguyễn Thục Quyên (Đại học California ở Santa Barbara), chuyên ngành hóa sinh. Với 10 thành viên là các nhà khoa học Việt Nam và quốc tế, Hội đồng giải thưởng tập trung thảo luận và đánh giá 8 công trình lọt vào chung kết, trong đó năm công trình đề cử giải chính và ba công trình đề cử giải trẻ. Theo quy chế, mỗi năm Giải thưởng Tạ Quang Bửu sẽ được trao cho tối đa ba tác giả của các công trình giải chính và một giải trẻ.

Để đảm bảo lựa chọn được những công trình có chất lượng xuất sắc nhất, giáo sư Ngô Việt Trung cho biết, một quá trình sàng lọc và đánh giá đã được thực hiện một cách quy củ, bắt đầu từ hội đồng khoa học chuyên ngành Quỹ NAFOSTED – đơn vị thường trực giải thưởng, đến phản biện độc lập từ bên ngoài (ít nhất mỗi công trình ba phản biện độc lập), qua đó bỏ phiếu, nhất trí đề cử các ứng viên lên Hội đồng giải thưởng. “Không phải hội đồng chuyên ngành nào cũng đề cử công trình lên Hội đồng giải thưởng vì việc này còn phụ thuộc vào chất lượng hồ sơ của ngành đó. Vì thế năm nay, chúng ta có chín hội đồng thì chỉ có tám đề cử, không trải rộng hết các chuyên ngành”, giáo sư Ngô Việt Trung lưu ý đến sự công tâm của các hội đồng khoa học ngành.

Giáo sư Ngô Việt Trung cho rằng, các đề cử năm nay đều là các công trình xuất sắc. Ảnh: Quỳnh Trang/NAFOSTED

Đánh giá một cách toàn diện tám công trình lọt vào chung kết giải thưởng năm nay, ông có một cái nhìn hết sức lạc quan: “Các công trình đề cử đều được công bố trên các tạp chí xuất sắc, thuộc top 5% của thế giới trong các chuyên ngành của mình, riêng với đề cử giải chính ngành y sinh được đăng trong tạp chí thuoc top 3 trên gần 3000 tạp chí. Một đặc điểm nữa là các đề cử đều là công trình của các nhà khoa học sống và làm việc ở rất nhiều địa phương. Qua đó, chúng ta có thể thấy sự phát triển đồng đều của khoa học Việt Nam trong những năm qua, không chỉ tập trung vào những thành phố lớn nữa, mà trải rộng dài trên toàn bộ đất nước Việt Nam, ngay cả những địa phương nhỏ như Đà Lạt cũng có những công trình đạt trình độ thế giới”.

Ông cũng lưu ý đến một nét đặc biệt của năm nay là có ba đề cử liên quan đến các vấn đề có ứng dụng thực tiễn, một thuộc lĩnh vực y học sinh sản, một thuộc lĩnh vực ô nhiễm hợp chất hữu cơ mới nổi trong vi môi trường không khí – một đề tài rất thời sự của thế giới và Việt Nam, và một liên quan đến quy trình trồng hoa ở Đà Lạt.

Những kết quả đánh giá và xét chọn của Hội đồng giải thưởng sẽ được công bố sớm để dự kiến trao Giải thưởng vào trung tuần tháng 5, nhân dịp Ngày KH&CN Việt Nam 18/5. Dù chưa công bố ngay kết quả nhưng giáo sư Ngô Việt Trung cũng hé lộ quan điểm của ông và các thành viên Hội đồng: “Là người tham dự vào Hội đồng giải thưởng nhiều năm, tôi thấy rằng các giải thưởng đều được trao cho những người thực sự xuất sắc, không chỉ thể hiện ở công trình đạt giải mà kể cả thành tích nghiên cứu trong suốt quá trình làm khoa học. Nhìn chung, những người đoạt giải đó đều có quá trình làm nghiên cứu rất tốt và có ảnh hưởng đến cộng đồng khoa học rất lớn. Do đó, mọi người đều coi giải thưởng Tạ Quang Bửu là giải thưởng lớn nhất đối với người làm nghiên cứu khoa học Việt Nam”.

Tác giả