Công nghệ giúp các dự án làm mát đô thị nhắm đúng mục tiêu
Khi đô thị càng phát triển với nhiều tòa nhà hơn, vỉa hè rộng hơn và cây xanh ít hơn, các “đảo nhiệt đô thị” - khu vực đô thị có nhiệt độ cao hơn đáng kể so với các khu vực ngoại ô xung quanh - cũng xuất hiện nhiều hơn.
Đã có không ít sáng kiến sử dụng dữ liệu từ các cảm biến nhiệt để xác định những khu vực nóng nhất trong đô thị để triển khai các biện pháp giảm nhiệt như trồng cây che bóng mát hoặc lắp đặt mái nhà và vỉa hè phản xạ nhiệt, nhưng những nỗ lực hiện tại vẫn chưa tận dụng hết độ chính xác của cảm biến.
Ví dụ, Los Angeles (Mỹ) dành một khoản đầu tư khổng lồ vào hệ thống vỉa hè làm mát cho toàn thành phố thay vì tập trung vào các khu dân cư chịu nhiều nắng nóng hơn. Thủ đô London (Anh) đã sử dụng dữ liệu vệ tinh để xác định các đảo nhiệt tại từng khu vực trong thành phố, nhưng độ phân giải lại chưa đủ chính xác để thấy sự khác biệt theo từng khu phố.
Trên thực tế, không phải tất cả mọi người dân trong cùng một khu phố đều phải chịu cái nóng như nhau. Dan O’Brien, cho biết.
GS. Chính sách Công và Các vấn đề Đô thị, ĐH Northeastern (Mỹ), đã thử đo nhiệt độ vào lúc 4:30 chiều ở hai con phố tại thành phố Boston. Đứng dưới nắng ở Lewis Place – khu dân cư trên một con đường cụt với những ngôi nhà hai tầng xung quanh có rất nhiều cây xanh, nhiệt độ là 34,6oC. Ở Dudley Common – một không gian mở công cộng nằm giữa hai con đường lớn, tạo thành một vỉa hè rộng lớn với các cửa hàng san sát và không có nhiều cây xanh, nhiệt độ là 39,2oC – mức nhiệt độ nguy hiểm hơn nhiều đối với sức khỏe của cư dân.
Điều đáng nói là hai con phố này chỉ cách nhau vài dãy nhà. Sự khác biệt này thể hiện rõ hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, được tạo ra khi vỉa hè và các tòa nhà hấp thụ và giữ nhiệt, khiến một số khu vực trong thành phố nóng hơn.
“Trong khi việc giảm nhiệt trên toàn thành phố hoặc khu phố là rất khó khăn, việc nhắm mục tiêu vào các khu vực cụ thể cần hỗ trợ nhiều nhất có thể nhanh hơn và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn nhiều”, GS. O’Brien nói.
Để làm được điều đó, trước tiên phải xác định chính xác các đảo nhiệt đô thị. Ở Boston, nhóm dự án của GS. O’Brien đã lắp đặt hơn 30 cảm biến trên khắp khu phố Roxbury để đo nhiệt độ từng phút nhằm nắm bắt rõ hơn nguy cơ nắng nóng trong cộng đồng, và họ đang lắp đặt thêm 25 cảm biến nữa.
Dự án Common SENSES là sự hợp tác giữa các tổ chức cộng đồng, bao gồm Sáng kiến Khu phố Dudley Street và Project Right Inc.; các nhà nghiên cứu trực thuộc Sáng kiến Nghiên cứu Khu vực Boston của ĐH Northeastern; và các quan chức thành phố Boston. Dự án nhằm theo đuổi các giải pháp dựa trên dữ liệu và do cộng đồng dẫn dắt để cải thiện môi trường địa phương.
Dữ liệu từ các cảm biến này tạo ra bản đồ thời gian thực về điều kiện trong khu vực, từ các vùng nhiệt đô thị nhỏ như Dudley Common đến các ốc đảo đô thị mát mẻ hơn như Lewis Place. Từ những dữ liệu cụ thể như vậy, chính quyền thành phố và các nhà quy hoạch đô thị có thể xác định các khu vực có nguy cơ cao nhất để bố trí một cách chiến lược các công viên nhỏ, mái nhà phản xạ nhiệt và cây xanh đường phố để làm mát. Các thành phố có thể khuyến khích hoặc yêu cầu các nhà phát triển đưa cây xanh vào quy hoạch của họ để giảm thiểu các đảo nhiệt đô thị hiện có hoặc ngăn ngừa các đảo nhiệt mới. Những biện pháp can thiệp có mục tiêu này tiết kiệm chi phí và có tiềm năng giúp ích cho nhiều người nhất.
Những công nghệ này có chi phí ngày càng hợp lý và đang được triển khai tại các cộng đồng trên khắp thế giới để xác định nguy cơ nhiệt, bao gồm Miami và Baltimore (Mỹ), Singapore và Barcelona (Tây Ban Nha). Ngoài ra còn có các giải pháp thay thế khi việc lắp đặt dài hạn quá tốn kém như chiến dịch khoa học tình nguyện của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ, sử dụng cảm biến di động để tạo bản đồ nhiệt một lần cho hơn 50 thành phố.□
Trà My lược dịch
Nguồn: https://theconversation.com/inside-an-urban-heat-island-one-street-can-be-much-hotter-than-its-neighbor-new-tech-makes-it-easier-to-target-cooling-projects-261917
Bài đăng Tia Sáng số 16/2025
