Giới chuyên môn ngỡ ngàng trước hiệu quả của liệu pháp điều trị ung thư
Các nhà khoa học đã phát triển một liệu pháp để điều trị bệnh ung thư tự miễn dịch lupus ban đỏ (Lupus erythematodes). Đáng chú ý, theo nhóm nghiên cứu, quy trình này cũng có thể giúp điều trị bệnh đa xơ cứng (Multiple Sklerose).
Andreas Mackensen (trái) và Georg Schett cùng người bệnh.
Đây là một ý tưởng táo bạo mà Georg Schett và Andreas Mackensen đã đề xuất cách đây gần một năm rưỡi. Cả hai đều là bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Erlangen; một người là bác sĩ hàng đầu về thấp khớp, một người là bác sĩ chuyên khoa về các bệnh ung thư máu. Schett đã kể với đồng nghiệp của mình về một bệnh nhân trẻ tuổi mắc một dạng bệnh tự miễn dịch đặc biệt nghiêm trọng được gọi là lupus ban đỏ hệ thống (Lupus erythematodes) (SLE). Với trường hợp mắc bệnh này, hiện chưa rõ nguyên nhân, hệ thống miễn dịch chống lại chính cơ thể của mình và gây ra tình trạng viêm mãn tính. Mức độ nghiêm trọng của bệnh từ nhẹ đến nguy hiểm chết người.
Thông thường các thầy thuốc sẽ tìm cách làm dịu hệ thống miễn dịch bằng nhiều liệu pháp khác nhau: một loại thuốc trị sốt rét cũ có tác dụng tương đương với cortisone trong các đợt bùng phát cấp tính. Với các ca nghiêm trọng hơn, các bác sĩ sử dụng các phương pháp được sử dụng cho người ghép tạng. Nhưng cũng có những ca mà liệu pháp này không mang lại hiệu quả, như trong trường hợp nữ bệnh nhân của bác sỹ Schett.
Tuy nhiên, bác sĩ ung thư Andreas Mackensen đã quá quen thuộc với chính các tế bào bạch cầu tạo thành kháng thể hủy diệt tế bào B. Ông biết liệu pháp tế bào CAR-T có thể được áp dụng để chống lại một số dạng bệnh bạch cầu và ung thư hạch trong một vài năm gần đây. Mackensen nói với WELT: “Tế bào T được lấy từ máu của người bệnh. Chúng cũng là một phần của hệ thống miễn dịch và tiêu diệt các tế bào cơ thể đã bị nhiễm virus.”
Cách đây ít năm, các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ tự hỏi, liệu có thể kết hợp các tế bào phá hủy T với một kháng thể chỉ nhận ra các tế bào bạch cầu thoái hóa; giống như các kháng thể có khả năng nhận dạng tế bào máu trắng ác tính; tựa như protein đột biến nhận dạng coronavirus hay không?. Vì vậy, họ đã tạo ra cái gọi là “tế bào T thụ thể kháng nguyên chimeric”, tế bào CAR T.
Đoạn kháng thể nhận ra tế bào B và tế bào T gắn kèm, có nhiệm vụ tiêu diệt nó. Cách thức này phát huy kết quả. Điều kiện duy nhất trên tế bào B bị bệnh phải có một cấu trúc nhất định có tên là CD19, mà đoạn kháng thể hướng tới. Sự phát triển đã tạo ra một cú hích đối với thuốc điều trị ung thư máu, cho dù trong những năm đầu tiên bị thất bại vì những tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên cho đến nay các bác sỹ đã có thể kiểm soát vấn đề này.
Áp dụng liệu pháp điều trị ung thư đối với bệnh thấp khớp?
Khi bác sỹ Georg Schett kiểm tra máu của bệnh nhân trẻ tuổi của mình, ông phát hiện các tế bào B của bệnh nhân cũng có dấu hiệu CD19. Vì vậy, ông trao đổi với bác sỹ Mackensen, nếu liệu pháp điều trị ung thư này được sử dụng cho bệnh nhân SLE thì sao? Vấn đề này đã được thử nghiệm trên chuột. Liệu nó có hoạt động ở người không? Câu trả lời là có. Vấn đề này đã được công bố trên Tạp chí Y học New England năm 2021. Trong khi đó, các bác sĩ đã điều trị cho 4 bệnh nhân khác bị SLE nguy hiểm đến tính mạng bằng các tế bào T đã được điều chỉnh. Hiện họ đã công bố kết quả của nghiên cứu đầu tiên này trên tạp chí “Nature Medicine”.
Kết quả cho thấy, các bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn đáng kể từ tháng thứ ba sau khi điều trị. Bệnh không tái phát ở bất kỳ bệnh nhân nào trong số năm bệnh nhân. Trưởng nhóm nghiên cứu Schett cho biết, đến nay, sự thuyên giảm này đã kéo dài từ 5 đến 20 tháng. Ngay cả khi các tế bào B xuất hiện trở lại sau trung bình khoảng 100 ngày, tình trạng viêm cũng không tái phát. Điều này cho thấy các tế bào B mới hình thành là “vô hại” và không gây ra các phản ứng tự miễn dịch nữa, Schett nói. “Chúng tôi tin rằng điều này thực sự có hiệu quả.” Đặc biệt các bệnh nhân không bị tác dụng phụ nào ngoài các phản ứng viêm nhẹ như sốt.
Công trình này gây xôn xao giới chuyên môn. Marko Radic, nhà miễn dịch học tại Trung tâm Khoa học Truyền thông Khoa học thuộc Đại học Tennesee, cho biết: “Mặc dù cho đến nay mới chỉ có tương đối ít bệnh nhân được điều trị nhưng kết quả rất nhất quán và cho thấy đây là một liệu pháp có hiệu quả đối với SLE. Stephan Fricke, chuyên gia tế bào CAR-T từ Viện Fraunhofer về Liệu pháp Tế bào và Miễn dịch học ở Leipzig giải thích: “Việc mở rộng nguyên tắc trị liệu tế bào CAR-T sang các chỉ định trị liệu khác, đặc biệt là để điều trị các bệnh tự miễn kháng điều trị, là những phát triển quan trọng của hình thức trị liệu này. “
Cho đến nay vẫn chưa rõ liệu việc điều trị thành công đối với 5 bệnh nhân này có mang lại lâu dài hay không và có thể áp dụng đối với các bệnh nhân khác hay không. Nhưng bác sĩ thấp khớp Martin Aringer của Bệnh viện Đại học Dresden vẫn cho đây là một sự đột phá: “Thật ngạc nhiên khi chúng tôi đã chứng kiến thành công sâu rộng như vậy,” ông nói. Ông tin rằng phương pháp này cũng có thể giúp chống lại một số bệnh tự miễn dịch khác như bệnh đa xơ cứng.
Hoài Nam tổng hợp
Nguồn: Erfolg einer Krebstherapie verblüfft die Fachwelt
