Hệ sinh thái: Hãy quên bảo vệ sáng chế đi và hãy nghĩ về sáng tạo giá trị
Khi nhìn vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo châu Âu, chúng ta hãy tìm kiếm các nỗ lực để các công ty nghĩ lại về cách họ sử dụng kiến thức.
Các nhà đổi mới sáng tạo khắp châu Âu đều có ám ảnh không lành mạnh với các văn bằng sáng chế, theo một số quan chức Hội đồng châu Âu. Họ muốn chúng ta nghĩ lại về việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và tăng thêm giá trị từ đó hơn.
“Chúng ta đang cố gắng thay đổi mô thức về giá trị của hiểu biết”, Jean-Eric Paquet, giám đốc phụ trách nghiên cứu của Hội đồng châu Âu, cho biết trong một cuộc thảo luận về chủ đề này vào tuần qua. Kết thúc phiên thảo luận này, văn phòng của ông đã thiết lập một nhóm làm việc để soạn thảo một số nguyên tắc hướng dẫn mới về giá trị của hiểu biết, dự kiến sẽ được hoàn tất vào cuối năm 2022.
Kjell Håkan Närfelt, cố vấn chiến lược chính của cơ quan đổi mới sáng tạo Thụy Điển Vinnova và là thành viên của nhóm làm việc, đưa ra những thành phần chính của việc chuyển đổi mô thức này. Đầu tiên, cần phải tập trung vào việc tạo ra giá trị. “Đó là kết nối, sáng tạo và nắm bắt các lợi ích cho các bên liên quan trên cơ sở sử dụng vốn trí tuệ và tài sản trí tuệ”, ông nói.
Hãy giữ lấy tài sản trí tuệ của bạn
Các tài sản trí tuệ mà ông nêu có nghĩa là tất cả các dạng sản phẩm không thể cầm nắm được từ các hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Nó không bao gồm các quyền về tài sản trí tuệ như các văn bằng sáng chế và bản quyền mà phạm vi rộng hơn như knowhow, quá trình xử lý, phương pháp, cách thức, thuật toán, sách hướng dẫn mà không phải lúc nào cũng được pháp luật bảo vệ. “Nếu anh tập trung vào quyền bảo hộ tài sản trí tuệ và mã hóa hiểu biết, năng lực của anh trong sáng tạo giá trị rõ ràng bị giới hạn khá nhiều”, Närfelt giải thích về quan điểm của mình.
Hơn nữa, ông nói, những tài sản trí tuệ này cần được quản lý. Cái chính ở đây là tài sản được kiểm soát chứ không chỉ đơn thuần là bảo vệ chúng bằng pháp luật. “Anh không kiếm được tiền hay giá trị trong những phiên tòa; anh chỉ kiếm được nó bằng việc tương tác với các đối tác, khách hàng và xã hội”, ông nói. Ví dụ, việc xuất bản các kết quả nghiên cứu phải được xem như một cách kiểm soát tài sản trí tuệ, kêu gọi claiming credit for it. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu trao lại hiểu biết chuyên môn, điều cốt lõi cho những khai thác tài sản trí tuệ trong tương lai.
Và cuối cùng, các tổ chức phải coi khởi nghiệp như một phương pháp khai thác giá trị tài sản trí tuệ, theo cùng cách mà phương pháp khoa học sáng tạo ra hiểu biết. “Khởi nghiệp không chỉ là thiết lập nên các công ty”, Närfelt cho biết.
Ông Paquet kết luận rằng việc chuyển đổi mô thức này có thể không dễ dàng. “Rõ ràng là chúng ta cần một khung quản lý đủ tốt, các nguồn lực tốt và hướng dẫn tốt để thúc đẩy quá trình này diễn ra ổn thỏa”.
Mở ra một cánh cửa
Thông tin tốt cho Hội đồng châu Âu là giới học thuật, ít nhất là vậy, đã mở cửa đón nhận và làm theo những điều khác biệt so với trước đây. Một cuộc khảo sát các văn phòng chuyển giao công nghệ ở các trường đại học ở châu Âu mới được công bố vào tháng 2/2022 cho thấy, sự tập trung vào sáng chế thường dẫn đến việc thương mại hóa sản phẩm dễ dàng. Tuy nhiên, những cuộc trao đổi và phỏng vấn sâu những người làm trong các văn phòng chuyển giao công nghệ lại cho thấy, cần một sự thay đổi nữa là tương tác tốt hơn với giới công nghiệp với việc tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra giá trị và khai thác tài sản trí tuệ.
Thông tin không vui cho Hội đồng châu Âu là sẽ mất thời gian để các hướng dẫn vượt được qua những rào cản có sẵn trong quá khứ vẫn làm hạn chế hoạt động của các văn phòng chuyển giao công nghệ. Cuộc khảo sát cho thấy các văn phòng này thường hoạt động thiếu nhiều nguồn lực kinh phí, nhân lực, vì vậy việc đăng ký văn bằng phát minh, sáng chế và bán nó rõ ràng là tất cả những gì họ có thể làm được. Có thể thấy rõ điều này qua các chỉ số về hiệu suất sử dụng từ thu nhập mà các sáng chế và cấp li xăng mang lại. Các thành viên của những văn phòng này thường phải ôm đồm mọi hoạt động của cả trường đại học nên không thể trông đợi vào việc có được những hiểu biết tỉ mỉ cần thiết để đưa ra những quyết định về giá trị của tài sản trí tuệ.
“Trong một công ty làm trong một lĩnh vực công nghiệp, anh có thể phải có nhiều nhân sự chỉ để làm việc về vấn đề thương mại hóa các sản phẩm trong một lĩnh vực kỹ thuật chuyên sâu”, Marcus Holgersson, phó giáo sư về quản lý tài sản trí tuệ tại trường đại học Công nghệ Chalmers (ảnh) và là một trong số các tác giả báo cáo, giải thích. “Trong một trường đại học, anh có một số lượng lớn các nhà khoa học có thể tạo ra nhiều đổi mới sáng tạo và sau đó là một nhóm nhỏ chuyên làm về chuyển giao công nghệ, những người phải có kiến thức am hiểu một phạm vi rộng về KH&CN để đủ khả năng thực hiện các đàm phán về nó. Thật khó vì đơn giản không thể có được một chuyên gia am hiểu mọi lĩnh vực như vậy”.
Một thách thức khác là thiếu kinh phí cho một công việc mới ở dạng chứng minh khái niệm như vậy (proof-of-concept work), vốn mới chỉ là nghiên cứu đến điểm giới công nghiệp hoặc các nhà đầu tư có thể quan tâm. Cuối cùng, về cơ bản các trường đại học ở một số quốc gia Đông Âu vẫn còn có những lĩnh vực công nghệ ở mức yếu, không có ngành công nghiệp ở địa phương cùng làm việc để thương mại hóa nó, và một vấn đề về pháp luật khi họ may mắn được những công ty nước ngoài quan tâm.
Những công ty spinoff dũng cảm
Ở cái nhìn đầu tiên, việc chuyển đổi mô thức mà Hội đồng châu Âu ưa thích dường như sẽ tạo ra một môi trường làm việc kém thân thiện với sự thiết lập các startup. Việc bảo vệ bản quyền tài sản trí tuệ về cơ bản coi đó là nền tảng cho quá trình thành lập công ty khởi nghiệp, và một điều kiện ban đầu để thu hút đầu tư. Nhưng Holgersson, người đã làm việc trong lĩnh vực tài sản trí tuệ và đầu tư mạo hiểm, nghĩ rằng mọi chuyện không dễ dàng như phân biệt trắng và đen. “Các nhà đầu tư mạo hiểm thường quan tâm nhiều hơn đến đội ngũ nhân sự. Họ thường nói: đội ngũ đầu tiên, sau đó là ý tưởng và sau nữa có thể làm các quyền bảo vệ sáng chế”.
Việc đón nhận thêm nhiều nhà khoa học vào quá trình chuyển giao công nghệ có thể giúp xây dựng đội ngũ cho khía cạnh này và giúp giải quyết vấn đề thiếu hiểu biết chuyên môn trong các văn phòng chuyển giao công nghệ. Một số trường đại học mà ông Holgersson đề cập đến trên thực tế đang làm việc này trong chính các khung chương trình hậu tiến sĩ. “Sau khi làm việc trong một nhóm nghiên cứu trong thời kỳ làm nghiên cứu sinh, ví dụ như vậy, nhiều nghiên cứu sinh tiến sĩ thường chuyển đến làm việc trong một công ty khởi nghiệp được thành lập trên cơ sở những sáng chế do chính nhóm nghiên cứu đó tạo ra. Sau đó họ có một hoặc hai năm tìm tài trợ trong chính không gian thuần túy học thuật post-doc và một vị trí thuần túy công nghiệp để xem xét là liệu có tiềm năng tạo ra một doanh nghiệp không”. Đây là cách sử dụng hữu hiệu các nguồn lực và cách đảm bảo các công ty spinoff có hiểu biết được bảo hộ bản quyền từ thời điểm bắt đầu.
Đó có thể là việc tập trung vào các hoạt động tạo ra giá trị như một sự khuyến khích tạo ra công ty spinoff, như một trong những chuyên gia chuyển giao công nghệ trong nhóm nghiên cứu Holgersson kể lại. “Anh muốn thỏa thuận tốt nhất có thể nhưng thỏa thuận tốt nhất không phải bao giờ cũng đem lại nhiều tiền nhất”, vị chuyên gia giấy tên này nói. “Thi thoảng là sự ủng hộ một công ty khởi nghiệp mới với một thỏa thuận li xăng huwad hẹn. Điều này có thể dẫn đến những hợp tác có thể dẫn đường tới những cơ hội tài trợ mới trong việc hợp tác với các nhà nghiên cứu trong trường đại học”.
Thanh Nhàn tổng hợp
Nguồn: https://sciencebusiness.net/news/ecosystem-forget-patent-protection-think-value-creation
