Hoa Kỳ nỗ lực loại bỏ các hóa chất khó phân hủy ra khỏi nguồn nước uống
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ đang đề xuất một kế hoạch táo bạo nhằm làm sạch nguồn nước uống. Theo các chuyên gia, đề xuất này đầy tham vọng nhưng là điều buộc phải làm nếu muốn bảo vệ sức khoẻ của người dân.
Giữa tháng Ba, cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) đã công bố các tiêu chuẩn đầu tiên của quốc gia đối với sáu hợp chất thuộc nhóm các hợp chất hữu cơ khó phân hủy được phát hiện tồn tại trong nước máy.
PFAS, hoặc các chất per- và polyfluoroalkyl là một nhóm các hóa chất được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm tiêu dùng từ những năm 1940. Có hàng ngàn PFAS khác nhau, một vài trong số đó đã được sử dụng và nghiên cứu rộng rãi hơn những loại khác. Gọi chúng là “hóa chất vĩnh cửu”, bởi PFAS thường phân hủy rất chậm, chúng là các hợp chất hữu cơ có chuỗi carbon trong đó hydro được thay thế bằng fluor. Liên kết carbon-fluor rất mạnh khiến chúng “hầu như không thể bị phá hủy”. Điều này đồng nghĩa với việc PFAS có thể tích tụ trong người, động vật, và môi trường theo thời gian. Chúng bao phủ chảo chống dính, bao bì thực phẩm và quần áo và rồi có thể tồn tại trong lượng nước bạn uống mỗi ngày.
Sau khi quy định của EPA được hoàn thiện, các công ty cấp nước công sẽ phải theo dõi các hóa chất và đảm bảo hai loại PFAS phổ biến là PFOA và PFOS ở dưới mức 4 phần nghìn tỷ — quanh ngưỡng thấp nhất có thể đo lường được. Quy định của EPA cũng sẽ đề cập đến bốn loại hóa chất PFAS khác.
Các chuyên gia cho rằng đề xuất này rất quan trọng. Nó không chỉ đánh dấu lần đầu tiên Hoa Kỳ đưa ra một tiêu chuẩn quốc gia để điều chỉnh mức độ của các hóa chất này mà còn cho phép các nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu rộng rãi để xem cộng đồng nào bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi ô nhiễm nước. Tiêu chuẩn này sẽ cần thêm thời gian để chỉnh sửa, và bản thân việc triển khai cũng sẽ tiêu tốn nhiều năm với chi phí đắt đỏ. Tuy nhiên, các chuyên gia coi đây là bước đầu tiên quan trọng trong việc đẩy lùi “vấn nạn” PFAS, từ đó cải thiện đáng kể chất lượng nước trên toàn quốc.
“Đây là những tiêu chuẩn quyết liệt giúp bảo vệ sức khoẻ, và là một động thái lịch sử nhằm hạn chế triệt để khả năng tiếp xúc với những hóa chất này”, David Andrews, nhà khoa học tại Environmental Working Group, một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào việc vận động sức khỏe và môi trường, cho biết. “Động thái này sẽ mở ra nhiều cơ hội.”
Trước mắt quy định về PFAS vẫn chưa thể thành hiện thực; nó mới chỉ là một đề xuất có thể được hoàn thiện trong năm nay. Nếu Hoa Kỳ chính thức áp dụng, quy định này sẽ nảy sinh ra nhiều chi phí mới cho các hệ thống nước công cộng. Các đơn vị không chỉ kiểm tra nồng độ hoá chất mà còn phải lọc nước khi phát hiện chất gây ô nhiễm. Họ sẽ có ba năm để triển khai, vì vậy phải đến năm 2026, người dân tại một số khu vực mới bắt đầu được hưởng lợi.
Sự nguy hiểm của hóa chất PFAS ngày càng rõ ràng. Theo EPA, mức độ phơi nhiễm PFAS cao có thể gây ra các vấn đề về khả năng sinh sản, chậm phát triển ở trẻ em và giảm phản ứng miễn dịch. Chúng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, bao gồm ung thư tuyến tiền liệt, thận và tinh hoàn.
Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học Quốc gia Hoa Kỳ đã công bố một báo cáo vào năm 2022, khuyến nghị các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên tư vấn và kiểm tra những bệnh nhân có nhiều khả năng bị phơi nhiễm PFAS dựa trên nơi họ sống hoặc làm việc. Và các quan chức của EPA ước tính rằng việc làm sạch nước sẽ ngăn ngừa hàng nghìn ca tử vong — và hàng chục nghìn ca bệnh nặng — tại Hoa Kỳ.
Thử nghiệm này của EPA sẽ cung cấp cái nhìn cận cảnh về mức độ phổ biến của sáu hóa chất vĩnh cửu. Tại Hoa Kỳ, các chất PFAS đã được phát hiện tại hơn 2.800 địa điểm ở tất cả 50 tiểu bang và hai vùng lãnh thổ, theo dữ liệu từ Environmental Working Group. Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy có tới 200 triệu người Mỹ có thể phơi nhiễm với PFAS trong nước uống.
PFAS hiện diện dày đặc ở các khu vực dân sinh gần nhà máy sản xuất, sân bay và trung tâm xử lý nước thải — những khu vực nơi người dân phần lớn đều có thu nhập thấp. Một khi EPA tiến hành thử nghiệm, các nhà khoa học sẽ thu được những dữ liệu quan trọng có thể phát hiện ra sự chênh lệch lớn về nồng độ PFAS giữa các khu vực trên khắp Hoa Kỳ.
Bên cạnh đó, Schaider cho rằng các cơ quan quản lý cũng nên mở rộng tầm nhìn trong việc bảo vệ người dân khỏi các loại hoá chất vĩnh cửu. “Hãy ngừng sản xuất và giảm mức độ hiện diện của chúng trong hệ thống nước — chứ không chỉ lọc chúng ra khỏi nguồn nước sinh học”. Liên minh châu Âu hiện đang cân nhắc đề xuất cấm sản xuất và sử dụng 10.000 hóa chất PFAS. Các chuyên gia cho rằng Hoa Kỳ cũng nên noi gương theo. “Đặt tiêu chuẩn nước uống là bước cuối cùng sau khi tình trạng ô nhiễm đã xảy ra”, Schaider nói.
Đinh Thư tổng hợp
Nguồn:
The Filthy Truth About Your Tap Water
EPA sets ‘groundbreaking’ limits on toxic ‘forever chemicals’ in drinking water
