Liệu pháp “đánh thức” hệ miễn dịch để chống lại ung thư tuyến tụy
Ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư khó điều trị nhất và có tỉ lệ tử vong cao, thường kháng lại các liệu pháp miễn dịch tiên tiến nhất. Mới đây, các nhà nghiên cứu tại Đại học Northwestern Medicine đã khám phá ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng này: Khối u tuyến tụy sử dụng lớp ngụy trang làm từ đường để đánh lừa hệ miễn dịch. Do vậy, nhóm nghiên cứu đã tạo ra một liệu pháp kháng thể ngăn chặn tín hiệu “đừng tấn công” ngụy tạo của tế bào ung thư.
Tác giả thứ nhất của nghiên cứu Pratima Saini (phía trước) trong phòng thí nghiệm với tác giả chính Mohamed Abdel-Mohsen (phía sau). Nguồn: Northwestern University
Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học xác định được cơ chế hoạt động của “thủ thuật đường” trong ung thư tuyến tụy. Họ cũng chứng minh có thể dùng kháng thể đơn dòng để ngăn chặn lớp ngụy trang này, đánh thức các tế bào miễn dịch tấn công tế bào ung thư trên mô hình chuột tiền lâm sàng.
“Chúng tôi đã nghiên cứu trong khoảng sáu năm để khám phá ra cơ chế mới này, đồng thời phát triển và thử nghiệm các kháng thể phù hợp”, Mohamed Abdel-Mohsen, Phó giáo sư y khoa tại Khoa Bệnh truyền nhiễm thuộc Trường Y Feinberg, Đại học Northwestern, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết. “Việc chứng kiến hiệu quả của nó thực sự là một bước đột phá lớn”.
Kết quả đã được công bố trên tạp chí Cancer Research.
Kích hoạt hệ miễn dịch
Ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất. Do triệu chứng của ung thư tuyến tụy khó nhận biết, bệnh thường được phát hiện muộn, với ít lựa chọn điều trị và tỷ lệ sống sót sau 5 năm chỉ là 13%. Ung thư tuyến tụy cũng kháng lại nhiều liệu pháp miễn dịch dù các liệu pháp này có hiệu quả với các loại ung thư khác.
Bên trong khối u tuyến tụy, phản ứng của hệ miễn dịch bị ức chế một cách bất thường. “Chúng tôi đã tìm hiểu lý do và tìm cách đảo ngược lại tình trạng này, để các tế bào miễn dịch tấn công các tế bào khối u thay vì bỏ qua hoặc thậm chí giúp đỡ chúng”, Abdel-Mohsen cho biết.
Nhóm nghiên cứu phát hiện khối u tuyến tụy đã khai thác một cơ chế bảo vệ tự nhiên của các tế bào khỏe mạnh. Trong điều kiện bình thường, các tế bào đưa một loại đường gọi là axit sialic lên bề mặt của chúng để báo hiệu cho hệ miễn dịch rằng “đừng làm hại tôi”.
Các nhà khoa học nhận thấy khối u tuyến tụy sử dụng cơ chế này bằng cách đưa loại đường tương tự lên một protein bề mặt là integrin α3β1. Lớp phủ đường giúp protein liên kết với thụ thể Siglec-10 trên các tế bào miễn dịch, gửi đi một tín hiệu “ngừng cảnh giác” ngụy tạo cho hệ miễn dịch.
“Tóm lại, khối u tự bao bọc chính nó bằng lớp vỏ đường – cách ngụy trang kinh điển kiểu sói đội lốt cừu – để thoát khỏi sự giám sát của hệ miễn dịch”, Abdel-Mohsen giải thích.
Tạo ra kháng thể mới
Từ phát hiện này, các nhà nghiên cứu đã phát triển các kháng thể đơn dòng để ngăn chặn cơ chế ngụy trang của tế bào ung thư tuyến tụy. Khi thử nghiệm các kháng thể này trong phòng thí nghiệm và trên hai mô hình động vật, họ nhận thấy các tế bào miễn dịch đã “tỉnh giấc” và bắt đầu tiêu diệt tế bào ung thư. Kết quả thử nghiệm trên chuột cho thấy khối u của những con chuột được áp dụng liệu pháp này phát triển chậm hơn nhiều so với chuột đối chứng không được điều trị.
Việc tạo ra những kháng thể này không hề đơn giản. “Để làm được điều này, cần phải thử nghiệm các tế bào sản xuất kháng thể gọi là tế bào lai (hybridoma). Chúng tôi đã sàng lọc hàng nghìn tế bào lai mới tìm thấy tế bào hiệu quả”, Abdel-Mohsen nói.
Bước tiếp theo là kết hợp kháng thể với các liệu pháp miễn dịch và hóa trị thường dùng để điều trị ung thư hiện nay. “Có cơ sở khoa học vững chắc để tin rằng liệu pháp kết hợp sẽ giúp chúng tôi đạt được mục tiêu cuối cùng: thuyên giảm hoàn toàn [ung thư]”, ông nói. “Chúng tôi không chỉ muốn làm chậm lại hay giảm thiểu 40% khối u. Chúng tôi muốn loại bỏ hoàn toàn ung thư”.
Tiến tới thử nghiệm lâm sàng
Abdel-Mohsen cho biết nhóm nghiên cứu của ông hiện đang tinh chỉnh kháng thể sử dụng trên người và hướng tới các nghiên cứu về độ an toàn và liều dùng. Đồng thời, họ đang thử nghiệm kết hợp kháng thể với các liệu pháp miễn dịch và hóa trị, cũng như phát triển một phương pháp xét nghiệm để xác định khối u nào của bệnh nhân sử dụng lớp ngụy trang đường, từ đó các bác sĩ có thể lựa chọn liệu pháp phù hợp với bệnh nhân.
Abdel-Mohsen cho biết, nếu mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch, khoảng 5 năm nữa liệu pháp này có thể áp dụng cho các bệnh nhân ung thư.
Khám phá của nhóm nghiên cứu có thể không chỉ dừng ở ung thư tuyến tụy. “Chúng tôi đang xem xét liệu cơ chế ngụy trang bằng đường có xuất hiện ở các loại ung thư khó điều trị khác như u nguyên bào thần kinh đệm (glioblastoma: dạng ung thư não phổ biến và nguy hiểm nhất), cũng như ở các bệnh không phải ung thư nhưng hệ miễn dịch có lẽ cũng bị đánh lừa bởi cơ chế tương tự”.
Thanh Bình dịch từ Northwestern University
