Nhắm đích các tế bào ung thư đang ngủ
U nguyên bào thần kinh (neuroblastoma) là một loại ung thư ảnh hưởng chủ yếu đến trẻ em và thường rất khó điều trị. Một nhóm nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Cancer Discovery đã cho thấy một lý do tiềm ẩn khiến quá trình điều trị thất bại, cùng với một phương án điều trị mới.
Nghiên cứu do TS. Jan Dörr và GS. Anton Henssen tại Trung tâm Nghiên cứu Thực nghiệm và Lâm sàng (ECRC) thuộc Hiệp hội Helmholtz tại Đức dẫn dắt.
U nguyên bào thần kinh có thể trở nên đặc biệt nguy hiểm. Trong khoảng một nửa trường hợp, khối u có thể tự thoái triển, thậm chí không cần điều trị. Nhưng ở nửa còn lại, khối u phát triển rất nhanh, những khối u này thường có phản ứng với hóa trị ban đầu nhưng thường tái phát sau một đến hai năm. Một đặc điểm điển hình của các tế bào u nguyên bào thần kinh ác tính là số lượng bản sao cao bất thường của oncogene có tên MYCN. Oncogene là một loại gene khi bị đột biến hoặc biểu hiện quá mức sẽ thúc đẩy tế bào phát triển và phân chia không kiểm soát, từ đó hình thành ung thư.
Nhóm nghiên cứu đã phát hiện vị trí của gene MYCN đóng vai trò quan trọng trong mức độ ác tính của u nguyên bào thần kinh: nếu gene này nằm ngoài nhiễm sắc thể, các tế bào ung thư sẽ bước vào trạng thái “ngủ” và từ đó trở nên miễn nhiễm với điều trị. Trong công bố, nhóm nghiên cứu đề xuất một chiến lược điều trị mới nhắm mục tiêu vào các tế bào khối u đang ngủ này. Cách tiếp cận này đã thành công trong thử nghiệm với chuột.
Các gene ung thư trên những vòng DNA tí hon
U nguyên bào thần kinh là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em. Khối u phát triển từ các tế bào của hệ thần kinh giao cảm, có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong cơ thể và chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ dưới 5 tuổi. “U nguyên bào thần kinh mang oncogene MYCN đặc biệt khó điều trị. Chúng tôi muốn tìm hiểu chính xác gene này làm gì trong tế bào ung thư,có thể ảnh hưởng thế nào đến biểu hiện của các gene khác và làm sao để tiêu diệt khối u hiệu quả hơn trong tương lai” TS. Dörr cho biết.
Trước đây, GS. Henssen đã chứng minh rằng các oncogene này thường không nằm trên nhiễm sắc thể trong nhân tế bào, mà trên nhiều phân tử DNA nhỏ dạng vòng bên trong tế bào khối u. “Khi các tế bào này phân chia, DNA này được phân bổ ngẫu nhiên cho các tế bào con, khác với DNA nhiễm sắc thể,” ông giải thích. Kết quả là, các khối u nguyên bào thần kinh có thể chứa hỗn hợp tế bào, một số có số lượng MYCN rất cao, số khác lại rất ít.
Các tế bào đang ngủ thoát khỏi điều trị
TS. Dörr và nhóm của ông tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về tế bào khối u. “Chúng tôi đã tách được các tế bào có nhiều bản sao MYCN khỏi các tế bào có ít bản sao, nhờ một phương pháp lần đầu tiên được mô tả trong nghiên cứu, và sau đó phân tích sự khác biệt về thành phần protein và kiểu hình của chúng,” Dörr cho biết.
Qua thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ những tế bào ác tính có nhiều bản sao MYCN mới bị hóa trị tiêu diệt. “Ngược lại, các tế bào khối u có ít bản sao MYCN sẽ sống sót và chỉ đơn giản rơi vào trạng thái ngủ sâu,” Dörr giải thích. Tuy nhiên, chúng có thể “tỉnh giấc” nhờ những tín hiệu chưa được hiểu rõ và sau đó góp phần khiến ung thư tái phát.
Chiến lược mới cho cả u não
“Hiện đã có những loại thuốc nhắm mục tiêu vào các tế bào lão hóa hay tế bào đang ngủ,” Dörr nói. Trên thí nghiệm với chuột, ông và nhóm đã chứng minh rằng kết hợp hóa trị- để tiêu diệt các tế bào phát triển nhanh có nhiều MYCN- với một loại thuốc thứ hai nhắm vào tế bào đang ngủ có thể cải thiện đáng kể hiệu quả điều trị u nguyên bào thần kinh. “Cách tiếp cận này có thể chỉ phù hợp cho những khối u mà gene MYCN hoặc các oncogene khác nằm trên DNA ngoài nhiễm sắc thể dạng vòng,” Dörr cho biết. Với những khối u có oncogene nằm trên nhiễm sắc thể, sẽ cần các chiến lược khác.
Tiếp theo, nhóm dự định tìm kiếm có hệ thống các hợp chất bổ sung có thể chọn lọc tấn công tế bào khối u đang ngủ trong mô người, đồng thời tránh gây hại cho tế bào khỏe mạnh. “Cách tiếp cận này cũng có thể phù hợp cho các loại ung thư khác liên quan đến gene nằm trên DNA vòng ngoài nhiễm sắc thể,” GS. Henssen bổ sung
Diễm Quỳnh lược dịch từ Helmholtz Association
Nguồn: https://www.mdc-berlin.de/news/press/targeting-sleeping-tumor-cells
