Nhờ máy học, một xét nghiệm máu mới có thể dò sớm nhiều bệnh ung thư
Các nhà nghiên cứu đại học Oxford đã thiết kế được một xét nghiệm máu mới, có sự hỗ trợ của máy học, chứng tỏ khả năng dò được nhiều loại bệnh ung thư ngay những giai đoạn sớm của nó, dẫu lúc đó rất khó để dò bệnh.
Mang tên TriOx, xét nghiệm giàu tính đổi mới sáng tạo đó phân tchs nhiều đặc trưng DNA trong máu để nhận diện các dấu hiệu mơ hồ của ung thư, vốn có thể giúp đưa ra những can thiện xâm lấn tối thiểu, nhạy, nhanh chóng để thay thế các phương pháp dò hiện hành.
Nghiên cứu này, được xuất bản trên tạp chí Nature Communications, chứng tỏ TriOx có thể dò được chính xác ung thư (bao gồm những giai đoạn rất sớm của nó) khắp sáu dạng bệnh ung thư và phân biệt một cách tin cậy những người có ung thư với những người khỏe mạnh.
Với các hệ thống chăm sóc sức khỏe, nhiều loại bệnh ung thư có thể được điều trị với chi phí thấp hơn nhiều nếu như được phát hiện sớm và điều trị sớm. Dẫu xét nghiệm này mới ở pha phát triển thì nó cũng chứng tỏ có thể cách mạng hóa sự sàng lọc và các thực hành chẩn đoán.
Một nhóm các nhà khoa học tại ĐH Oxford đã phát triển một xét nghiệm sinh thiết lỏng mới có năng lực dò sáu bệnh ung thư ở giai đoạn sớm. Các dạng ung thư được đánh giá trong nghiên cứu này là ung thư đại trực tràng, thực quản, tuyến tụy, thận, buồng trứng và vú.
“Sinh thiết lỏng” đã trở thành một chủ đề nghiên cứu quan trọng trong những năm gần đây như một giải pháp ít xâm lấn so với các xét nghiệm chẩn đoán hiện tại. Sinh thiết lỏng chứng tỏ hứa hẹn trong phát hiện ung thư, ngay cả trong những giai đoạn đầu, tuy nhiên nhiều xét nghiệm sinh thiết lỏng hiện có trong thực hành lâm sàng lại chỉ nhìn vào một hoặc hai đặc trưng của DNA ung thư, vốn rất giới hạn về khả năng dò.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu kết hợp một phân tích DNA tiên tiến gọi là TAPS với máy học để phân tích và kết hợp những đặc trưng chính yếu từ tuần hoàn DNA trong máu. Cách tiếp cận này cải thiện việc dò các mảnh nhỏ của DNA ung thư, khiến cho xét nghiệm trở nên nhạy để nhận diện được bệnh.
“Xét nghiệm của chúng tôi được hình thành dựa trên thứ khoa học tiên tiến bậc nhất và máy học”, giáo sư chẩn đoán phân tử Anna Schuh của ĐH Oxford và nhà nghiên cứu dẫn dắt nghiên cứu. “Nó cho phép chúng tôi nhìn vào toàn thể hệ gene ung thư, cải thiện tính tin cậy của nó. Trong khi xét nghiệm này vẫn còn ở giai đoạn đầu phát triển thì với những phần việc tiếp theo, chúng tôi tin là nó có tiềm năng cải thiện tỉ lệ sống của hàng triệu người trên thế giới, bằng việc cho phép hoàn thiện các xét nghiệm máu thường quy để phát hiện ung thư giai đoạn sớm, khi đó dễ dàng điều trị hơn”.
Xét nghiệm TriOx đánh giá trên những mẫu máu từ bệnh nhân không có và có ung thư do bác sĩ gia đình giới thiệu, liên quan đến các triệu chứng, không bị bệnh. Nó thể hiện năng lực trong dò bệnh ung thư (bao gồm ung thư giai đoạn sớm) và phân biệt được giữa những người có ung thư và người không với độ nhạy lên tới 94,9% và độ đặc hiệu dạng bệnh nào tới 88,8%. Điều này cho phép bệnh nhân không ung thư không phải tập trung vào những xét nghiệm không cần thiết trong khi những người mắc ung thư có thể được điều trị sớm hơn.
TS. Dimitris Vavoulis, trung tâm Di truyền con người của Oxford’s Wellcome và đồng tác giả của nghiên cứu, cho rằng “Nhiều bệnh ung thư như tuyến tụy và buồng trứng thường khó nhận biết cho đến khi bệnh tiến triển, khi đó thì việc điều trị khó khăn hơn nhiều và ít hiệu quả hơn nhiều. Các phương pháp sàng lọc hiện tại đều chỉ giới hạn trong vài loại ung thư và thường xâm lấn, khó mà kiểm tra thường xuyên. Dẫu cách tiếp cận của chúng tôi vẫn còn ở giai đoạn phát triển thì chúng tôi mường tượng ra là một việc lấy mẫu máu dơn giản cuối cùng có thể cần thiết cho sàng lọc nhiều loại ung thư, trao cơ hội cho bệnh nhân và bác sĩ một công cụ tiện lợi hơn, nhanh hơn để chặn đầu các căn bệnh này”. Nhóm nghiên cứu giờ đang phát triển việc đánh giá thử nghiệm khắp nhiều dạng bệnh ung thư và trên những nhóm bệnh nhân lớn hơn. Chúng tôi đang khám phá các cách TriOx có thể được tích hợp vào chăm sóc sức khỏe thường quy trong tương lai, với mục tiêu cuối cùng là dò các bệnh ung thư sớm cũng như các bệnh phổ biến như xét nghiệm cholesterol hay tiểu đường.
Thanh Phương dịch từ University of Oxford
