Ô tô robot sẽ đưa xe buýt và tầu điện vào viện bảo tàng?
Xu hướng về các loại xe tự lái không chỉ đem lại thách thức lớn cho ngành sản xuất ô tô mà còn có thể làm xáo trộn cả lĩnh vực giao thông công cộng.
Một mẫu xe bus cho tương lai của Mercedes-Benz
Vài năm trước, khi lái xe trên đường cao tốc tới New York, John Zimmer, lúc đó là sinh viên trường đại học Cornell, đã phát hiện một điều khá lạ lùng: nhiều chiếc ô tô chỉ có duy nhất một người, các chỗ còn lại trên xe đều bỏ trống. Zimmer nảy ra ý tưởng kinh doanh về dịch vụ đi chung xe và năm 2007 thành lập một startup mang tên Zimride cung cấp dịch vụ trực tuyến cho phép tài xế có thể bán chỗ ngồi còn trống trong xe của mình cho người có nhu cầu.
Chín năm sau, Zimride đã được đổi thành Lyft và trở thành một trong những start-ups có nguồn tài chính lớn nhất thế giới với số vốn lên tới 2 tỷ đôla. Zimmer còn có những ý tưởng táo bạo hơn về những phương án giao thông trong tương lai, thậm chí có thể tạo ra “một cuộc cách mạng”.
Cùng với General Motors, tập đoàn đã đầu tư 500 triệu đôla vào Lyft, Zimmer dự định ngay trong năm 2017 sẽ tung ra thị trường loại tắc xi tự lái. Trước mắt, loại tắc xi này mới chỉ chạy chậm trên những tuyến đường cố định và sẽ ngừng lái nếu gặp thời tiết xấu nhưng sau một vài năm tới nó sẽ xuất hiện trên các tuyến đường khác. Đến năm 2021, Lyft sẽ thực hiện đa số các chuyến đi bằng ô tô tự lái. “Với xu hướng này thì đến năm 2025, việc sở hữu ô tô sẽ không còn phổ biến”, Zimmer dự báo.
Một dự án thí điểm ở Helsinki giới thiệu về xe buýt tự lái, đi lại an toàn trên tuyến đường giao thông. Đại diện tạp chí Tuần kinh tế ( WirtschaftsWoche) có mặt trên xe buýt tự lái này.
Kế hoạch của Zimmer nghe có vẻ rất táo bạo nhưng anh vẫn không phải là người duy nhất đi tiên phong. Rất nhiều đối thủ cạnh tranh với Lyft trong lĩnh vực này như Uber, Google và nhiều tập đoàn ô tô khác cũng có những kế hoạch tương tự, các nhà nghiên cứu trên thế giới về giao thông công cộng cũng đưa ra nhận định là các kế hoạch này đều không huyễn hoặc.
Vì vậy những gì mà các doanh nghiệp giao thông đường bộ, đường sắt vv… đã làm được thì tới đây Lyft và các tập đoàn lớn sẽ còn làm được tốt hơn. Và nếu điều đó xảy ra như lời dự báo của các chuyên gia thì liệu nay mai các loại tầu hỏa cao tốc như ICE và TGV hay các loại tầu điện và tầu điện ngầm có hết thời và phải rút lui vào viện bảo tàng?
Những tín hiệu báo trước về một cuộc cách mạng trong giao thông đã xuất hiện từ lâu: Google, Lyft, Daimler và hàng chục doanh nghiệp khác đã thử nghiệm các loại xe ô tô robot của mình trên các nẻo đường: start-up Nutonomy đã đưa xe ô tô tự lái hoạt động tại Singapore, Uber đưa hành khách di chuyển bằng ô tô tự lái tại Pittsburgh (Mỹ), tương tự ở Helsinki (Phần Lan), Sitten (Thụy Sỹ), Gelderland (Hà Lan), xe buýt tự lái cỡ nhỏ đã được đưa vào hoạt động. Local Motors, một start-up ở Berlin, dự định lắp ráp xe buýt robot và đưa vào vận hành hàng loạt loại xe này.
Theo một nghiên cứu của Diễn đàn giao thông thế giới (International Transport Forum), một tổ chức thành viên của Tổ chức hợp tác và phát triển châu Âu OECD, bước ngoặt về giao thông này tuy diễn ra một cách lặng lẽ nhưng lại có khả năng cải thiện đáng kể chất lượng sống của cư dân đô thị. Với robot tắcxi, người ta không chỉ tới đích nhanh hơn khi không mất thời gian chờ đợi mà còn giảm chi phí vì giá chỉ bằng một nửa giá vé hiện hành. 95% các bãi đỗ xe sẽ được dùng để xây dựng nhà cửa, nhà hàng và công viên. Ùn tắc giao thông cũng sẽ trở thành câu chuyện quá khứ.
Các kịch bản về giao thông tương lai nghe có vẻ rất hấp dẫn, vì vậy các nhà khoa học cũng như các nhà tư vấn đã tính toán là trong tương lai, các thành phố sẽ phải chuẩn bị như thế nào để theo kịp trào lưu. Các chuyên gia của Diễn đàn giao thông thế giới đã mô phỏng trên máy tính một chuyến đi lại trong ngày thường ở Lisbon dựa trên thời gian lưu thông và phép tính xác xuất để xem người ta chọn lựa phương tiện giao thông nào.
Kết quả là người ta không còn chọn xe buýt, ngay cả tầu điện cũng vậy, thay vào đó là các xe công cộng cỡ nhỏ 12 chỗ, loại xe này sẽ tự xác định tuyến đi dựa trên đích đến của hành khách. Và vì vậy trong tương lai sự nhập cuộc của xe buýt “theo yêu cầu” này cũng góp phần tạo ra cuộc chạy đua đầy hấp dẫn và căng thẳng giữa các tập đoàn ô tô và các start-up công nghệ. Với đà này, ngành đường sắt sẽ mất khoảng 40% lượng hành khách, theo phán đoán của các chuyên gia, đơn giản vì các chuyến ô tô rô bốt con thoi này di chuyển nhanh hơn và thậm chí giá vé ngoài giờ cao điểm còn rẻ hơn. Và hành khách có thể đặt chỗ qua điện thoại di động.
Theo các tính toán này thì phần lớn ô tô, xe máy tư nhân cũng như xe tắc xi như hiện nay sẽ biến mất vì bị thay thế bởi các ô tô rô bốt. Xe bus đường trường cỡ lớn 50 chỗ cũng sẽ không còn tồn tại mà thay vào đó là xe minibus tự lái.
Theo Nikolaus Lang, chuyên gia về giao thông của BCG thì xe minibus tự lái “sẽ đảm đương phần lớn giao thông công cộng”, ngay cả các nhà tài trợ về đầu tư mạo hiểm cũng tin tưởng như vậy: start-up Navya của Pháp vừa nhận được khoản đầu tư 34 triệu Euro cho một dự án có nội dung tương tự.
Xe buýt robot sẽ xuất hiện ở mọi nơi. Với khả năng tự tính toán về tuyến đi từ điểm xuất phát và đích đến của mỗi hành khách, nó có thể làm biến mất các trạm dừng xe bus và cả các tuyến xe bus cố định. Ngay cả các tập đoàn ô tô như Volvo, Ford hay BMW cũng đã đánh tiếng đến năm 2021 sẽ tung ra thị trường những chiếc xe bus mini tự lái. Và rất có thể chỉ vài năm sau cái mốc này sẽ xuất hiện các đội xe bus tự lái ở mọi ngóc ngách của các thành phố.
Thời gian cho giai đoạn chuyển đổi này không còn nhiều. Hiện chưa có doanh nghiệp giao thông nào ở Đức ngỏ ý sẽ tiến hành những dự án thí điểm đầu tiên đối với ô tô bus tự lái. Ngược lại, München vừa đầu tư 11 triệu Euro cho giao thông bằng xe bus thông thường, Duisburg chi 134 triệu Euro để mua tầu điện mới còn ở Berlin, các chuyên gia đề nghị xây dựng thêm 100 km đường tầu điện mới, chi khoảng 2 tỷ Euro từ nay đến năm 2050. Có thể thấy các thành phố Đức đang đầu tư cho những thập niên tới bằng công nghệ của quá khứ.
Với những startup luôn tìm cách vươn lên như Lyft thì có thể các thành phố Đức sẽ là những con mồi rất ngon lành.
Xuân Hoài lược dịch
