Quá trình già đi sẽ tăng tốc sau một độ tuổi
Điều mà người trung niên thường nhắc nhở giới trẻ: lão hóa không phải là một quá trình êm ả. Giờ đây, một phân tích toàn diện về sự thay đổi của protein theo thời gian ở các cơ quan khác nhau đã củng cố điều này, cho thấy con người có một “điểm gãy” vào khoảng 50 tuổi, sau đó quá trình lão hóa dường như tăng tốc.
Trước đây đã có các nghiên cứu cho biết các cơ quan trong cơ thể lão hóa với tốc độ khác nhau. Để tìm hiểu sâu hơn, Guanghui Liu (Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, Bắc Kinh) và cộng sự thu thập mẫu mô từ 76 người gốc Hoa (14–68 tuổi) tử vong do chấn thương não. Các mẫu đến từ các cơ quan thuộc tám hệ thống của cơ thể, trong đó có tim mạch, miễn dịch và tiêu hóa.
Nhóm nghiên cứu tạo một bản tổng hợp các protein trong mỗi mẫu. Họ phát hiện hoạt động của 48 protein liên quan đến bệnh tật tăng theo tuổi, và quan sát thấy dấu hiệu thay đổi sớm từ khoảng năm 30 tuổi ở tuyến thượng thận – cơ quan sản xuất nhiều loại hormone.
Kết quả này khớp với dữ liệu trước đó, theo Michael Snyder – nhà di truyền học, Trường Y Stanford, California: Nó khớp với ý tưởng rằng hormone và trao đổi chất đóng vai trò then chốt trong quá trình lão hóa của con người, ông nói.
Từ 45 đến 55 tuổi là giai đoạn có thay đổi lớn về mức protein, đặc biệt rõ ở động mạch chủ, vốn có chức năng mang máu giàu oxy từ tim đi khắp cơ thể. Nhóm nghiên cứu phát hiện một protein trong động mạch chủ mà khi đưa vào cơ thể chuột thì nó gây ra các dấu hiệu lão hóa nhanh. Liu cho rằng mạch máu có thể đóng vai trò như một kênh dẫn truyền, đưa các phân tử thúc đẩy lão hóa đến nhiều nơi trong cơ thể.
Snyder nhận định nghiên cứu của Liu là một bổ sung quan trọng cho các nghiên cứu phân tích các phân tử lưu thông trong máu, thay vì phân tích mẫu mô lấy từ từng cơ quan riêng lẻ, để theo dõi những thay đổi liên quan đến tuổi tác: “Chúng ta giống như một chiếc xe – một số bộ phận hao mòn nhanh hơn. Biết bộ phận nào dễ hỏng có thể giúp các nhà nghiên cứu phát triển các biện pháp can thiệp nhằm thúc đẩy quá trình lão hóa lành mạnh,” ông nói.
Năm ngoái, Snyder và cộng sự phát hiện các thời điểm bước ngoặt của quá trình lão hóa vào khoảng 44 và 60 tuổi. Các nghiên cứu khác lại nhận thấy lão hóa tăng tốc vào các thời điểm khác, như quanh tuổi 80 – không thuộc phạm vi độ tuổi của nghiên cứu nói trên.
Sự khác biệt với các nghiên cứu khác có thể do họ sử dụng các loại mẫu, nhóm đối tượng và phương pháp phân tích khác nhau, Liu giải thích. Ông nói thêm: “Khi dữ liệu được tích lũy theo thời gian, các con đường phân tử chính liên quan đến quá trình lão hóa sẽ dần thống nhất giữa các nghiên cứu.”
Lượng dữ liệu này sẽ tăng nhanh – theo Maja Olecka, người nghiên cứu về lão hóa tại Viện Lão hóa Leibniz, Đức, bởi các nhà nghiên cứu ngày càng thu thập dữ liệu ở nhiều mốc thời gian hơn, thay vì chỉ đơn giản ở hai mốc thời gian ‘trẻ’ và ‘già’. Điều này có thể giúp giải thích các giai đoạn lão hóa nhanh: “Hiện tại, chúng ta chưa hiểu điều gì kích hoạt bước chuyển tiếp này. Đây là một lĩnh vực mới rất thú vị.”
Phạm Hài
