Tàu thủy tự hành – xu hướng của tương lai
Không chỉ có ngành công nghiệp ô tô nghiên cứu khả năng điều khiển xe tự động, ngành đóng tàu thuỷ hiện nay cũng đã có thử nghiệm những con thuyền không người lái. Ví dụ như ở cảng Trondheim, Na Uy, nghiên cứu chế tạo tàu thuỷ không người lái sẽ là cơ hội hái ra tiền.
Xuồng điều khiển từ xa chạy trên vùng biển Trondheim, Na uy.
Bầu trời trên cảng Trondheim, Na uy đầy mây, mưa phùn và rét mướt. Đối với thời tiết kiểu này không ai muốn lùa chó ra cửa. Một chiếc xuồng dài độ năm mét sơn mầu đen-trắng chạy đi chạy lại trên mặt nước theo một tuyến nhất định. Hoạt động đó diễn ra cả giờ đồng hồ. Chiếc xuồng đang đo bề mặt ở đáy bến cảng để vẽ chính xác bản đồ nơi này. Người ta dễ nghĩ rằng công việc lái chiếc xuồng kiểu này thật tẻ nhạt. Chỉ có điều chiếc xuồng thuộc hãng Maritime Robotics này lại không hề có thuỷ thủ đoàn. Xuồng được điều khiển từ xa, và “thuyền trưởng” đang ngồi theo dõi trước màn hình trong một căn phòng ấm áp.
Khởi đầu với những tuyến tàu thủy cố định
Tàu biển tự hành – tức là những con tàu không có người lái – sẽ là tương lai trong ngành tàu biển, những người làm việc ở Trondheim tin chắc vào điều này. Thành phố Trondheim đã dành riêng một khu vực trong vịnh làm địa bàn thử nghiệm dành cho những con tàu không người điều khiển. Quá trình đưa một con tàu không người lái ra thị trường là sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nghiên cứu, các cơ quan chính quyền, ban giám đốc cảng cũng như một số doanh nghiệp tư nhân.
Có thể kiếm bộn tiền nếu như tạo ra được một ngành tàu biển tự hành. “Ở Na Uy 40% vận tải thuỷ diễn ra trên mặt biển”, Ørnulf Jan Rødseth, nhà nghiên cứu kỹ thuật hàng hải ở Viện nghiên cứu hàng hải Sintef Ocean cho biết. “Còn trên quy mô toàn cầu thì 90% thương mại thế giới diễn ra trên biển. Đây quả là một lĩnh vực kinh doanh khổng lồ”, ông nói thêm.
Từ năm 2012, Rødseth đã làm việc về lĩnh vực xe tự hành. Hiện nay thì chuyên gia này tin rằng chỉ năm năm nữa những tàu biển thương mại điều khiển từ xa đầu tiên sẽ xuất hiện: “Vấn đề hiện nay là chúng tôi phải tìm đơn vị đầu tư có thể chi trả tài chính cho công trình này”. “Thiết kế tàu biển điều khiển từ xa mang lại lợi thế cho các loại tàu, thuyền cỡ nhỏ ở chỗ chúng có thể chạy bằng động cơ điện hoặc dầu diesel, không cần có buồng ngủ, nghỉ cho thuỷ thủ đoàn, mà chỉ cần có hệ thống chứa vật dụng đóng khoá đơn giản. Tại bến cảng, mọi việc đều được tự động hoá nên rất ít khi phải sửa chữa và bảo trì”, Rødseth phân tích. Những tàu thuyền này sẽ được điều khiển từ một trung tâm điều khiển. Một phòng điều khiển tựa như một cầu tàu có thể điều khiển nhiều tàu thuyền cùng một lúc.
Hiện nay các chuyên gia tại Sintef Ocean chỉ tập trung làm tàu biển tự hành ở hai lĩnh vực: các phà chở khách theo tuyến đường cố định và tàu vận tải đường ngắn và trung bình (theo Rødseth, việc giảm thuỷ thủ đoàn đối với tàu Container cỡ lớn chạy trên các tuyến liên lục địa không mang lại nhiều lợi ích). Đối với các loại tàu chở hàng này, nếu có hỏng hóc hoặc các sự cố về kỹ thuật thì có thể đưa vào các cảng gần nhất để sửa chữa. Không chỉ dành riêng cho đường biển, theo Rødseth công nghệ này có thể áp dụng đối với tàu thuyền chạy đường sông, nhờ đó giảm được vận chuyển hàng hoá bằng xe tải, có hiệu quả kinh tế cao hơn, giảm ô nhiễm môi trường, giảm ùn tắc giao thông.
Tự động hóa từng bước một
Về mặt kỹ thuật, để tàu thuyền không người lái đến đích an toàn, một số yêu cầu kỹ thuật cần được đảm bảo: hệ thống chống va chạm, định vị vệ tinh, radar, cảm biến hồng ngoại và hệ thống quang học như máy chụp hình. “Điều quan trọng là người ta phải quan sát được chính xác thực tế, có nghĩa là cần phải có những hệ thống có khả năng giám sát hệ thống”, theo Gard Ueland, giám đốc hãng Kongsberg Seatex, doanh nghiệp chuyên sản xuất trang thiết bị cho toàn bộ cầu tàu. Các nhà kỹ thuật phải tính toán để không xảy ra tình trạng chỉ một sai sót của máy tính có thể dẫn đến tai hoạ cho cả con tầu, thậm chí cần tới những phần mềm có khả năng chống lại các cuộc tấn công mạng.
Ueland cho rằng quá trình tự động hoá đối với lĩnh vực hàng hải sẽ diễn ra từng bước một: “Đầu tiên, những tàu thuyền thông thường được trang bị thiết bị phụ trợ ngày càng nhiều hơn. Sau đó sẽ tới bước điều khiển từ xa và bước cuối cùng sẽ là những con tàu chạy độc lập”.
Ngoài ra, một xe ô tô điện tự hành ở châu Âu đã xuất hiện trong thực tiễn. Còn tàu thủy không người lái thì phải cần thêm thời gian ít nhất là vài ba năm, hoặc thậm chí lâu hơn để cấp giấy phép.
Hoài Trang dịch
