Video động vật hoang dã do AI tạo ra gây khó khăn cho hoạt động bảo tồn
Các nhà nghiên cứu cho rằng cần tăng cường đào tạo và nâng cao hiểu biết về truyền thông để giải quyết các vấn đề phát sinh từ những video về động vật hoang dã do AI tạo ra.
Nhiều người nghĩ đoạn video phổ biến trên mạng xã hội với cảnh con mèo đối đầu với con báo để bảo vệ đứa trẻ là thật. Tuy nhiên, đây là sản phẩm do AI tạo ra.
Trong một video lan truyền trên mạng xã hội vào những ngày gần đây, một con báo đột nhập vào sân sau của một ngôi nhà, nơi có một đứa trẻ đang chơi đùa. Một con mèo đã đối đầu với con báo hoa mai, dọa nó bỏ chạy để bảo vệ đứa trẻ. Video đã thu hút hơn một triệu lượt “thích” và hơn 15.000 lượt chia sẻ.
Một loạt video khác cho thấy cảnh những con gấu hoặc hươu nhảy trên tấm bạt lò xo ở sân sau. Trong một video khác, ba con gấu mèo ngồi trên lưng ba con cá sấu và trôi lềnh bềnh trên sông. Tất cả đều là sản phẩm của trí tuệ nhân tạo, và nhờ độ chân thực cao, nhiều người đã nghĩ đó là thật.
Những video như vậy ngày càng phổ biến, song vẫn chưa có nhiều người quan tâm nghiên cứu về vấn đề này. Do vậy, các nhà khoa học đến từ Nhóm nghiên cứu về giáo dục và quản lý đa dạng sinh học (Group on Education and Biodiversity Management – GESBIO) tại Đại học Cordoba (Tây Ban Nha) – bao gồm José Guerrero, Francisco Sánchez, Antonio Carpio, Rocío Serrano và Tamara Murillo, đã tập trung nghiên cứu về chủ đề này, phân tích tác động của video do AI tạo ra đối với việc bảo tồn động vật hoang dã cũng như kiến thức của cộng đồng.
Kết quả đã được công bố trên tạp chí Conservation Biology.
Sau khi phân tích những video được chia sẻ nhiều nhất trên mạng xã hội, nhóm nghiên cứu phát hiện những nhận thức sai lệch về động vật hoang dã (rất khó có khả năng một con mèo sẽ đối đầu với một con báo ở sân sau nhà), việc gán ghép các đặc điểm và hành vi của con người cho động vật, và sự mất kết nối ngày càng tăng giữa xã hội và thế giới tự nhiên.
“Chúng phản ánh các đặc điểm, hành vi, môi trường sống hoặc mối quan hệ giữa các loài không có thật. Ví dụ, chúng ta thấy động vật săn mồi và con mồi đang chơi đùa. Trong các video này, các loài động vật có những hành vi của con người, khác xa với thế giới động vật thực tế”, Guerrero giải thích. “Đoạn video về con báo lẻn vào trong sân có đứa trẻ đang chơi đùa có thể ảnh hưởng xấu đến việc bảo tồn loài báo, vì bạn sẽ không bao giờ gặp phải tình huống này”.
“Cư dân đô thị đã mất kết nối hoàn toàn với động vật hoang dã – điều này thể hiện rõ ở học sinh tiểu học, như chúng ta đã thấy trong dự án IncluScienceMe, cho thấy trẻ em đang thiếu hiểu biết về các loài động vật địa phương. Các video AI tạo ra những kết nối sai lệch với thiên nhiên, vì các loài dễ bị tổn thương xuất hiện nhiều hơn trong các video này. Điều này sẽ gây bất lợi cho công tác bảo tồn”, Serrano chỉ ra.
Những video này cũng khiến trẻ nhỏ thất vọng, vì sau khi xem các video AI, các bạn nhỏ sẽ háo hức muốn về các vùng đồng quê để xem chuột lang nước, hoặc gặp các loài động vật hoang dã thân thiện chào đón.
“Nếu bọn trẻ về các vùng nông thôn và không tìm thấy những loài động vật có đặc điểm và hành vi thú vị như trong video, điều này sẽ dẫn đến phản tác dụng về mặt kết nối”, bà nhấn mạnh.
Những video AI như vậy tạo ra hình ảnh sai lệch, trong khi hình thức học tập chính trong thời thơ ấu là học qua hình ảnh. Ngoài ra, việc tiếp thu các nguồn thông tin qua mạng xã hội ngày càng tăng (đặc biệt là ở giới trẻ) khiến tác động tiêu cực của các video AI càng trở nên trầm trọng.
“Một vấn đề nghiêm trọng khác mà chúng ta phải đối mặt là nhu cầu nuôi các loài động vật ngoại lai làm thú cưng”, Murillo nói. Những video AI khiến nhiều người nghĩ rằng đây là những loài động vật kỳ lạ và thú vị, có tính cách thân thiện dễ gần, dẫn đến tình trạng ngày càng nhiều người muốn nuôi chúng trong nhà.
Trước tình trạng này, nhóm nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp bao gồm nâng cao hiểu biết về truyền thông, cung cấp các công cụ để mọi người có thể đặt câu hỏi và xác minh thông tin dựa trên các nguồn đáng tin cậy, và “cố gắng đưa kiến thức môi trường vào chương trình giảng dạy ở trường, đảm bảo trẻ em hiểu rằng không có sư tử ở đây”, Francisco Sánchez cho biết.
Công trình nghiên cứu định tính này đã mở ra một hướng nghiên cứu mới và thúc đẩy nghiên cứu sâu hơn về tác động của nội dung do AI tạo ra đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Thanh Bình dịch từ University of Cordoba
