Bệnh viện 108: Chẩn đoán, phát hiện virus MERS-CoV trong 3-4 giờ

Theo nhận định của các nhà nghiên cứu, MERS-CoV (Middle East respiratory syndrome coronavirus) là chủng virus có độc lực mạnh, có khả năng lây nhiễm theo nhiều cách như từ lạc đà hoặc dơi sang người, người sang người và có khả năng gây tỷ lệ tử vong cao. Đặc điểm lâm sàng của bệnh viêm đường hô hấp cấp Trung Đông rất gần với hội chứng viêm đường hô hấp cấp (Severe acute respiratory syndrome – SARS).

Trung tâm lưu trữ virus châu Âu (European virus archieve – EVA) là tổ chức đầu tiên chuẩn hóa được phương pháp chẩn đoán nhanh và chính xác khả năng lây nhiễm virus MERS-CoV thông qua việc khuếch đại và phát hiện hai gene đích. Do MERS-CoV là một chủng virus mới bùng phát nên ngoài phương pháp do Trung tâm lưu trữ virus EVA đề xuất, các cơ quan kiểm dịch quan trọng khác trên thế giới khác như Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Trung tâm kiểm soát bệnh Hoa Kỳ (CDC) vẫn chưa có khuyến cáo chi tiết về một phương pháp xét nghiệm cụ thể ở mức độ phân tử cho chủng virus độc này.

Vì thế, chọn phương pháp do Trung tâm lưu trữ virus EVA đề xuất, các nhà nghiên cứu Bệnh viện TƯ Quân đội 108 đã tiến hành hợp tác với Trung tâm EVA và được Trung tâm gửi hai đoạn RNA mã hóa cho một phần bộ gene virus MERS-CoV được TS Ali Moh Zaki, nhà virus học người Ai Cập phân lập từ dịch phế quản bệnh nhân Ai Cập.  Hai gene đích này là cơ sở để tìm hiểu và xác định quy chế di truyền của loại virus nguy hiểm này.

Qua giải trình tự gene, các nhà nghiên cứu nhận thấy, bộ gene của virus MERS-CoV (còn được gọi với tên khác là HCoV-EMC/2012) bao gồm tới 30.119 nucleotides, những yếu tố đóng vai trò quan trọng trong trao đổi chất, phát tín hiệu di truyền, và chứa khoảng 10 khung đọc mở, vốn là đoạn trình tự nằm giữa bộ ba mã hóa mở đầu và bộ ba mã hóa kết thúc cùng khung đọc. Qua đó, các nhà nghiên cứu đã thiết kế và thử nghiệm hai cặp mồi khác nhau là SHPT108@MERS-CoV-L và SHPT108@MERS-CoV-S rồi đưa cả hai cặp mồi này thử bắt vào hai khu vực của virus HCoV-EMC/2012.

Tiến hành giải trình tự đoạn amplicon của RNA virus MERS-CoV do bộ mồi SHPT108@MERS-CoV-L khuếch đại lên, kết quả cho thấy, trình tự gene thu được có tính tương đồng gần như tuyệt đối so với thiết kế và trình tự gene của virus MERS-CoV đang được lưu trữ trên Ngân hàng gene Mỹ (NCBI).

Qua nhiều lần thử nghiệm, bộ mồi SHPT108@MERS-CoV-L đạt mức độ chính xác ở mức cao khi có khả năng phát hiện vật liệu di truyền RNA virus MERS-CoV ở mức 1/1000. Khi lặp lại thử nghiệm ở mức 91/95 trường hợp nhưng bộ mồi vẫn thể hiện được tính đặc hiệu cao một cách ổn định. Với bộ mồi này, chỉ sau từ ba đến bốn tiếng đồng hồ là có thể xác định được mẫu bệnh phẩm có bị lây nhiễm virus MERS-CoV với độ chuẩn xác gần như tuyệt đối

Với thành công thiết kế quy trình chẩn đoán, phát hiện virus MERS-CoV, Bệnh viện TƯ Quân đội 108 một lần nữa khẳng định được năng lực nghiên cứu khoa học của chính mình và tâm thế sẵn sàng ứng phó của những nhà nghiên cứu trước nguy cơ bệnh dịch ngay từ khi chúng chưa bước chân vào Việt Nam.