Biến đổi khí hậu sẽ đột ngột đẩy vô số loài qua điểm tới hạn
Các nhà khoa học từ nhiều trường Đại học ở Anh và Mỹ đã hợp tác nghiên cứu và công bố kết quả trên tạp chí Nature Ecology, cho thấy biến đổi khí hậu có thể đột ngột đẩy các loài vượt qua những ngưỡng tới hạn khi chúng phải đối mặt với nhiệt độ khó lường trong môi trường sống địa lý của mình.
Nghiên cứu này đã dự tính dòng thời gian và các địa điểm mà các loài trên toàn thế giới có thể phải hứng chịu do những thay đổi nhiệt độ tiềm năng ở mức nguy hiểm, hệ quả của biến đổi khí hậu.
Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ hơn 35.000 loài động vật (gồm động vật có vú, lưỡng cư, bò sát, san hô, cá, động vật thân mềm và phù du) cùng các loài cỏ biển từ mọi châu lục và đại dương, sử dụng các dự báo khí hậu tới năm 2100.
Họ đã tìm hiểu thời điểm mà các khu vực trong phạm vi địa lý của từng loài sẽ vượt qua ngưỡng phơi nhiễm nhiệt – được xác định bằng 5 năm liên tiếp đầu tiên nhiệt độ vượt quá mức nhiệt trung bình tháng khốc liệt nhất (so với giai đoạn 1850-2014) mà một loài trong phạm vi địa lý đó phải trải qua.
Khi một loài động vật vượt qua ngưỡng phơi nhiễm nhiệt, dù có thể là không nhất định chúng sẽ bị tuyệt chủng, song cũng không có bằng chứng nào cho thấy chúng có thể sống sót ở các mức nhiệt độ cao hơn – nghiên cứu phỏng đoán rằng nhiều loài động vật có thể sẽ đột ngột mất đi môi trường sống do biến đổi khí hậu trong tương lai. Phỏng đoán này dựa trên việc phát hiện ra một xu hướng nhất quán, cho thấy với nhiều loài động vật, biến đổi khí hậu sẽ khiến nhiều khu vực trong phạm vi địa lý của chúng có khả năng trở nên nóng bất thường trong một quãng thời gian ngắn.
TS. Alex Pigot (Trung tâm nghiên cứu Đa dạng sinh học và môi trường UCL), một trong số các tác giả của nghiên cứu, cho biết, tuy một số loài động vật có thể sống được ở nhiệt độ cao hơn, song nhiều loài khác sẽ cần di chuyển tới những khu vực mát hơn hoặc tiến hóa để thích nghi, mà chúng không có khả năng làm như vậy trong khung thời gian ngắn ngủi. Các nhà khoa học cho rằng cần xác định trước loài động vật nào sẽ phải đối mặt với nguy cơ trong vài thập kỷ tới để giúp dồn lực bảo tồn. Và các dữ liệu từ nghiên cứu của họ có thể cung cấp một hệ thống cảnh báo sớm, cho thấy khi nào và ở đâu sẽ có loài động vật cụ thể có khả năng gặp nguy hiểm.
Họ phát hiện thấy mức độ nóng lên toàn cầu sẽ tạo nên sự khác biệt lớn: nếu hành tinh nóng lên 1,5°C thì 15% số loài trong nghiên cứu sẽ phải đối mặt với nhiệt độ cao bất thường trên ít nhất 30% phạm vi địa lý hiện tại của chúng trong một thập kỷ. Song nếu nhiệt độ tăng lên 2,5°C thì con số sẽ tăng gấp đôi, tới 30% số loài.
Tình trạng phơi nhiễm nhiệt đột ngột này có thể là một đặc điểm không thể tránh khỏi khi sống trên Trái đất. Bởi vì hành tinh có dạng khối cầu nên các loài sống ở môi trường nóng có nhiều diện tích sống hơn, chẳng hạn như các vùng trũng thấp hay gần xích đạo.
Các tác giả từng tiến hành một nghiên cứu khác cho thấy ngay cả khi chúng ta ngăn được biến đổi khí hậu để nhiệt độ toàn cầu đạt đỉnh rồi suy giảm thì các nguy cơ mất đa dạng sinh học vẫn tiếp diễn tới nhiều thập kỷ sau đó. Ngoài ra, trong một phân tích khác tương tự với nghiên cứu hiện tại, họ phát hiện thấy nhiều loài động vật đang đối mặt với các nhiệt độ bất thường sẽ sống cùng các loài động vật khác cũng trải qua cú sốc nhiệt tương tự. Điều này có thể gây đe dọa nghiêm trọng đối với các hoạt động của hệ sinh thái bản địa.
Các tác giả hy vọng nghiên cứu của họ sẽ góp phần thúc đẩy các hành động nhanh chóng để giảm lượng khí thải carbon, nhằm giảm thiểu tác hại của biến đổi khí hậu với các loài động-thực vật và tránh một cuộc khủng hoảng tuyệt chủng quy mô lớn. □
Phương Anh dịch
Nguồn: https://scitechdaily.com/new-study-climate-change-to-push-countless-species-over-abrupt-tipping-points/
