Biến thể coronavirus bị đột biến nghiêm trọng
Các nhà khoa học chạy đua để xác định xem liệu một biến thể SARS-CoV-2 đang lây lan nhanh ở Nam Phi có ảnh hưởng tới hiệu quả của vaccine COVID hay không. Biến thể này chứa một số lượng lớn các đột biến được tìm thấy trong các biến thể khác, bao gồm cả đột biến của biến thể Delta.
Giới chuyên môn ở Nam Phi đang theo dõi chặt chẽ biến thể này.
Kể từ lần đầu tiên được ghi nhận ở Botswana vào đầu tháng này, biến thể này đã được phát hiện trong khách du lịch đến Hồng Kông từ Nam Phi. Các nhà khoa học cũng đang cố gắng tìm hiểu các đặc tính của biến thể, chẳng hạn như liệu nó có thể né tránh các “hàng rào” miễn dịch do vaccine COVID mang lại hay không, liệu nó sẽ gây bệnh nặng hơn hay nhẹ hơn các biến thể khác. Đã có những “giai thoại” xung quanh việc tái nhiễm hoặc các ca nhiễm ở những người đã được tiêm chủng, nhưng hiện nay vẫn còn quá sớm để xác quyết được điều gì.
“Có rất nhiều điều chúng tôi chưa hiểu về biến thể này,” Richard Lessells, bác sĩ bệnh truyền nhiễm tại Đại học KwaZulu-Natal ở Durban, Nam Phi, cho biết tại một cuộc họp báo do Bộ Y tế Nam Phi tổ chức vào ngày 25/11 mới đây. “Thông tin về đột biến khiến chúng tôi lo ngại, nhưng điều cần phải làm bây giờ là hiểu tầm quan trọng của biến thể này và nó có ý nghĩa như thế nào trong phản ứng chống dịch.”
Một nhóm chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) họp vào ngày 26 tháng 11, dán nhãn chủng này (hiện được gọi là B.1.1.529) là một biến thể đáng quan tâm (concern or variant).
Thay đổi ở protein gai
Các nhà khoa học đã phát hiện ra B.1.1.529 trong dữ liệu giải trình tự bộ gene virus thu thập được từ Botswana. Biến thể này nổi bật vì nó chứa hơn 30 thay đổi ở protein gai – đặc trưng của SARS-CoV-2 và các thiết kế vaccine cũng phải căn cứ vào các đặc trưng này. Nhiều thay đổi trên protein gai virus ở biến thể B.1.1.529 đã được tìm thấy trong các biến thể như Delta và Alpha, và các thay đổi này liên quan đến khả năng lây nhiễm cao hơn và khả năng trốn các kháng thể.
Ở Nam Phi, các nhà khoa học ghi nhận thấy sự tăng lên rõ rệt của các ca nhiễm mang biến chủng này. Giải trình tự bộ gene virus của nhóm nghiên cứu ở Đại học KwaZulu-Natal đã phát hiện ra biến thể B.1.1.529 có mặt ở tất cả 77 mẫu virus mà họ thu thập ở Gauteng, từ ngày 12 đến ngày 20 tháng 11. Hàng trăm mẫu khác cũng đang được phân tích.
Để hiểu được nguy cơ mà B.1.1.529 gây ra, các nhà nghiên cứu sẽ theo dõi chặt chẽ chuỗi lây nhiễm của biến thể này ở Nam Phi và các khu vực khác. Trước đó, các nhà nghiên cứu ở Nam Phi đã nỗ lực để nhanh chóng nghiên cứu biến thể Beta, cũng được xác định ở nước này vào cuối năm 2020. Giờ đây một nỗ lực tương tự cũng đang bắt đầu với B.1.1.529.
Nhóm của Penny Moore, nhà virus học tại đại học Witwatersrand ở Johannesburg, South Africa đã cung cấp một số dữ liệu đầu tiên về khả năng né tránh kháng thể của Beta, giờ đây cũng đã bắt đầu nghiên cứu về khả năng né tránh của B.1.1.529. Họ sẽ xem xét khả năng virus có thể né tránh các kháng thể cũng như các phản ứng miễn dịch khác. Moore nói: “Nhiều đột biến mà chúng tôi biết là có vấn đề, nhưng nhiều đột biến khác có vẻ góp phần vào việc lẩn tránh tốt hơn”. Moore cho biết thậm chí một số mô hình tính toán còn cho thấy dấu hiệu là B.1.1.529 có thể tránh được miễn dịch của tế bào T. Hi vọng sẽ có kết quả sơ bộ trong hai tuần nữa.
Aris Katzourakis, nhà nghiên cứu tiến hóa virus tại Đại học Oxford, Anh cho biết: “Một câu hỏi cấp bách là liệu biến thể có làm giảm hiệu quả của vaccine không? vì nó có quá nhiều thay đổi”. Moore cho biết các ca nhiễm đột phá (nhiễm kể cả khi đã tiêm đủ 2 mũi vaccine) đã được ghi nhận ở Nam Phi, đối với những người đã tiêm bất kỳ loại vaccine nào trong số ba loại vaccine đang được sử dụng ở nước này, từ Johnson & Johnson, Pfizer – BioNTech cho đến AstraZeneca. Hai du khách Hồng Kông có kết quả xét nghiệm dương tính với biến thể này đã được tiêm vaccine Pfizer. Một người trong đó đã đi du lịch từ Nam Phi; người còn lại bị nhiễm trong quá trình cách ly.
Các nhà nghiên cứu Nam Phi cũng sẽ nghiên cứu xem B.1.1.529 có gây ra bệnh nặng hơn hay nhẹ hơn so với các biến thể khác hay không.
Cho đến nay, mối đe dọa do B.1.1.529 đặt ra bên ngoài Nam Phi vẫn chưa rõ ràng. Moore cho biết cũng không rõ liệu biến thể này có khả năng lây truyền cao hơn Delta hay không, vì hiện tại số ca nhiễm COVID-19 ở Nam Phi không cao. Aris Katzourakis cho biết, các nước đang có số ca nhiễm biến thể Delta phổ biến cao nên theo dõi các dấu hiệu của B.1.1.529. Cần xem loại biến thể này có cạnh tranh và trở nên phổ biến hơn so với biến chủng khác hay không.
Bảo Như lược dịch
Nguồn bài và ảnh: Nature doi: https://doi.org/10.1038/d41586-021-03552-w
