Bong bóng khổng lồ của siêu sao gây ngạc nhiên

Các nhà thiên văn học đã khám phá ra một bong bóng cực lớn của khí và bụi vũ trụ bao quanh một siêu sao đỏ khổng lồ - cấu trúc lớn nhất của các dạng bong bóng đã được phát hiện ở dải Ngân hà. Bong bóng này có khối lượng lớn như mặt trời, đã được thổi từ một vụ suy sụp sao bí ẩn khoảng 4.000 năm trước.

Nguyên nhân vì sao ngôi sao này vẫn còn sống sót sau một sự kiện mãnh liệt như vậy vẫn còn là một câu đố, các nhà khoa học nói.

Kết quả nghiên cứu đã được bình duyệt và chấp thuận xuất bản trên tạp chí Astronomy and Astrophysics. Hiện bài báo cũng được xuất bản ở dạng tiền ấn phẩm trên arXiv. Nhóm nghiên cứu do Mark Siebert của ĐH Công nghệ Chalmers dẫn dắt. Với việc sử dụng kính viễn vọng radio ALMA ở Chile, các nhà nghiên cứu đã quan sát ngôi sao DFK 52 – một siêu sao đỏ khổng lồ tương tự như ngôi sao Betelgeuse mà khoa học đã biết.

“Chúng tôi đã ngạc nhiên khi thấy những gì Alma cho chúng tôi thấy. Ngôi sao đó ít nhiều giống Betelgeuse nhưng bao quanh nó là một khối bong bóng khổng lồ hỗn độn các vật liệu”, Siebert nói.

Khối bong bóng, một khối phức hợp của các đám mây khí và bụi vũ trụ, nặng tương đương mặt trời và trải rộng cách ngôi sao đó khoảng 1,4 năm ánh sáng. Khoảng không này rộng gấp 10 nghìn lần hệ mặt trời của chúng ta.

Nếu ngôi sao này gần chúng ta như Betelgeuse, bong bóng có thể xuất hiện để trải rộng trong khoảng một phần ba chiều rộng của trăng tròn trên bầu trời.

Các quan sát radio của ALMA cho phép các nhà thiên văn học đo đạc chuyển động của các phân tử trong đám mây, qua đó cho thấy bong bóng đang giãn nở. Họ tin là nó được hình thành khi ngôi sao đột ngột bị tách khỏi phần lớp bên ngoài của nó trong một vụ nổ lớn khoảng vài ngàn năm trước.

“Bong bóng này được làm từ vật liệu mà trước đây là một phần của ngôi sao. Nó phải bị tách ra từ một sự kiện mãnh liệt, một vụ nổ mà diễn ra khoảng 4.000 năm trước. Trong vũ trụ thì đó chỉ là một khoảnh khắc”, Elvire De Beck, một nhà thiên văn học tại Chalmers, nói.

Siêu tân tinh tiếp theo của Ngân hà?

Tại sao DFK 52 lại mất đi khối lượng như vậy như một siêu tân tinh vẫn còn là điều chưa rõ ràng. Một khả năng có thể là ngôi sao này có một ‘bạn đồng hành’ bí mật giúp đẩy nó ra khỏi các lớp bao phủ bên ngoài.

“Với chúng tôi, việc ngôi sao này có thể đẩy được nhiều vật chất ra ngoài trong một khung thời gian ngắn ngủi là một bí ẩn. Có thể là giống như Betelgeuse, nó có một ngôi sao đồng hành mà chúng ta vẫn còn chưa khám phá ra”, Siebert nói.
Các siêu sao khổng lồ đỏ như DFK 52 đang ở gần cuối vòng đời và được chờ đợi cuối cùng sẽ phát nổ như siêu tân tinh. Vậy tiếp theo, ngôi sao có thể như thế không?

“Nếu đây là một dạng siêu sao đỏ khổng lồ thì nó có thể phát nổ trong vòng cả triệu năm nữa. Chúng tôi đang lên kế hoạch quan sát nhiều hơn để hiểu điều gì đang diễn ra – và có thể phát hiện được là liệu có thể là siêu tân tinh mới của dải Ngân hà hay không”, De Beck nói.

Thanh Đức dịch từ ĐH Công nghệ Chalmers

Nguồn: https://www.chalmers.se/en/current/news/see-supergiant-star-s-gigantic-bubble-surprises-scientists/