Gene và vi khuẩn kháng kháng sinh có thể di chuyển tự do giữa con người, động vật và môi trường
Thông qua việc phân tích bộ gene của vi khuẩn Escherichia coli (E. coli), các nhà nghiên cứu phát hiện các gene và vi khuẩn kháng kháng sinh có thể di chuyển tự do giữa các vật chủ vi khuẩn và môi trường. Đây là dữ liệu hữu ích cho các biện pháp can thiệp y tế công cộng trong tương lai nhằm giảm thiểu sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm kháng kháng sinh, cũng như giúp chúng ta hiểu thêm về cách đối phó với nguy cơ kháng kháng sinh trên toàn cầu.
Một dự án hợp tác quốc tế do các nhà nghiên cứu tại Viện Wellcome Sanger, Trường Y học nhiệt đới Liverpool, Chương trình Wellcome Malawi Liverpool cùng một số bên khác dẫn dắt đã khám phá sự lan truyền tình trạng kháng kháng sinh trên khắp Uganda và Malawi.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Lancet Microbe, đưa ra bằng chứng thuyết phục cho thấy các gene và vi khuẩn kháng kháng sinh có thể tự do di chuyển giữa người, động vật và môi trường.
Kết quả này phù hợp với cách tiếp cận Một sức khỏe (One Health) – cần một chiến lược toàn diện để chống lại kháng kháng sinh. Nghiên cứu khẳng định sức khỏe của con người, động vật và môi trường có liên hệ mật thiết với nhau, và việc kiểm soát kháng kháng sinh hiệu quả đòi hỏi hành động phối hợp trên cả ba yếu tố này.
Các tác giả nhấn mạnh về sự cần thiết của các biện pháp can thiệp y tế công cộng tích hợp, trong đó bao gồm mọi con đường lan truyền. Ví dụ, theo dõi nồng độ kháng sinh trong vật nuôi, động vật hoang dã, nước thải, cũng như ở người.
Kháng kháng sinh là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu, gây ra hơn 1,27 triệu ca tử vong mỗi năm. Mặc dù ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia, song gánh nặng này đặc biệt cao ở những quốc gia thiếu nguồn lực, nơi nghèo đói và bất bình đẳng khiến kháng kháng sinh thêm trầm trọng. Việc hiểu rõ về kháng kháng sinh là yếu tố chủ chốt để ngăn chặn sự lan truyền cũng như có các giải pháp y tế hiệu quả.
Trong nghiên cứu này, các tác giả đã tìm hiểu về các yếu tố thúc đẩy kháng kháng sinh ở Uganda và Malawi. Họ đã phân tích hơn 2300 bộ gene của vi khuẩn E. coli được thu thập từ phân người, động vật và trong môi trường tại năm địa điểm trên khắp Uganda và Malawi. Dựa trên kết quả giải trình tự gene tại Viện Sanger, nhóm nghiên cứu đã đánh giá mối quan hệ và sự trao đổi gene kháng kháng sinh giữa các chủng.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy các gene và vi khuẩn kháng kháng sinh trên có thể lan truyền tự do, không vấp phải rào cản lớn nào cả. Họ cũng xác định được dòng gene chung giữa chúng, cho thấy các biện pháp can thiệp tập trung vào một yếu tố duy nhất – chẳng hạn các chương trình quản lý kháng sinh chỉ nhắm vào con người – có thể chưa đủ.
Nghiên cứu cũng phát hiện ra nhiều con đường lan truyền của các gene phổ biến dẫn đến kháng cephalosporin thế hệ thứ ba – loại kháng sinh được sử dụng để điều trị một loạt các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn – trên các thành phần sinh thái khác nhau.
“Nghiên cứu của chúng tôi cung cấp bằng chứng trực tiếp về bộ gene cho thấy tình trạng kháng kháng sinh có thể lan truyền tự do giữa con người, động vật và môi trường. Do đó nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về các biện pháp can thiệp theo hướng Một sức khỏe để chống lại tình trạng kháng kháng sinh. Nếu muốn hạn chế sự lây lan của các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc, chúng ta phải tính đến những con đường lan truyền khác nhau này và phát triển các giải pháp can thiệp y tế công cộng tích hợp nhằm giải quyết những con đường lan truyền của vi khuẩn”, TS. Patrick Musicha ở Trường Y học nhiệt đới Liverpool và Viện Wellcome Sanger, tác giả thứ nhất của nghiên cứu, cho biết.
“Các giải pháp giảm thiểu tình trạng kháng kháng sinh chỉ hiệu quả nếu chúng ta có được bức tranh toàn cảnh, đó là lý do tại sao nghiên cứu bộ gene đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các giải pháp y tế công cộng”, GS. Nick Thomson ở Viện Wellcome Sanger, đồng tác giả nghiên cứu cho biết. “Công trình của chúng tôi cho thấy ở các quốc gia thiếu nguồn lực, các nghiên cứu và các biện pháp can thiệp truyền thống chỉ tập trung vào con người có thể đã bỏ qua các con đường lan truyền của vi khuẩn và các gene kháng kháng sinh, bao gồm qua động vật”.
Chí Hiển dịch từ Wellcome Trust Sanger Institute
