Mùa hè đầu tiên Bắc Băng Dương hầu như không còn băng: Có thể vào 2027
Một mốc đáng lo, mùa hè đầu tiên trong lịch sử ghi nhận hầu như không còn băng biển ở Bắc Băng Dương – nghĩa là hầu như toàn bộ băng ở đây bị tan, có thể sẽ đến vào năm 2027.
Một công bố mới đây của nhà khí hậu học Alexandra Jahn ở Đại học Colorado Boulder và Céline Heuzé ở Đại học Gothenburg ở Thụy Điển đã sử dụng các mô hình máy tính để dự đoán mùa hè đầu tiên Bắc Băng Dương có thể không có băng.
Thật khó tưởng tượng đến một ngày Bắc Băng Dương không có băng, vì điều này có thể tác động lớn đến hệ sinh thái và khí hậu toàn cầu. Dù “ngày đầu tiên không có băng ở Bắc cực sẽ không làm thay đổi mọi thứ ngay”, Alexandra Jahn, phó giáo sư tại Khoa Khoa học Khí quyển và đại dương và là nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Bắc cực và núi cao Đại học Colorado Boulder cho biết. “Nhưng điều đó sẽ cho thấy rằng, chúng ta đã thay đổi cơ bản một trong những tính chất đặc trưng của môi trường tự nhiên ở Bắc Băng Dương – vốn là nơi băng tuyết phủ kín quanh năm, do phát thải khí nhà kính”. Phát hiện này đã được công bố trên tạp chí Nature Communications.
Trước công bố này, cũng đã có những nghiên cứu khác về mùa hè băng ở Bắc Băng Dương tan, xung quanh mốc thời gian 2030. Hệ quả của tan băng ở Bắc cực đến môi trường sống của con người vẫn đang là chủ đề được giới nghiên cứu khí hậu trên toàn thế giới quan tâm.
Khi Trái đất nóng lên do lượng khí nhà kính ngày càng tăng, băng biển ở Bắc Băng Dương đã tan với tốc độ chưa từng có, hơn 12% mỗi thập niên. Vào tháng 9 năm ngoái, Trung tâm Dữ liệu băng và tuyết quốc gia Mỹ đã báo cáo lượng băng biển Bắc Băng Dương thấp ở mức tối thiểu trong năm nay – ngày có lượng nước biển đóng băng ít nhất ở Bắc Cực – là một trong những mức thấp nhất được ghi nhận kể từ năm 1978. Lớp băng còn lại vào cuối mùa hè được gọi là băng biển nhiều năm và dày hơn đáng kể so với lớp băng theo mùa. Chỉ trong vòng khoảng 40 năm, lớp băng biển dày nhiều năm ở Bắc Băng Dương đã giảm chỉ còn khoảng hơn 4,28 triệu km2, tức là giảm một phần ba so với khoảng 6,85 triệu km2 duy trì từ 1979 đến 1992. So sánh dễ hình dung, diện tích băng bị mất đi này tương đương với diện tích của đất nước Ấn Độ.
Các nhà khoa học định nghĩa, khi Bắc Băng Dương có dưới 1 triệu km2 băng là tình trạng Bắc Băng Dương không có băng. Ngưỡng dưới 1 triệu km2 này chỉ tương đương chưa đến một phần sáu lượng băng vào những năm 1980, đánh dấu một trạng thái hoàn toàn mới của hệ sinh thái Bắc Cực, sẽ dẫn tới nhiều hậu quả về khí hậu và môi trường, thay đổi cơ bản trong hoạt động sinh học của đại dương mà đến nay chưa thể đánh giá hết tác động. Trước tiên, các loài sống ở Bắc Cực sẽ ảnh hưởng, sau đó các loài tôm cá từ các vùng biển ấm cũng di cư dần lên đây. Băng biển tan cũng sẽ gây sóng biển lớn hơn, xói lở bờ biển, ảnh hưởng đến các cộng đồng ven biển.
“Điều quan trọng là phải biết những sự kiện nào có thể dẫn đến việc tan toàn bộ băng biển ở Bắc Băng Dương”, Heuzé cho biết.
Jahn và Heuzé đã dự đoán/ước tính ngày đầu tiên không có băng ở Bắc Cực bằng cách sử dụng kết quả từ hơn 300 mô phỏng máy tính. Họ nhận thấy, hầu hết các mô hình đều dự đoán ngày đầu tiên không có băng có thể xảy ra trong vòng 9 đến 20 năm sau năm 2023, bất kể con người thay đổi lượng khí thải nhà kính như thế nào. Và một kịch bản cực đoan là ngày đầu tiên không có băng ở Bắc Băng Dương có thể xảy ra chỉ trong vòng ba năm tới. Tổng cộng, có chín mô phỏng cho thấy rằng ngày đầu tiên Bắc Băng Dương không có băng có thể sẽ tới trong vòng ba đến sáu năm nữa. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng một loạt các sự kiện thời tiết cực đoan có thể làm tan chảy 2 triệu km2 băng biển trở lên trong một thời gian ngắn: Đầu tiên mùa thu ấm bất thường từ năm trước đó làm mỏng băng biển, sau đó là mùa đông và mùa xuân ấm ở Bắc Cực ngăn không cho băng biển hình thành. Khi Bắc Cực trải qua tình trạng ấm lên cực đoan như vậy trong ba năm liên tiếp hoặc hơn, ngày đầu tiên không có băng có thể xảy ra vào cuối mùa hè.
Những năm ấm cực đoan như vậy đã xảy ra. Ví dụ, vào tháng 3 năm 2022, băng các khu vực của Bắc Cực ấm hơn mức trung bình 50°F (tương đương 10oC) và băng các khu vực xung quanh Bắc Cực gần như tan hết. Theo Heuzé, với biến đổi khí hậu, tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan này sẽ chỉ tăng lên. Băng biển cũng giúp bảo vệ Bắc Cực khỏi tình trạng ấm lên bằng cách phản xạ lại ánh sáng mặt trời chiếu vào trở lại không gian. Khi chỉ còn ít vùng phản xạ hơn, vùng nước biển sẫm màu hơn sẽ hấp thụ nhiều nhiệt hơn từ mặt trời, làm gia tăng nhiệt độ ở Bắc Cực và trên toàn cầu. Ngoài ra, tình trạng ấm lên ở Bắc Cực có thể thay đổi các kiểu gió, bão và dòng hải lưu, dẫn đến nhiều hiện tượng thời tiết khắc nghiệt hơn trên toàn thế giới.
Nhưng dầu sao vẫn còn có niềm hi vọng: Theo nghiên cứu này, việc cắt giảm mạnh lượng khí thải có thể làm chậm mốc thời gian Bắc Băng Dương tan băng. “Bất kỳ mức cắt giảm khí thải nào cũng sẽ giúp bảo vệ băng biển”, Jahn cho biết.
Bảo Như dịch
Nguồn thông tin và ảnh: https://phys.org/news/2024-12-countdown-ice-free-arctic-timelines.html
