Lộ trình cải thiện các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu dựa trên thiên nhiên

Trong nghiên cứu mới được công bố trên Nature vào ngày 31/7, các nhà nhà khoa học ở Trung tâm Khoa học và chính sách khí hậu Wilkes của Đại học Utah (Mỹ) đã đưa ra một lộ trình để thúc đẩy các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

“Các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu dựa trên thiên nhiên là những hành động tận dụng các quá trình tự nhiên để loại bỏ carbon khỏi khí quyển hoặc ngăn chặn phát thải carbon vào khí quyển”, nhà sinh thái học về rừng William Anderegg, giáo sư sinh học, tác giả chính của nghiên cứu, cựu giám đốc Trung tâm Wilkes, cho biết. 

Nhóm nghiên cứu đã xác định bốn thành phần mà các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu dựa trên thiên nhiên hiện nay chưa đáp ứng được kỳ vọng, đồng thời đề xuất những cải cách nhằm nâng cao hiệu quả và khả năng áp dụng của các giải pháp này. 

Rừng là đối tượng chính trong nghiên cứu bởi khả năng lưu trữ carbon khổng lồ của cây xanh. Dù được coi là nơi chứa carbon quan trọng nhất của Trái đất, song tốc độ phá rừng hiện nay thải ra 1,9 gigaton carbon mỗi năm, ngang bằng với lượng phát thải hằng năm của Nga. Do đó, “các hành động ngăn chặn và đảo ngược nạn phá rừng góp phần quan trọng trong lộ trình ổn định khí hậu”, các tác giả viết.

Nhiều chương trình đang được triển khai để các doanh nghiệp giảm phát thải thông qua việc mua “bù trừ carbon”, tài trợ cho các dự án bảo tồn hoặc phục hồi rừng. Tuy nhiên, các chương trình này không mang lại nhiều lợi ích cho khí hậu – theo Libby Blanchard, một nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại phòng thí nghiệm của Anderegg ở Utah.

“Có rất nhiều vấn đề trong việc tính toán tác động của các chương trình này đến khí hậu”, Blanchard, tác giả thứ hai của bài báo, người đã nghiên cứu về tác động của các chương trình bù trừ, cho biết. “Chẳng hạn, dù suất phản chiếu (albedo: lượng ánh sáng Mặt trời phản xạ khỏi Trái đất) có khả năng làm giảm, thậm chí làm mất tác dụng của các dự án carbon rừng, nhưng việc tính toán tác động của suất phản chiếu vẫn chưa được xem xét trong bất cứ chương trình tín dụng carbon nào”. 

Để đạt được thành công, một giải pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu dựa trên thiên nhiên cần đáp ứng bốn yếu tố sau: Tạo ra hiệu ứng làm mát toàn cầu ròng; Mang lại lợi ích bổ sung về khí hậu; Tránh rò rỉ carbon; Lưu trữ carbon đủ lâu để tạo ra sự khác biệt.

Đầu tiên, các biện pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu dựa trên thiên nhiên phải tạo ra hiệu ứng làm mát thực sự. Trồng cây có thể thay đổi suất phản chiếu của cảnh quan, tức là khả năng phản xạ năng lượng Mặt trời trở lại không gian. Nhưng “nếu trồng những cây lá kim sẫm màu ở những hệ sinh thái bị tuyết phủ, điều này sẽ không có lợi trong việc lưu trữ carbon, và có thể làm nóng hành tinh”, Anderegg cho biết.

Tiếp theo, dự án phải dẫn đến những hành động chỉ có thể đạt được nhờ dự án. “Bạn phải thay đổi hành vi hoặc thay đổi một số kết quả nào đó”, Anderegg nói. “Chúng ta không thể chỉ nhận công lao cho những gì sẽ xảy ra. Chẳng hạn như bỏ tiền ra để bảo vệ một khu rừng khỏi nạn phá rừng, nhưng nếu nó vốn không bao giờ bị chặt phá, thì hành động này không có ý nghĩa gì với biến đổi khí hậu”. 

Vấn đề thứ ba được gọi là “rò rỉ”, xảy ra khi một giải pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu chỉ đơn giản là đẩy một hoạt động gây xáo trộn đất đai (sự thay đổi do con người gây ra đối với bề mặt đất, có thể dẫn đến xói mòn hoặc thay đổi dòng chảy đất, chẳng hạn như phá hủy thảm thực vật) từ nơi này sang nơi khác. 

Yếu tố thứ tư quyết định độ bền vững của các giải pháp – thời gian lưu giữ carbon, không để phát thải lại vào khí quyển. Điều này đặc biệt quan trọng khi xét đến tuổi thọ của các phân tử carbon dioxide. Khi đốt nhiên liệu hóa thạch, carbon bị khóa vĩnh viễn trong các hệ tầng địa chất sẽ được giải phóng vào khí quyển – nơi nó sẽ tuần hoàn giữa các sinh vật sống và cảnh Trái đất trong hàng nghìn năm. 

Một giải pháp khí hậu luôn phải hướng tới việc lưu giữ carbon càng lâu càng tốt, ít nhất một thế kỷ. Nhưng hạn hán, bão, côn trùng, cháy rừng và các mối nguy hiểm khác liên quan đến khí hậu có thể tàn phá cây cối, biến tất cả trở thành con số 0.□

Thanh An lược dịch

Nguồn: https://attheu.utah.edu/research/carbon-offsets-arent-working-heres-a-way-to-fix-nature-based-climate-solutions/

Bài đăng Tia Sáng số 15/2025