Phụ nữ có nguy cơ mắc Alzheimer cao hơn nam giới, dù não bộ lão hóa chậm hơn
Theo một nghiên cứu mới được công bố trên Proceedings of the National Academy of Sciences, trong quá trình lão hóa, nam giới bị giảm thể tích ở nhiều vùng não hơn phụ nữ. Theo các tác giả, điều này cho thấy những thay đổi ở não bộ do tuổi tác chưa thể giải thích được tại sao phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer nhiều hơn nam giới.
“Điều quan trọng là chúng ta phải hiểu điều gì xảy ra trong bộ não khỏe mạnh để có thể hiểu rõ hơn điều gì xảy ra khi con người mắc phải các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer”, Fiona Kumfor, nhà tâm lý học thần kinh lâm sàng tại Đại học Sydney, Australia, cho biết. Bà cho biết thêm, nghiên cứu này giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về quá trình lão hóa não bộ điển hình.
Số lượng phụ nữ được chẩn đoán mắc bệnh Alzheimer nhiều hơn gần gấp đôi so với nam giới và lão hóa là yếu tố nguy cơ lớn nhất của căn bệnh này. Điều này đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu tìm hiểu về sự khác biệt liên quan đến tuổi tác ở não bộ giữa hai giới. “Nếu bộ não của phụ nữ suy giảm nhiều hơn, điều đó có thể góp phần giải thích tại sao phụ nữ có tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer cao hơn nam giới”, đồng tác giả Anne Ravndal, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Oslo, cho biết.
Ravndal cho biết thêm, các nghiên cứu trước đây về sự khác biệt trong quá trình lão hóa não giữa hai giới đã cho thấy nhiều kết quả khác nhau. Một số nghiên cứu phát hiện nam giới bị mất tổng chất xám và kích thước vùng hồi hải mã nhiều hơn so với phụ nữ, trong khi nghiên cứu khác lại cho kết quả chất xám ở phụ nữ giảm mạnh hơn.
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã sử dụng dữ liệu từ hơn 12.500 lần quét não bộ bằng phương pháp chụp cộng hưởng từ (MRI) trên 4.726 người – ít nhất hai lần quét cho mỗi người, cách nhau trung bình ba năm – những người này không mắc bệnh Alzheimer hoặc bất kỳ chứng suy giảm nhận thức nào. Các nhà nghiên cứu đã so sánh sự thay đổi cấu trúc não của họ theo thời gian, xem xét các yếu tố như độ dày của chất xám và kích thước của các khu vực có liên quan đến bệnh Alzheimer, chẳng hạn như vùng hồi hải mã rất cần thiết cho trí nhớ.
Nhìn chung, nam giới bị giảm thể tích ở nhiều vùng não hơn phụ nữ. Ví dụ, vùng vỏ não sau trung tâm, chịu trách nhiệm xử lý cảm giác va chạm, đau và nhiệt độ, cũng như vị trí và chuyển động của cơ thể, giảm 2% mỗi năm ở nam giới và 1,2% mỗi năm ở phụ nữ.
Kumfor cho biết, kết quả cho thấy đàn ông già nhanh hơn phụ nữ và có tuổi thọ ngắn hơn.
Amy Brodtmann, nhà nghiên cứu lâm sàng về sức khỏe nhận thức tại Đại học Monash ở Melbourne, Australia, cho biết nếu những thay đổi này liên quan đến sự phát triển của bệnh Alzheimer thì lẽ ra, phụ nữ sẽ bị suy giảm nhiều hơn ở các khu vực liên quan đến căn bệnh này, chẳng hạn như vùng hồi hải mã và hồi trước chêm (precuneus) có liên quan đến trí nhớ.
Theo Ravndal, nghiên cứu cho thấy phải có những cách giải thích phù hợp khác về tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer giữa hai giới, chẳng hạn như sự khác biệt về khả năng sống sót hoặc khả năng mắc bệnh.
Sự khác biệt về thể tích não giữa nam và nữ dường như không liên quan đến nguy cơ mắc bệnh Alzheimer – đây không phải là một phát hiện quá bất ngờ, Kumfor nhận xét, bởi các bệnh về thoái hóa thần kinh rất phức tạp. Để hiểu rõ các rối loạn này, cần có những nghiên cứu dài hạn về sự thay đổi não bộ ở người bệnh Alzheimer theo thời gian. “Chỉ nhìn vào sự thay đổi kích thước não bộ do tuổi tác thì khó có thể giải thích được sự phức tạp đằng sau nó”, bà cho biết thêm.
Brodtmann cho biết, mặc dù nghiên cứu này có quy mô rất ấn tượng song vẫn cần có những nghiên cứu sâu hơn với các bộ dữ liệu đa dạng hơn. Ví dụ, những người tham gia nghiên cứu này có trình độ học vấn cao – yếu tố góp phần chống lại bệnh Alzheimer – nghĩa là họ không đại diện đầy đủ cho dân số nói chung. Các bộ dữ liệu cũng thiếu thông tin về các yếu tố khác ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, chẳng hạn như chủng tộc và độ tuổi mãn kinh của phụ nữ.□
Thanh An lược dịch
Nguồn: https://www.nature.com/articles/d41586-025-03353-5
Bài đăng Tia Sáng số 20/2025
