Thế giới thải 57 triệu tấn nhựa mỗi năm

Thế giới này tạo ra 57 triệu tấn chất thải nhựa mỗi năm và đưa nó đến đáy đại dương sâu nhất đến những đỉnh núi cao nhất và xâm nhập vào trong cơ thể con người, theo một nghiên cứu mới. Nghiên cứu này cũng cho biết hơn hai phần ba số chất thải nhựa này đến từ Nam bán cầu.

Số chất thải nhựa mỗi năm – chỉ cần khoảng 52 triệu tấn – là đủ nhồi đầy công viên Trung tâm New York với chiều cao tương đương tòa nhà Empire State Building, theo các nhà nghiên cứu trường đại học Leeds ở Anh. Họ đã kiểm tra xem chất thải tạo ra ở quy mô địa phương ở trên 50.000 thành phố khắp thế giới, trong một nghiên cứu xuất bản trên Nature ¹.

Nghiên cứu này điều tra xem nhựa đi đâu ở ngoài môi trường mở, không chỉ nhựa vào các bãi rác hay được đốt. Đối với việc quản lý15% dân số thế giới, chính phủ thất bại trong việc thu gom và bố trí nơi trữ chất thải nhựa – một nguyên nhân lớn khiến Đông Nam Á và vùng châu Phi cận Sahara tạo ra nhiều chất thải nhựa nhất. Và bao gồm cả 255 triệu người ở Ấn Độ.

Lagos, Nigeria, tạo ra lượng chất thải nhựa nhiều nhất so với mọi thành phố khác, theo Costas Velis, một giáo sư kỹ thuật môi trường ở Leeds. Những thành phố chất thải nhựa lớn khác là New Delhi; Luanda, Angola; Karachi, Pakistan và Al Qahirah, Ai Cập.

Ấn Độ dẫn đầu thế giới về việc tạo ra chất thải nhựa, với 10,2 triệu tấn mỗi năm, nhiều gấp đôi các quốc gia ô nhiễm khác như Nigeria và Indonesia. Trung Quốc xếp hạng tư nhưng đang nỗ lực trong giảm thiểu chất thải nhựa, Velis nói. Những quốc gia hàng top về chất thải nhựa là Pakistan, Bangladesh, Nga và Brazil. Tám quốc gia này chiếm tới một nửa nguồn ô nhiễm nhựa toàn cầu, theo dữ liệu của nghiên cứu.

Mỹ xếp hạng 90 về ô nhiễm nhựa với hơn 52.500 tấn và Anh hạng 135 với gần 5.100 tấn, theo nghiên cứu.

Trong năm 2022, phần lớn các quốc gia trên thế giới đều đồng ý về việc xây dựng một hiệp ước có ràng buộc về mặt pháp lý về ô nhiễm nhựa, bao gồm cả ô nhiễm nhựa đại dương. Các đàm phán về hiệp ước sẽ được triển khai ở Hàn Quốc vào tháng 11 tới.

Nghiên cứu này sử dụng AI để tính toán mức chất thải nhựa bị đốt không đúng cách – khoảng 57% tổng chất thải nhựa – hoặc bị chôn lấp. Cả hai trường hợp đều làm gia tăng vi nhựa hoặc nano nhựa, khiến nó trở thành nguyên nhân làm mất thẩm mĩ các bãi biển và vấn đề ảnh hưởng đến đời sống đại dương đến sức khỏe con người, Velis nói.

Nhiều nghiên cứu trong năm nay đã tìm hiểu sự lan tràn của vi nhựa vào nước uống và mô người như tim, não, tinh hoàn, và các nhà khoa học lẫn bác sĩ vẫn còn chưa chắc chắn về hệ quả nó gây ra cho sức khỏe con người.

“Quả bom hẹn giờ vi nhựa lớn này chủ yếu là các vi nhựa được thải ra từ bán cầu nam”, Velis nói. “Chúng ta đang có một vấn đề mà phạm vi ảnh hưởng của nó rất lớn, những vùng xa xôi… các đỉnh của Everest, rãnh Mariana ở đại dương, trong những gì chúng ta hít thở và trong cái chúng ta ăn và cả thứ chúng ra uống”.

Ông gọi đó là “vấn đề của mọi người” và một vấn đề sẽ ảnh hưởng đến các thế hệ tương lai.

“Chúng ta không nên đổ lỗi, bất cứ lỗi nào cũng thế, vào bán cầu nam”, Velis nói. “Và chúng ta không nên tự cao tự đại về những gì chúng ta đã làm ở bán cầu bắc”.

Đó chỉ là việc thiếu các nguồn lực và năng lực của chính phủ để đưa ra những dịch vụ cần thiết cho các công dân, Velis nói.

Các chuyên gia khác lo ngại rằng nghiên cứu này chỉ tập trung vào ô nhiễm hơn là sản xuất nhựa, sẽ không “trói buộc” được ngành nhựa. Bởi việc sản xuất nhựa tạo ra lượng khí nhà kính lớn, vốn liên quan đến biến đổi khí hậu.

“Các nhà khoa học này đã định nghĩa ô nhiễm nhựa theo một cách nhỏ hơn nhiều, chỉ là nhựa nói chung được thải bỏ ra môi trường sau khi tiêu dùng, và nó khiến sự tập trung của chúng ta chỉ hướng vào phần đầu của ô nhiễm và sau đó thì nói rằng cần quản lý chất thải tốt hơn”, Neil Tangri, giám đốc khoa học và chính sách tại mạng lưới vận động chính sách toàn cầu về các sáng kiến không chất thải và công lý môi trường GAIA, nói. “Điều đó rõ là cần nhưng không phải là toàn bộ câu chuyện”.

Theresa Karlsson, cố vấn KH&CN cho Mạng lưới loại bỏ ô nhiễm quốc tế, một liên minh các nhóm vận động chính sách các vấn đề về môi trường, sức khỏe và chất thải khác, gọi khối lượng ô nhiễm mà nghiên cứu nhận diện “đáng cảnh báo” và nó cũng chứng tỏ không thể quản lý được lượng nhựa được sản xuất ngày nay.

Nhưng bà nói nghiên cứu này đã bỏ lỡ tầm quan trọng của thương mại toàn cầu về chất thải nhựa, đó là nước giàu thường “chuyển” nó cho các quốc gia nghèo hơn. Nghiên cứu cho rằng thương mại chất thải nhựa đang suy giảm, với việc Trung Quốc cấm nhập khẩu chất thải nhựa nhưng Karlsson cho rằng, thương mại chất thải trên thực tế vẫn ngày một gia tăng và nhựa là một phần trong đó. Bà trích dẫn số liệu xuất khẩu chất thải của EU từ 110.000 tấn vào năm 2004 đến 1,4  triệu tấn vào năm 2021.

Velis nói, lượng chất thải nhựa trong đường dây này nhỏ. Kara Lavender Law, một giáo sư đại dương học tại tổ chức Giáo dục biển, người không tham gia vào nghiên cứu, đồng ý, dựa tren xu hướng chất thải nhựa của Mỹ. Bà đánh giá đây là một trong nhiều nghiên cứu toàn diện về chất thải nhựa.

Nhiều người trong ngành công nghiệp nhựa ca ngợi nghiên cứu này.

“Nghiên cứu này đã nhấn mạnh vào lượng chất thải nhựa không được thu gom và quản lý là lượng đóng góp lớn hơn vào ô nhiễm nhựa và cần ưu tiên quản lý chất thải nhựa một cách tương xứng để giải quyết ô nhiễm nhựa”, Chris Jahn, thư ký hội đồng của Hội đồng quốc tế của các hiệp hội hóa học, nói trong một thông cáo. Trong quá trình đàm phán hiệp ước, ngành công nghiệp phản đối hạn chế sản xuất nhựa.

Liên hợp quốc dự đoán là việc sản xuất nhựa sẽ tăng lên khoảng 440 triệu tấn một năm đến hơn 1.200 triệu tấn, khiến cho “hành tinh của chúng ta đang tức thở trong nhựa”.

Huy Hoàng dịch

Nguồn: https://phys.org/news/2024-09-world-million-tons-plastic-pollution.html

——————————————-

1. https://www.nature.com/articles/s41586-024-07758-6