Thuốc điều trị béo phì: Nghiên cứu nhấn mạnh vào nguy cơ sức khỏe mới
Các loại thuốc giảm cân như Ozempic có thể làm tăng khả năng có thể phát triển các điều kiện dẫn đến nguy cơ bệnh tật, trong đó có viêm khớp.
Các thuốc điều trị béo phì siêu hiệu quả như Ozempic đã được ngợi ca về năng lực khi làm giảm cân và một phạm vi đáng ngạc nhiên từ các bệnh tim mạch đến bệnh Parkinson’s. Giờ đây một phân tích dữ liệu từ gần hai triệu người đang tiết lộ những cái nhìn mới vào các tác động của các loại thuốc đó, tính đến cả rủi ro mà chúng có thể mang tới.
Phát hiện này, được xuất bản trên Nature Medicine, xác nhận những loại thuốc này, các cơ chủ vận thụ thể GLP-1, có nhiều tác động đến người uống hơn chỉ là lợi ích giảm cân. Công trình này cũng nhấn mạnh vào những nguy cơ mới được ghi nhận của thuốc, bao gồm có thể gia tăng sự phát triển chứng viêm khớp và một điều kiện có tiềm năng gây chết người là viêm tụy.
Một số nhà nghiên cứu cho rằng nghiên cứu này không đủ chi tiết để thu được những kết luận chắc chắn về lợi ích và rủi ro. “Lợi ích hoặc rủi ro ‘liên quan’ đến việc sử dụng GLP-1 là một chuyện còn nếu nó làm thay đổi nguy cơ rủi ro là một chuyện khác”, theo Randy Seeley, một chuyên gia về béo phì tại ĐH Michigan ở Ann Arbor, không tham gia vào nghiên cứu này.
“Tuy nhiên tôi nghĩ đây là một dạng dữ liệu sẽ giúp hướng dẫn con người ở thế giới thực sử dụng thuốc”, Seeley nói, với tư cách đã cố vấn và đón nhận tài trợ từ nhiều công ty phát triển thuốc béo phì.
Đánh giá rủi ro
Nghiên cứu nay tập trung vào các cơ chủ vận thụ thể GLP-1, bao gồm thuốc semaglutide, cũng có tác dụng như Ozempic trong điều trị tiểu đường và được kê đơn rộng rãi cho mục đích giảm cân.
“Nhưng không ai tìm hiểu về hiệu quả và nguy cơ của các cơ chủ vận thụ thể GLP-1 với các tác động có thể với sức khỏe”, Ziyad Al-Aly, một nhà nghiên cứu kiêm thầy thuốc tại Hệ thống chăm sóc sức khỏe St. Louis của Bộ Cựu chiến binh Mỹ ở Missouri và là người dẫn dắt nghiên cứu này.
Trong vòng hơn 3,5 năm, Al-Aly và cộng sự của ông đã dò theo hơn 200.000 người mắc tiểu đường sử dụng thuốc GLP-1 và khoảng 1,7 triệu người mắc tiểu đường sử dụng các loại thuốc hạn chế đường khác. Họ dò theo hệ quả của thuốc GLP-1 trên 175 điều kiện sức khỏe.
So sánh với những các thuốc tiểu đường khác, thuốc GLP-1 liên quan đến việc giảm nguy cơ của hàng tá điều kiện dẫn đến bệnh như bệnh tim mạch, đột quỵ, thận. Chúng cũng làm giảm nguy cơ rối loạn tâm thần xuống 18%, bệnh Alzheimer’s xuống 12%, và các bệnh rối loại tăng thêm khoảng 13%.
“Những gì rút ra từ đó cho thấy có một hệ quả tương đương với việc thêm vào các chứng rối loạn”, Al-Aly nói. Bởi vì thuốc GLP-1 tác động lên các vùng não có liên quan đến phần thưởng và kiểm soát xung, ông cho biết thêm, chúng có thể giúp giảm cơn thèm thuốc lá, rượu và ma túy.
Nhưng nghiên cứu này đã phát hiện ra nguy cơ rủi ro liên quan với việc sử dụng GLP-1. Ví dụ, các loại thuốc này có liên quan đến 11% gia tăng nguy cơ viêm khớp và 146% nguy cơ viêm tụy – sự nhiễm trùng tụy có thể dẫn đến những sự phức tạp có thể ảnh hưởng đến mạng sống. Đó là những nguy cơ được nhấn mạnh thêm, Daniel Drucker, một chuyên gia nội tiết tại ĐH Toronto, Canada.
Dữ liệu chi tiết
Al-Aly suy nghĩ là thuốc này có thể ảnh hưởng đến nguy cơ của nhiều điều kiện dẫn đến bệnh tật vì chúng có thể đóng vai trò ở nhiều cơ quan trong cơ thể khi đang điều trị béo phì, vốn liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe.
“Các dữ liệu đó hoàn toàn có giá trị”, Seeley nói. Nhưng ông cũng cảnh báo là nghiên cứu này không gắn với những người tham gia với các nhân tố như tuổi tác, lối sống với việc điều trị là điểm khác biệt duy nhất. Do đó, thật khó để loại trừ được những khác biệt vốn có trong các nhóm nên có thể làm sai lệch kết quả, ông nói.
Drucker cũng lưu ý là nghiên cứu này so sánh khả năng có thể xảy ra của một điều kiện nhất định giữa các nhóm theo thời gian. Đo lường này có thể chứng tỏ liệu người sử dụng thuốc GLP-1 nhiều hơn hay ít hơn để phát triển điều kiện so với người sử dụng các thuốc chữa tiểu đường khác. Nhưng những người cung cấp dịch vụ sức khỏe quan tâm đến con số chính xác các sự kiện trong từng nhóm để hiểu tốt hơn việc các kết quả liên quan như thế nào đến bệnh nhân của họ, ông nói.
Ví dụ, nguy cơ rủi ro của một điều kiện nhất định dẫn đến bệnh tật giảm gấp đôi có thể đáng kể nếu đó là sự suy giảm từ 350 trường hợp xuống 175 trường hợp, nhưng nếu việc giảm từ 10 xuống 5 thì có thể là ít có liên quan về mặt lâm sàng, Drucker nói.
Al-Aly cho rằng những nghiên cứu tương lai sẽ tập trung vào những con số thể hiện trên các bệnh cụ thể. Bởi vì nghiên cứu mới này mới chỉ tập trung vào khối những người lớn tuổi, người da trắng có liên quan đến Bộ Cựu chiến binh Mỹ, các nghiên cứu trên những nhóm người đa dạng hơn sẽ đóng vai trò quan trọng để xác nhận các phát hiện này, ông nói.
Anh Vũ dịch từ Nature
doi: https://doi.org/10.1038/d41586-025-00173-5
