Tổng thống Trump tiếp tục yêu cầu cắt giảm chi tiêu cho khoa học

Đây là năm thứ ba liên tiếp chính quyền của Tổng thống Donald Trump trình Quốc hội yêu cầu kêu gọi cắt giảm mạnh chi tiêu tại nhiều cơ quan khoa học liên bang, bao gồm cắt giảm 13% với Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ (NIH) và cắt giảm 12% với Quỹ Khoa học quốc gia (NSF) trong khi tăng mạnh chi tiêu cho quân đội.

Công bố vào ngày 11/3, yêu cầu 4,7 nghìn tỷ USD này cho năm tài khóa 2020 (bắt đầu từ ngày 1/10) đã gặp phải sự phản đối từ các nhà lập pháp tại Quốc hội của cả hai đảng. 
Kelvin Droegemeier, cố vấn khoa học của Tổng thống, gọi yêu cầu này là “một khoản đặt cọc quan trọng cho tương lai của nước Mỹ”. Một tuyên bố từ Văn phòng Chính sách KH&CN Nhà Trắng (OSTP), Văn phòng do Kelvin lãnh đạo, cho biết yêu cầu ngân sách của Tổng thống “khuyến khích chi tiêu có trách nhiệm [bằng cách] ưu tiên các chương trình có tác động cao đã được chứng minh là có hiệu quả.”
Tuyên bố của OSTP nhắc đến trí tuệ nhân tạo (AI), khoa học thông tin lượng tử, truyền thông 5G không dây và sản xuất tiên tiến là các ưu tiên của chính quyền. OSTP nói rằng yêu cầu này sẽ phân bổ 850 triệu USD cho phát triển AI và 430 triệu USD cho khoa học lượng tử ở một số cơ quan nhưng không ai biết được mức đầu tư đó cao hơn hay thấp so với mức đầu tư hiện tại.
OSTP cho biết yêu cầu của Tổng thống năm 2020 thể hiện khoản đầu tư của 134 tỷ USD của liên bang vào R&D. Nếu được ban hành, con số đó sẽ thấp hơn 11% so với ước tính 151,5 tỷ USD được chi trong năm nay cho R&D.
Rush Holt, Giám đốc điều hành của AAAS (nhà xuất bản của ScienceInsider) tại Washington, DC, nhận định, việc cắt giảm này “sẽ làm chệch hướng sự nghiệp khoa học của quốc gia”. Ngân sách năm 2020 của Tổng thống không phù hợp với diễn ngôn của chính quyền về tầm quan trọng của nghiên cứu trong việc bảo tồn một nền kinh tế Mỹ lành mạnh.
Dưới đây là một số điểm nổi bật từ yêu cầu của chính quyền Tổng thống Trump:
NIH
Cắt giảm ngân sách của NIH từ 5 tỷ USD xuống còn 34,4 tỷ USD, giảm 13%. Trong đó ngân sách của Viện Ung thư Quốc gia (NCI – là một viện trực thuộc của NIH) giảm 15% xuống còn 5,2 tỷ USD. Các nhóm vận động xã hội tỏ ra thất vọng vì đề xuất cắt giảm ngân giảm ngân sách của NIH. Hiệp hội Sinh hóa và Sinh học Phân tử Hoa Kỳ tại Rockville, Maryland, cảnh báo “đề xuất này đe dọa tiến trình nghiên cứu y sinh học.”
NASA
Ngân sách của NASA sẽ giảm 2,2% so với mức ban hành của năm nay, với mức giảm hơn 8% trong danh mục khoa học. Yêu cầu của chính quyền Trump đề xuất hủy bỏ dự án Kính viễn vọng khảo sát hồng ngoại trường rộng, cũng như các nhiệm vụ khoa học trái đất (bao gồm các sinh vật phù du, sol khí, đám mây, vệ tinh hệ sinh thái đại dương, v.v…). Quốc hội từng không thông qua những yêu cầu cắt giảm này trước đây và rất có thể sẽ tiếp tục chặn các đề xuất cắt giảm năm nay với các nhiệm vụ khoa học trái đất ở NASA.
Nhà Trắng kêu gọi NASA khởi động Europa Clipper, nhiệm vụ khoa học cấp cao bao chế tạogồm một tên lửa thương mại vào năm 2023. Theo đó, NASA sẽ đầu tư cho các nhiệm vụ nghiên cứu Mặt trăng, bao gồm cả các tàu đổ bộ thương mại nhỏ trong vài năm tới và ra mắt các yếu tố đầu tiên của Lunar Gateway, trạm vũ trụ quay quanh Mặt trăng, trong năm 2022.
Các cơ quan khác
Quỹ Vệ sinh Quốc gia Mỹ (NSF) sẽ bị cắt giảm khoảng 1 tỷ USD, xuống còn 7,1 tỷ USD, giảm 12%.
Tại Bộ Năng lượng, ngân sách của Phòng Khoa học sẽ thu hẹp khoảng 17%, còn 5,5 tỷ USD. Ngân sách của Phòng Hiệu suất năng lượng và Năng lượng tái tạo sẽ thu hẹp 86%, từ 2,379 tỷ USD xuống còn 343 triệu USD. Và chính quyền một lần nữa đề xuất loại bỏ Cơ quan Các dự án nghiên cứu tiên tiến về năng lượng (ngân sách 366 triệu USD). 
Cơ quan Bảo vệ Môi trường bị chính quyền đòi cắt giảm các chương trình nghiên cứu và khí hậu. Ngân sách của cơ quan này sẽ giảm gần một phần ba, từ khoảng 8,8 tỷ USD xuống còn 6,1 tỷ USD. Các chương trình KH&CN của họ sẽ được tài trợ ở mức khoảng 440 triệu USD, thấp hơn gần 40% so với mức hiện tại. Ngân sách dành cho nghiên cứu năng lượng và không khí sẽ giảm hơn 60 triệu USD.□

Hoàng Nam lược dịch
Nguồn: https://www.sciencemag.org