Trà xanh giúp đẩy lùi tình trạng béo phì
Một nghiên cứu mới từ Đại học Cruzeiro do Sul (Brazil) đã cho thấy trà xanh giúp giảm cân và cải thiện đáng kể độ nhạy glucose và tình trạng kháng insulin ở chuột béo phì. Những kết quả này củng cố tiềm năng phụ trợ của trà xanh trong điều trị béo phì ở người.
Các phát hiện mới về trà xanh, đăng trên tạp chí Cell Biochemistry & Function, là thành quả của nhóm nghiên cứu do nhà khoa học Rosemari Otton dẫn dắt. Tiến sĩ Otton đã có hơn 15 năm kinh nghiệm nghiên cứu trà xanh. Bà chia sẻ động lực nghiên cứu ban đầu xuất phát từ tính tò mò về sự thật đằng sau niềm tin phổ biến là trà xanh giúp giảm cân.
Để tìm hiểu tác động của trà xanh với béo phì, nhóm nghiên cứu cho chuột ăn chế độ giàu calorie trong bốn tuần gồm chất béo và “chế độ ăn vặt” (cafeteria diet) như socola, bánh quy có nhân, sốt caramel sữa, sữa đặc. Sau đó, đám chuột thí nghiệm dùng trà xanh trong 12 tuần. Trong giai đoạn này, chúng tiếp tục chế độ ăn giàu calorie. Nhưng một số con trong đó bắt đầu được đưa chiết xuất trà xanh tiêu chuẩn qua ống thông vào dạ dày, với liều lượng 500 mg/kg trọng lượng cơ thể. Với người, liều lượng này tương đương với việc uống khoảng 3 g trà xanh mỗi ngày, hoặc ba tách.
Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu, không phải tất cả các loại trà xanh thương mại đều đạt tiêu chuẩn chất lượng cần thiết. “Trà túi lọc không phải lúc nào cũng đảm bảo trọng lượng hoặc chất lượng của hợp chất. Việc tiêu thụ lý tưởng sẽ là dùng chiết xuất trà xanh chuẩn hóa. Như vậy, ta đảm bảo có đủ hàm lượng flavonoids – hợp chất có ích cho sức khỏe trong cây trà xanh”, bà Otton chỉ ra.
Nghiên cứu này có một điểm khác biệt về phương pháp là kiểm soát nhiệt độ phòng. Các con chuột ở trong môi trường nhiệt độ trung hòa (28°C) trong suốt thí nghiệm. Thường thì chuồng nuôi chuột duy trì nhiệt độ trung bình là 22°C, tức là trường kỳ lạnh đối với loài vật này.
Lý do là nhiệt độ quá lạnh kích hoạt cơ chế điều hòa bù đắp cho cơ thể động vật, khiến chúng tốn nhiều năng lượng để giữ ấm. Điều này có thể át đi những tác động đích thực của trà xanh. Còn nếu duy trì nhiệt độ trung hòa, các nhà khoa học có thể nhìn thấy tác động của trà xanh theo cách “sạch”, không chịu ảnh hưởng của môi trường.
Một nghiên cứu trước công bố vào tháng 8/2022 trên tạp chí European Journal of Nutrition phát hiện việc cho chuột béo phì dùng trà xanh làm giảm 30% trọng lượng cơ thể. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng vì con người chúng ta chỉ giảm 5-10% cân nặng đã là con số rất lớn.
Một điểm đáng chú ý nữa từ nghiên cứu của nhà khoa học Otton là hình thái cơ bắp được bảo toàn. Các nhà khoa học dùng sợi cơ bắp để đánh giá chức năng cơ bắp, sợi tăng lên thì chúng ta có thêm các thành phần cơ hoạt động. Béo phì thường gây giảm đường kính sợi cơ bắp, nhưng trà xanh ngăn được tình trạng suy thoái này.
Ngoài dữ liệu hình thái, các nhà nghiên cứu còn đánh giá biểu hiện gene liên quan đến chuyển hóa glucose. Cách điều trị bằng trà xanh làm tăng biểu hiện của Insr, Irs1, Glut4, Hk1, và Pi3k — những gene quan trọng với việc hấp thụ glucose và sử dụng trong cơ bắp. Hoạt tính của lactate dehydrogenase (LDH) – enzyme thiết yếu đối với chuyển hóa glucose – cũng được phục hồi.
Theo nhà khoa học Otton, có bằng chứng cho thấy trà xanh không ảnh hưởng cân nặng của động vật có tỷ lệ mỡ thấp. Như vậy, nó tác động có chọn lọc với mỡ thừa trong cơ thể.
Một khía cạnh khác mà nhóm tìm hiểu là hoạt động của từng chất trong trà xanh. Tuy nhiên, kết quả cho thấy từng hợp chất cô lập không mang lại hiệu quả như toàn bộ chiết xuất.
Có một giả thuyết giải thích cơ chế ảnh hưởng tới béo phì của trà xanh liên quan đến adiponectin – một protein do adipocytes sản xuất có chức năng chống viêm và điều hòa miễn dịch. Để kiểm chứng, nhóm tác giả thử nghiên cứu với chuột đã “tắt” adiponectin, tức là chúng không sản xuất nó. Ở những con vật này, trà xanh không có tác động. Như vậy, adiponectin là yếu tố chủ chốt trong cơ chế hoạt động của trà xanh.
Tuy các kết quả trên chuột rất đáng khích lệ, song các tác giả vẫn thận trọng cho biết họ chưa thể xác định liều lượng trà xanh an toàn và hiệu quả đối với người. Điều này chủ yếu là do tính biến thiên của chiết xuất và thực tế là thói quen uống trà của mỗi người mỗi khác. Tỷ lệ béo phì tương đối thấp ở các nước châu Á có truyền thống uống trà hàng ngày trong suốt cuộc đời. Ta không thể duy trì việc uống trà trong năm tháng và kỳ vọng cân nặng giảm.
Nhà nghiên cứu Otton cho rằng các biện pháp điều trị bằng sản phẩm tự nhiên và dễ dàng tiếp cận nên có chỗ đứng trong cuộc chiến chống lại bệnh béo phì, nhất là một cách thay thế cho các loại thuốc đắt tiền thường gây tác dụng phụ.
Phương Anh dịch từ São Paulo Research Foundation (FAPESP)
