Việt Nam lần đầu công bố báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng về đạo đức AI
Ngày 27/10 tại Tuần lễ Số Quốc tế ở Ninh Bình, Việt Nam đã lần đầu công bố Báo cáo Đánh giá mức độ sẵn sàng trong việc thực hiện các khuyến nghị của UNESCO về Đạo đức trí tuệ nhân tạo.
Năm 2021, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã đưa ra Khuyến nghị toàn cầu về Đạo đức Trí tuệ nhân tạo, được 194 Quốc gia thành viên thông qua, trong đó có Việt Nam. Đây là văn kiện đầu tiên trên thế giới đặt ra chuẩn mực toàn cầu về đạo đức đối với AI, công nghệ đang định hình lại mọi khía cạnh của đời sống.
Để đánh giá mức độ sẵn sàng của các quốc gia trong việc thực hiện khuyến nghị này, UNESCO đã xây dựng Bộ công cụ Đánh giá mức độ sẵn sàng (Readiness Assessment Methodology – RAM) gồm 181 câu hỏi định lượng và định tính nhằm thu thập thông tin về nhiều chiều cạnh trong hệ sinh thái AI của một quốc: pháp lý và thể chế; xã hội và văn hóa; kinh tế; khoa học và giáo dục; công nghệ và hạ tầng số.
“Đã có 70 nước tham gia đánh giá RAM, và Việt Nam là một trong những nước đầu tiên ở châu Á đã hoàn thành báo cáo, thể hiện sự lãnh đạo mạnh mẽ của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ sinh thái AI có trách nhiệm ngay từ đầu”, ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, phát biểu tại lễ công bố báo cáo ngày 27/10 tại Tuần lễ Số Quốc tế ở Ninh Bình.
Báo cáo RAM cho thấy Việt Nam là một quốc gia năng động, quyết đoán trong việc phát triển AI. Bằng chứng là Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết, Chiến lược Quốc gia về AI, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước, và đạt những bước tiến ấn tượng trong nghiên cứu khoa học – từ vị trí 134 lên thứ 26 thế giới về công bố khoa học AI chỉ trong vòng hơn một thập kỷ.
Theo Báo cáo, Việt Nam cũng đang xây dựng nền tảng thuận lợi cho chuyển đổi số. Năm 2024, lần đầu tiên Việt Nam được xếp hạng “Rất cao” trong Chỉ số Phát triển Chính phủ điện tử của Liên hợp quốc, với hạ tầng Internet và mạng di động phủ rộng, giúp thu hẹp khoảng cách số giữa nông thôn và thành thị. Việt Nam cũng có thế mạnh về năng lực Toán và Khoa học trong khu vực, và nằm trong nhóm các quốc gia có mức độ tin tưởng cao vào công nghệ số và dữ liệu của Chính phủ, tạo tiền đề cho phát triển AI có trách nhiệm.
Tuy nhiên, Báo cáo chỉ ra những khoảng trống cần được khắc phục: cơ hội tiếp cận giáo dục STEM chưa đồng đều, đặc biệt với phụ nữ, người khuyết tật và cộng đồng dân tộc thiểu số; liên thông dữ liệu giữa các ngành còn hạn chế; và yếu tố môi trường, văn hóa và bảo tồn ngôn ngữ chưa được tích hợp đầy đủ trong chiến lược AI quốc gia.
Báo cáo khuyến nghị Việt Nam xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật – đạo đức và thử nghiệm các công cụ chính sách linh hoạt như mô hình sandbox để định hướng đổi mới sáng tạo một cách có trách nhiệm; thành lập Ủy ban Đạo đức AI quốc gia; và triển khai đào tạo đạo đức AI cho công chức, giáo viên và cộng đồng phát triển công nghệ.
Bên cạnh đó, Báo cáo đề xuất đầu tư vào trung tâm dữ liệu quy mô lớn, xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực AI chiến lược, thúc đẩy các ứng dụng AI do cộng đồng dẫn dắt trong bảo tồn văn hóa và di sản; và thúc đẩy đổi mới sáng tạo có trách nhiệm thông qua các startup về AI.
Báo cáo RAM do nhóm chuyên gia liên ngành từ các trưởng đại học hàng đầu trong nước thực hiện từ tháng 8/2024 đến tháng 8/2025, với sự điều phối của Bộ Khoa học và Công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật từ UNESCO và tài trợ của Liên minh Châu Âu.
Tin đăng KH&PT số 1368 (số 44/2025)
