Lo ngại về kế hoạch thu thập dữ liệu DNA người nhập cư của Mỹ

Vào ngày 2/10/2019, Bộ An ninh nội địa Hoa Kỳ thông báo sẽ thu thập dữ liệu DNA của tất cả người nhập cư đang bị tạm giam rồi lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của FBI – giúp các cơ quan chấp pháp giải quyết những tội phạm nguy hiểm, và sẽ xây dựng các quy định để cho phép chính phủ mở rộng thử nghiệm này. Hiện nay có khoảng hơn 40.000 người ở các trung tâm tạm giam trên cả nước.

Các nhân viên phụ trách người nhập cư Mỹ có thể lấy mẫu DNA từ tất cả những người nhập cư đang bị tạm giam. Nguồn: Jose Luis Gonzalez/Reuters



Những người ủng hộ động thái trên cho rằng thông tin này có thể hỗ trợ các vụ án, cho phép nhân viên chấp pháp đối chiếu chéo dữ liệu di truyền của những người nhập cư với những DNA chưa xác định được khôi phục từ hiện trường vụ án. Tuy nhiên theo các nhà đạo đức sinh học, nó sẽ nhằm vào một nhóm dân cư vốn dễ bị tổn thương.

“Với tôi, nó tương đương bộ sưu tập dữ liệu của toàn bộ khu chung cư đã xảy ra một tội ác hoặc vụ giết người”, Sara Katsanis, một nhà đạo đức sinh học ở Đại học Tây Bắc ở Chicago, Illinois,  đang phản đối kế hoạch này, cho biết. “Việc đối xử như thể họ là tội phạm sẽ đi ngược lại với những nguyên tắc ở Hoa Kỳ”.

Chưa rõ cụ thể chính phủ sẽ thu thập những dữ liệu gì hay bằng cách nào, nhưng các chuyên gia cho rằng cơ sở dữ liệu của FBI – Hệ thống dữ liệu chỉ số tổng hợp (CODIS) sẽ gồm 20 chỉ thị quy định đặc trưng của dữ liệu DNA. Những chỉ thị này là các trình tự lặp nối tiếp ngắn (STR) – các vùng lặp lại của DNA có độ dài khác nhau ở mỗi người. Các chuỗi STR trong CODIS thuộc các vùng không mã hóa của bộ gene và về lý thuyết, chúng không truyền đạt bất cứ thông tin nào ngoài giới tính. “Chúng có chức năng thuần túy như những dấu vân tay”, Hank Greely, một nhà đạo đức sinh học ở Đại học Stanford, California, cho biết.

Tuy nhiên, dữ liệu di truyền do chính phủ thu thập từ những người nhập cư bị giam giữ cung cấp nhiều thông tin hơn so với dấu vân tay. Dữ liệu STR có thể chỉ ra quan hệ họ hàng giữa hai người và có thể được sử dụng để điều tra các vụ án trong quá khứ hoặc tương lai nhờ việc khôi phục những chất dịch cơ thể. Dữ liệu STR có thể được ghép đôi để tạo ra dữ liệu di truyền đầy đủ hơn, tương tự dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu sức khỏe hoặc cơ sở dữ liệu tổ tiên, với hàng trăm ngàn chỉ thị.

Xem xét hai bộ dữ liệu di truyền từ 900 bộ gene trong một nghiên cứu năm 2017, các nhà khoa học phát hiện có thể ghép chúng với dữ liệu STR chứa 13 chỉ thị trong CODIS để có được dữ liệu đầy đủ hơn, với độ chính xác thấp nhất là 90%. Kết quả cho thấy việc sử dụng dữ liệu trong CODIS có thể xác định được bộ gene bị ẩn giấu từ các cơ sở dữ liệu nghiên cứu sức khỏe hoặc những nguồn khác. Cùng năm đó, CODIS đã thông qua 7 chỉ thị bổ sung, đồng nghĩa với việc những liên kết tương tự có thể dễ dàng thực hiện hơn.

Rori Rohlfs, một nhà di truyền thống kê ở Đại học San Francisco, cho biết, việc tiếp cận thông tin DNA khiến người nhập cư có nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư và phân biệt đối xử về mặt di truyền. Về lý thuyết, dữ liệu của CODIS được lưu trữ an toàn và chỉ sử dụng cho nhận dạng – nhưng an ninh mạng không đảm bảo. Nếu dữ liệu bị lộ, chúng có thể là lý do từ chối tuyển dụng hoặc cấp bảo hiểm nhân thọ cho ai đó.

Do các thành viên trong gia đình có chung DNA, kế hoạch của chính phủ sẽ ảnh hưởng đến cả họ hàng của những người nhập cư – một trong số đó có thể là công dân Hoa Kỳ, Liên đoàn tự do dân sự Hoa Kỳ phát biểu trong một tuyên bố.

Rủi ro đặt ra từ việc thu thập DNA sẽ tăng lên nếu trong tương lai, chính phủ sử dụng các mẫu lưu trữ để thực hiện các xét nghiệm di truyền chi tiết. “Lo lắng về mục tiêu của cơ sở dữ liệu này đang vượt khỏi phạm vi ban đầu không phải là điều hoàn toàn vô căn cứ”, Rohlfs nhận xét.□

Thanh An dịch

Nguồn: https://www.nature.com/articles/d41586-019-02998-