Nobel Hóa học 2009: Nghiên cứu cấu trúc và chức năng của ribosome
Giải Nobel Hóa học 2009 ghi nhận các nghiên cứu về một trong những quá trình cơ bản nhất của sự sống: phương thức ribosome phiên dịch thông tin ADN thành sự sống. Ribosome tạo ra protein, thành ra nó điều khiển cơ chế hóa học trong mọi sinh vật sống. Vì ribosome thiết yếu đối với sự sống, nên chúng cũng là mục tiêu quan trọng đối với những loại thuốc kháng sinh mới.
Giải Nobel Hóa học năm nay trao cho Venkatraman Ramakrishnan, Thomas A. Steitz và Ada E. Yonath cho việc họ đã chứng minh được ribosome trông như thế nào và nó đảm đương vai trò như thế nào ở cấp độ nguyên tử. Cả ba người đều sử dụng một phương pháp gọi là tinh thể học tia X để lập bản đồ vị trí cho một trong hàng trăm nghìn nguyên tử cấu thành nên ribosome.
Bên trong mọi tế bào sinh vật có các phân tử ADN. Chúng chứa những dấu vân tay xác định một con người, một cây cỏ, hoặc một con vi khuẩn, trông dạng như thế nào và có vai trò gì. Nhưng phân tử ADN thì thụ động. Nếu chẳng có cơ chế gì khác nữa, thì sẽ chẳng thể có sự sống.
Những dấu vân tay ADN ấy được biến đổi thành vật chất sống thông qua công việc của các ribosome. Dựa trên thông tin có trong ADN, các ribosome tổng hợp protein: haemoglobin chuyển vận oxygen, các kháng thể của hệ miễn dịch, các hormone như insulin, collagen của da, hay các enzyme phân rã đường. Có hàng chục ngàn protein trong cơ thể và chúng có những dạng thức và chức năng khác nhau. Chúng xây dựng và điều hành sự sống ở cấp độ hóa học.
Việc tìm hiểu nguyên lí hoạt động sâu xa nhất của ribosome thật quan trọng cho một kiến thức khoa học về sự sống. Kiến thức này có thể đưa vào khai thác ngay trong thực tiễn; nhiều loại thuốc kháng sinh ngày nay điều trị nhiều chứng bệnh bằng cách chặn đứng chức năng của các ribosome vi khuẩn. Không có các ribosome chức năng, vi khuẩn không thể tồn tại. Đó là nguyên do vì sao ribosome là mục tiêu quan trọng đối với nghiên cứu những loại thuốc kháng sinh mới.
Ba nhà khoa học đoạt giải Hóa học năm nay đều đã lập được các mô hình 3D thể hiện cách thức những loại thuốc kháng sinh khác nhau kết hợp với ribosome. Ngày nay, những mô hình này được các nhà khoa học sử dụng để phát triển những loại thuốc kháng sinh mới, trực tiếp hỗ trợ cứu sống và giảm nhẹ sự đau đớn của con người trước bệnh tật.
Venkatraman Ramakrishnan, công dân Mỹ, sinh năm 1952, ở Chidambaram, Tamil Nadu, Ấn Độ và trở thành Tiến sĩ Vật lí năm 1976 tại trường Đại học Ohio, Mỹ. Ông là nhà khoa học và lãnh đạo nhóm tại Phân viện Nghiên cứu Cấu trúc, Phòng thí nghiệm Sinh học Phân tử MRC, Cambrigde, Anh.
Thomas A. Steitz, công dân Mỹ, sinh năm 1940 ở Milwaukee, WI, Mỹ, Tiến sĩ Sinh học phân tử và Sinh hóa năm 1966 tại trường Đại học Harvard, MA, Mỹ. Ông là Giáo sư Sinh học phân tử và Hóa sinh ngạch Sterling và Thanh tra Viện Y khoa Howard Hughes, cả hai cơ quan đều ở trường Đại học Yale, Connecticut, Mỹ.
Ada E. Yonath, công dân Israel, Sinh năm 1939 ở Jerusalem, Israel, Tiến sĩ ngành Tinh thể học tia X năm 1968 tại Viện Công nghệ Weizmann, Israel. Ông là Giáo sư Sinh học cấu trúc ngạch Martin S. và Helen Kimmel. Giám đốc Trung tâm Helen & Milton A. Kimmelman, cả hai cơ quan đều đặt tại Viện Công nghệ Weizmann Rehovot, Israel.
Theo NobelPrize.org
