Taylor Francis Group tái bản sách của giáo sư Phạm Lợi Vũ
Sau khi ra mắt vào tháng 11/2019, cuốn sách chuyên khảo “Inverse Scattering Problems and Their Application to Nonlinear Integrable Equations” (Những bài toán tán xạ ngược và ứng dụng của chúng với những phương trình khả tích phi tuyến) của giáo sư Phạm Lợi Vũ (Viện Cơ học, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã được nhà xuất bản Press Taylor Francis Group (CRC) tái bản vào đầu năm 2023.
Trong khoa học, nếu bài toán ngược là một quá trình tính toán từ một tập hợp những quan sát yếu tố nhân quả tạo ra chúng, ví dụ tính toán một hình ảnh trong chụp cắt lớp vi tính X quang, tái cấu trúc nguồn trong âm học hoặc tính toán mật độ của Trái đất từ những đo đạc trường hấp dẫn, thì bài toán tán xạ ngược (ISPs) được dùng để tái cấu trúc hoặc phục hồi một số đặc trưng vật lý hoặc đặc trưng hình học của một vật thể từ trường tán xạ được đo đạc với sự chiếu xạ của một sóng tới (incident wave). Cuốn sách chuyên khảo dày 492 trang này tập trung vào những bài toán tán xạ ngược (ISPs) cho những phương trình vi phân và ứng dụng của chúng cho những phương trình tiến hóa phi tuyến (NLEEs). Các bài toán được trình bày một cách tuần tự, và những kiểm chứng chi tiết trong xem xét các bài toán khiến cho các chủ đề trong cuốn chuyên khảo có thể dễ tiếp cận với sinh viên ngành toán, vật lý, cơ học… ngay từ lần đầu tiên.
Nếu ở lần xuất bản đầu, cuốn sách gồm chín chương thì ở lần tái bản này có bổ sung chương mới là “Những biến đổi B¨acklund giữa một lời giải chung của cả các phương trình tuyến tính trong cặp Lax và lời giải của bài toán giá trị biên ban đầu liên quan (IBVP) cho những phương trình tiến hóa phi tuyến trong bán rã”. Cả 10 chương trong lần tái bản đều được trình bày một cách tường minh, chặt chẽ và nhất quán, trong đó, tất cả nội dung của chương mới đều phù hợp với chín chương trước một cách tự nhiên và đẹp đẽ. Do đó, nhà xuất bản Press Taylor Francis Group cho rằng, cuốn chuyên khảo này phù hợp với bất cứ ai có nền tảng toán học và quan tâm đến phân tích hàm, phương trình vi phân và các phương trình toán lý.
Đó cũng là mong ước của tác giả, giáo sư Phạm Lợi Vũ, kể từ khi tập hợp 50 công trình nghiên cứu đã được ông xuất bản trên nhiều tạp chí có uy tín trên thế giới, bao gồm Inverse Problems, Acta Applicandae Mathematicae, Journal of Nonlinear Mathematical Physics… “Tôi luôn nhất quán về bài toán ngược và coi đó là công việc quan trọng nhất trong nghiên cứu của mình”, ông từng chia sẻ như vậy vào năm 2020 với Tia Sáng.
Các công trình này, nay được đưa vào các chương sách, đã thể hiện đúng phẩm chất con người ông: yêu khoa học vô điều kiện, bất chấp những khó khăn khi theo đuổi khoa học một cách nghiêm túc và hầu hết là lặng lẽ độc hành trong suốt sự nghiệp nghiên cứu đỉnh cao. Có lẽ vào thời điểm này, các nhà khoa học thế hệ sau và cả những người yêu khoa học khó có thể tường tận được những khó khăn mà những người thuộc thế hệ trước phải đối mặt trong công việc. Chỉ biết rằng, từ góc nhìn của người trong cuộc, giáo sư Phạm Lợi Vũ ngậm ngùi nói “Nếu tôi có được điều kiện làm việc thuận lợi hơn, có được nhóm nghiên cứu riêng thì tôi đã có sách này từ lâu rồi, có thể cách đây cả chục năm, trước khi tôi về hưu”.
Đây cũng là lý do khiến “ở độ tuổi 60 – 70, giáo sư Phạm Lợi Vũ mới đạt tới đỉnh cao lao động sáng tạo, để cứ một hoặc hai năm công bố được một bài báo ở tạp chí khoa học quốc tế có uy tín, và phần lớn các công trình công bố quốc tế cho mình ông thực hiện ở Việt Nam”, theo nhận xét của giáo sư Phạm Đức Chính, đồng nghiệp của ông ở Viện Cơ học.
Việc cuốn sách được tái bản chỉ sau chưa đầy ba năm là một tưởng thưởng, một ghi nhận của cộng đồng khoa học quốc tế dành cho giáo sư Phạm Lợi Vũ, một nhà nghiên cứu sống và làm việc trong một nền khoa học mới hội nhập và tiệm cận được một số tiêu chuẩn quốc tế. “Thông thường, ít nhà nghiên cứu Việt Nam nào có đủ uy tín và chuyên sâu về nội dung để có thể đứng tên một mình trong xuất bản quốc tế như vậy”, giáo sư Phạm Đức Chính cho biết.□
