Các sở thích sáng tạo có thể làm chậm quá trình lão hóa não ở cấp độ phân tử
Việc duy trì thú vui sáng tạo có thể làm chậm quá trình lão hóa của não bộ - theo một nghiên cứu được thực hiện trên các vũ công tango, nhạc sĩ, nghệ sĩ thị giác và người chơi trò chơi điện tử đến từ nhiều quốc gia khác nhau.
Các nghiên cứu trước đây đã cho thấy việc tham gia vào các hoạt động sáng tạo có thể giúp duy trì sự trẻ trung của não và tăng cường sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, rất ít nghiên cứu tìm hiểu cơ sở sinh học của những lợi ích này hoặc hoặc điều gì thúc đẩy chúng, theo đồng tác giả Agustín Ibáñez – nhà thần kinh học tại Đại học Adolfo Ibáñez, Santiago, Chile. “Bằng chứng về cơ chế đằng sau hiện tượng này còn rất hạn chế,” ông nói.
Để góp phần khỏa lấp trống này, Ibáñez và các cộng sự đã tạo ra “đồng hồ não” dựa trên dữ liệu hình ảnh thần kinh của 1.240 người tham gia đến từ 10 quốc gia. Những mô hình học máy này sử dụng “kết nối chức năng” – một thước đo cách các vùng não phối hợp với nhau – để ước tính tuổi của não. Sau đó, nhóm nghiên cứu áp dụng đồng hồ não cho 232 người là vũ công tango, nhạc sĩ, nghệ sĩ thị giác và người chơi trò chơi điện tử ở nhiều độ tuổi và trình độ kinh nghiệm khác nhau để tính toán sự chênh lệch giữa tuổi não được mô hình học máy tính ước tínhvà tuổi thực tế.
Nhìn chung, cả bốn hoạt động dường như đều làm chậm lão hóa não. Người tham gia càng có kỹ năng và kinh nghiệm cao trong hoạt động của mình, não của họ càng lão hóa chậm hơn. Tác dụng chống lão hóa này mạnh nhất ở các vũ công tango chuyên nghiệp, với tuổi não trung bình “trẻ hơn” 7 năm so với tuổi sinh học của họ. Theo Ibáñez, nhảy tango là một hoạt động đặc biệt tốt để giữ cho não bộ trẻ trung vì nó đòi hỏi độ tập trung cao để kết hợp các chuỗi chuyển động phức tạp.
Tiếp theo, nhóm nghiên cứu xây dựng bản đồ não để đánh giá liệu sự sáng tạo có tác dụng bảo vệ các vùng dễ bị tổn thương do lão hóa hay không. Họ phát hiện rằng sáng tạo có tác động mạnh nhất đến vùng trán–đỉnh (frontoparietal region) – khu vực điều khiển nhiều chức năng khác nhau, gồm trí nhớ ngắn hạn và ra quyết định. Đây cũng là một trong những vùng dễ bị suy giảm do tuổi tác nhất. Ở những người tham gia giàu kinh nghiệm, các kết nối thần kinh đặc biệt mạnh ở những vùng liên quan đến kiểm soát vận động, phối hợp và nhịp điệu, cùng nhiều chức năng khác.
Ibáñez và các đồng nghiệp còn đánh giá xem việc học một kỹ năng sáng tạo mới có thể làm chậm quá trình lão hóa não hay không. Họ huấn luyện 24 người chơi StarCraft II – một trò chơi điện tử tập trung vào khả năng lập kế hoạch chiến lược. Trong khi đo, nhóm đối chứng học cách chơi một trò chơi khác có quy tắc cố định hơn và không đòi hỏi nhiều tư duy sáng tạo.
Những người chơi StarCraft II, sau khi dành vài giờ mỗi tuần luyện tập, đã giảm được “tuổi não” của mình và cải thiện thành tích trong trò chơi cũng như trong bài kiểm tra khả năng tập trung. Các kết nối thần kinh mạnh lên ở những vùng liên quan đến nhận diện vật thể và tri giác. Nhóm đối chứng không có những hiệu ứng này. Điều này cho thấy việc học một kỹ năng sáng tạo từ đầu có thể giúp bảo vệ não khỏi sự lão hóa. “Bạn không cần phải là Da Vinci để có được những tác động tích cực đến sức khỏe,” Ibáñez nói.
Những tác động làm chậm lão hóa này có thể xảy ra vì sáng tạo huy động nhiều vùng não hơn so với các bài tập nhận thức thông thường, chẳng hạn như giải đố hay chơi trò chơi, theo Francisca Rodriguez – theo nhà khoa học nhận thức tại Trung tâm Nghiên cứu Bệnh thoái hóa thần kinh Đức (German Center for Neurodegenerative Diseases) ở Greifswald.
Ibáñez và các cộng sự cũng có kế hoạch tiếp tục đánh giá cách mà các hoạt động sáng tạo ảnh hưởng đến các khía cạnh khác của sức khỏe. “Cơ hội để thúc đẩy mối liên kết giữa nghệ thuật và sức khỏe rất lớn,” ông nói.
Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Nature Communications.
Thuyết Xuân
