GS Hà Huy Khoái nói chuyện về nhà toán học Henri Poincare

Cuốn sách Giả thuyết Poincare: Cuộc tìm kiếm hình dạng vũ trụ*, được viết năm 2007, chỉ bàn tới một giả thuyết duy nhất. Nó được đưa ra bởi nhà toán học Pháp Henri Poincaré hơn một trăm năm trước, và thu hút rất nhiều nhà toán học. Đối tượng mà giả thuyết Poincaré hướng đến là trung tâm của tri kiến về chính bản thân chúng ta và về vũ trụ mà chúng ta đang sống

Là hình ảnh tiêu biểu về sự thành đạt trí tuệ và xã hội của thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, Henri Poincaré cũng là nhà bác học “xuyên ngành” cuối cùng: như một triết gia về phương pháp luận, ông là tác giả của những công trình kinh điển về nền tảng phương pháp khoa học, về cơ cấu não trạng của quá trình khám phá; ở vai trò nhà vật lí, ngày nay, ông được coi là đồng tác giả của thuyết tương đối hẹp; với tư cách nhà toán học, bên cạnh David Hilbert, ông được coi là nhà toán học vĩ đại nhất, đồng thời là “bậc thầy phổ quát cuối cùng”, bao trùm đại số học lẫn hình học, lí thuyết số và hình học. Chính ông, trong một công trình năm 1895, đã sáng lập ra một ngành mới của hình học mà ông đặt tên là “analysis situs”, ngày nay gọi là topo học. Poincaré có hai nghiên cứu sinh tiêu biểu tại Đại học Paris là Louis Bachelier (1870-1946, lí thuyết ức đoán, đóng góp cho toán tài chính) và Dimitrie Pompeiu (1873-1954, tác giả của bài toán Pompeiu).

*NXB Tri thức, tháng 12/2012

Thông tin chi tiết: