Sau 90 ngày, IAEA sẽ trao bản đánh giá và khuyến nghị cơ sở hạ tầng hạt nhân cho Việt Nam

Việt Nam đã triển khai những thành động thiết thực và quan trọng hướng tới việc bổ sung năng lượng hạt nhân vào kết cấu năng lượng hỗn hợp, bao gồm phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết cho chương trình điện hạt nhân an toàn và bền vững, theo nhận xét của đoàn Đánh giá tích hợp cơ sở hạ tầng hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Đoàn đã kết thúc sứ mệnh 11 ngày tại Việt Nam để đánh giá sự phát triển cơ sở hạ tầng cho dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, từng bị dừng thực hiện vào năm 2016. Sau quyết định tái khởi động chương trình điện hạt nhân của Đảng và Chính phủ Việt Nam, các công việc chuẩn bị đã được tiến hành gấp rút. Việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân là một nội dung trong Quy hoạch điện quốc gia có điều chỉnh giai đoạn 2021-2030, khi xem xét điện hạt nhân là một nhân tố chính cho đa dạng hóa năng lượng quốc gia và tăng cường an ninh năng lượng, cho phép đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày một tăng và sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong những năm gần đây. Quy hoạch này đã xác định sứ mệnh của hai nhà máy điện hạt nhân, Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, thời kỳ 2030 –2035, với tổng công suất phát điện từ 4.000 đến 6.400 MW.

Đánh giá tích hợp cơ sở hạ tầng hạt nhân giai đoạn hai (INIR) diễn ra trong các ngày từ 1 đến 11/12/2025, trên 19 vấn đề cơ sở hạ tầng hạt nhân bằng phương pháp đánh giá của IAEA cho giai đoạn hai của Cách tiếp cận theo các cột mốc. Mục tiêu của việc đánh giá này là xem xét sự sẵn sàng của một quốc gia trong việc mời hoặc đàm phán một hợp đồng của nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Đoàn INIR này bao gồm ba chuyên gia Brazil, Bulgaria và Anh cùng bảy thành viên IAEA.

Đoàn đánh giá nhận thấy những thực hành tốt trong các cơ chế hỗ trợ của chính phủ về tài chính và mua sắm cũng như trong việc tận dụng chuyên môn sẵn có về giám sát môi trường cho các dự án điện hạt nhân, có thể hữu ích với những quốc gia đang xem xét phát triển điện hạt nhân khác.

“Việt Nam cho thấy cam kết để phục hồi chương trình điện hạt nhân của chính phủ,” ông Eric Mathet, trưởng đoàn INIR và người điều hành bộ phận Phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân IAEA, nói. “Việt Nam đang thực hiện các công việc nền tảng cho dự án và đang huy động các nguồn lực. Phái đoàn INIR sẽ hỗ trợ sự phát triển một kế hoạch hành động toàn diện cho phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam”. 

Đoàn đã đưa ra những khuyến nghị và đề xuất để hướng đến hỗ trợ Việt Nam thúc đẩy tiến triển hơn nữa trong phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân và sự sẵn sàng cho việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của đất nước. Họ đã nhấn mạnh đến những khu vực mà việc chuẩn bị tốt hơn sẽ đem lại lợi ích cho Việt Nam, bao gồm tăng cường khung pháp lý và quy định cho chương trình điện hạt nhân, hoàn thiện các kế hoạch củng cố các năng lực của nguồn nhân lực ở mọi khu vực, hoàn thành công việc chuẩn bị cho cả giai đoạn ký hợp đồng và xây dựng, và gia tăng hiệu quả của các cơ chế điều phối giữa mọi bên tham gia.

Bản dự thảo sơ bộ báo cáo INIR đã được bà Aline Des Cloizeaux, Giám đốc Phân khu Năng lượng Hạt nhân của IAEA, trình bày trong phiên bế mạc của phái đoàn. “Đoàn kết luận rằng Việt Nam đã có những bước tiến lớn và tăng tốc tiến hành dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận và sự phát triển của cơ sở hạ tầng cần thiết. Trong năm 2025, Việt Nam đã ban hành Luật NLNT mới và tạo điều kiện thuận lợi với các cơ chế đặc biệt cho các thỏa thuận tài chính và hợp đồng các nhà máy điện hạt nhân”, bà nói.

Trên cơ sở những kết luận của phái đoàn INIR, IAEA và Việt Nam sẽ cập nhật kế hoạch l phù hợp với sự phát triển trong tương lai của chương trình điện hạt nhân quốc gia. Được biết, trong quá trình xây dựng khuyến nghị, đoàn INIR có thể xem xét các ý kiến ​​đóng góp từ các tổ chức quốc gia có liên quan. Việc thực hiện bất kỳ khuyến nghị và đề xuất nào của nhóm đều tùy thuộc vào quyết định của quốc gia thành viên yêu cầu thực hiện nhiệm vụ. Kết quả của nhiệm vụ INIR dự kiến ​​sẽ giúp quốc gia thành viên xây dựng kế hoạch hành động để khắc phục mọi thiếu sót, từ đó góp phần phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân quốc gia.

Theo quy định, sau 90 ngày, bản đánh giá và khuyến nghị chính thức sẽ được IAEA trao cho Việt Nam. □ 

Bài đăng Tia Sáng số 24/2025