Du khách sẽ có thể đi trên mặt sàn Cosmati 755 năm tuổi ở tu viện Westminster
Sàn khảm này có gì đặc biệt? Vì sao du khách phải cởi giày và đi vớ khi muốn đến tham quan sàn?
Tu viện Westminster đã thông báo, sau lễ đăng quang của Vua Charles III và Vương hậu Camilla, vào tháng 5 năm 2023, mặt sàn Cosmati nổi tiếng của nhà thờ sẽ được mở cửa cho công chúng đến tham quan. Trên khắp các trang mạng xã hội, mọi người đều thảo luận về luật lệ mà tu viện đưa ra cho du khách: vì mặt sàn khảm đá phức tạp này được gia công vào năm 1268, mọi người sẽ phải cởi giày, và bắt buộc đi vớ, để bước lên nó.
Các chuyên gia của tu viện sẽ là người hướng dẫn chuyến tham quan, họ sẽ giải thích lịch sử và ý nghĩa của sàn Cosmati. Mỗi nhóm nhỏ gồm mười người sẽ cởi giầy, đứng trên sàn. Các chuyến tham quan sẽ diễn ra trong một số ngày nhất định từ ngày 15 tháng 5 đến ngày 29 tháng 7.
Việc có thể nhìn thấy mặt sàn nguyên bản và đứng trên đó là một trải nghiệm thú vị. Nó không chỉ dừng lại ở việc thưởng lãm bằng mắt thường, mà còn thu hút các giác quan khác. Điều này sẽ đặt du khách vào một chuỗi các tương tác xúc giác xuyên qua hàng thế kỷ. Nhiều người sẽ thích thú với ý tưởng rằng họ đang đứng cùng một vị trí với những quân vương trong quá khứ và hiện tại.
Mặc dù mặt sàn là một phần trong các sự kiện quan trọng mang tầm quốc gia xuyên suốt lịch sử lâu đời của nó, thiết kế và quá trình gia công nên nó lại phản ánh các mối liên hệ với các nền văn hoá lân cận, đặc biệt là với Rome. Không chỉ sàn Cosmati trong tu viện Westminster, những mặt sàn khảm như thế này có ý nghĩa sâu sắc trong các nghi lễ thời kỳ trung cổ, đồng thời thể hiện bản sắc và kết nối mọi người trong những triều đại lịch sử khác nhau.
Nghi lễ hoàng gia
Sàn Cosmati nằm trong khu vực tôn nghiêm, ngay trước lễ đài. Nó đã là một phần không thể thiếu làm nên không khí trang nghiêm của tu viện kể từ khi tu viện được xây dựng vào thế kỷ 13, dưới triều đại của Vua Henry III.
Bức tranh khảm đã chứng kiến lễ đăng quang của con trai Henry, Edward I, vào năm 1274. Vị vua tương lai sẽ nằm trên mặt đất để cầu nguyện, với những tấm vải quý trải bên dưới.
Vào giữa thế kỷ 19, mặt sàn bị xuống cấp nghiêm trọng và nó được phủ bằng vải sơn lót sàn để bảo vệ. Dự án bảo tồn quy mô lớn đã được tiến hành từ năm 2008 đến năm 2010 để làm sạch và phục chế, trước khi khôi phục lại vai trò của nó trong nghi lễ hoàng gia.
Thân vương và Vương phi xứ Wales (hoàng tử William và công nương Kate) đã đứng trên sàn Cosmati để làm lễ kết hôn vào năm 2011. Bức chân dung của Nữ vương Elizabeth II do họa sĩ người Úc sống ở London, Ralph Heimans, sáng tác để kỷ niệm Đại lễ Kim cương, phác hoạ hình ảnh nữ hoàng quá cố đang đứng trên bề mặt sàn khảm, gần với vòng tròn trung tâm.
Westminster và Rome
Cosmateque, hay Cosmati, là một phong cách trang trí hình học bằng đá khảm tiêu biểu cho kiến trúc của Ý thời Trung cổ, và đặc biệt là của Rome và vùng phụ cận. Nó được sử dụng phổ biến nhất để trang trí sàn nhà thờ, nhưng cũng được sử dụng để trang trí tường nhà thờ, bục giảng và ngai tòa giám mục. Cái tên này bắt nguồn từ Cosmat , xưởng gia đình hàng đầu của các thợ thủ công ở Rome, những người đã tạo ra những đồ trang trí bằng đá cẩm thạch hình học như vậy.
Không dễ bắt gặp mặt sàn có thiết kế tương tự như mặt sàn tại Westminster. Nó được tạo ra bởi những người thợ đá cẩm thạch từ các xưởng Cosmati ở Rome, với cẩm thạch đầy màu sắc được nhập khẩu từ Ý và các khu vực khác. Mặt sàn được thiết kế với một loạt các hình tròn nằm trong các hình tròn và hình vuông xen kẽ, bên trong là các hình nhỏ hơn.
Chức năng của sàn cũng hơi hướm văn hoá La Mã, liên quan đến Vương cung thánh đường Thánh Peter. Sàn của nhà thờ nguyên bản – về sau được thay thế bằng vương cung thánh đường có mái vòm vào thế kỷ 16 – bao gồm một số khối tròn lớn bằng đá cẩm thạch Porphyry đỏ.
Porphyry là một loại đá màu đỏ sẫm gắn liền với hình ảnh hoàng gia. Các hình tròn trên bề mặt sàn khảm của vương cung thánh đường Thánh Peter đóng vai trò là điểm đánh dấu vị trí phụng vụ trong các nghi lễ đăng quang của Hoàng đế La Mã Thần thánh. Khi Hoàng đế Charles V lên ngôi – không phải ở Rome mà là ở Bologna – vào năm 1530, người chủ trì nghi lễ đã tạm thời đánh dấu các vòng tròn trên sàn của Vương cung thánh đường San Petronio.
Vua Henry III và Richard de Ware, tu viện trưởng của Westminster, đã đến thăm Rome. Richard de Ware là người giám sát việc đặt sàn khảm trong tu viện. Các nhà sử học nghệ thuật như Paul Binski và Claudia Bolgia gần đây đã chứng minh vai trò của vị giáo hoàng hợp pháp Ottobuono Fieschi trong việc tìm nguồn cung ứng đá cẩm thạch và công nhân khai thác đá cẩm thạch.
Nếu việc thiết kế và sử dụng đá Porphyry để chế tác nên sàn khảm Westminster thể hiện mối liên hệ mạnh mẽ với Rome, thì địa vị của nó đã củng cố địa vị của những người cai trị đã tiếp xúc với nó (và ngược lại). Việc đứng trên cùng một vị trí để thực hiện nghi lễ cũng tạo nên mối liên hệ giữa những quân vương theo thời gian, theo các triều đại.
Việc sử dụng sáng tạo các bề mặt sàn của các tu viện đã trở nên phổ biến trong thời Trung Cổ. Nó thường xuất hiện trong các hình ảnh cũng như các tài liệu quý giá. Và nó có khả năng kết nối các thành viên của cộng đồng cũng như sự kế thừa của những người cai trị.
Bắt buộc phải mang tất
Trên thực tế, việc yêu cầu du khách đến Westminster phải tháo giày và đi tất trước bước đi trên mặt sàn là để bảo vệ các lớp khảm đá cẩm thạch. Tất nhiên, làm như vậy cũng là một cách thể hiện sự tôn kính, khi du khách đến những nơi linh thiêng. Bản thân các nghi lễ đăng quang thời trung cổ thường yêu cầu các nhà cai trị cởi giày – như một dấu hiệu của sự khiêm nhường. Theo nhiều tài liệu, một danh sách hàng dệt may được mua để chuẩn bị cho lễ đăng quang của Vua Edward III vào năm 1327 bao gồm vải để trải dưới đôi chân trần của nhà vua khi ông đi bộ đến tu viện.
Tuy nhiên, về cơ bản, việc cởi giầy sẽ tạo ra một cuộc gặp gỡ sống động với mặt sàn cổ xưa này. “Khi còn là nghiên cứu sinh, tôi đã nghiên cứu sàn khảm thế kỷ 12 của nhà thờ Novara ở Piedmont, Ý”, Giáo sư lịch sử Lucy Donkin tại Đại học Bristol, nhớ lại. Ở đây, các hình tròn mô tả những biểu tượng của bốn nhà truyền giáo đã được các giáo sĩ sử dụng làm điểm đánh dấu để đọc các đoạn trong các sách phúc âm trong các nghi lễ trước lễ rửa tội.
“Trong chuyến làm việc của tôi, một số tấm thảm phải được cuộn lại để tôi có thể nhìn và chụp ảnh sàn. Sau đó, tôi được phép bước lên bề mặt sàn trong đôi vớ của mình – một lớp mỏng hấp dẫn nối giữa mặt sàn với cơ thể, quá khứ và hiện tại.
Hà Trang tổng hợp
