Gary Staab: người tạo ra bản sao chính xác ‘Xác ướp Iceman’
Các tác phẩm của họa sĩ Gary Staab, chuyên điêu khắc các mô hình của các sinh vật đã tuyệt chủng và các dân tộc cổ đại, đã không còn xa lạ trên toàn thế giới. Chúng được trưng bày trong các bảo tàng lớn, được chụp ảnh và đưa vào các trang của sách lịch sử lớp học. Mặc dù Staab tự coi mình là một nghệ sĩ, bạn khó lòng tìm thấy tác phẩm của ông trong một phòng trưng bày đương đại. Hiện Staab đang thực hiện việc tạo ra ba bản sao của một xác ướp 5.300 năm tuổi được biết đến với cái tên là “Ötzi the Iceman” sự trợ giúp một số công nghệ in 3-D tiên tiến nhất hiện có.
Nghệ sĩ Gary Staab và đội của ông đã mất khoảng 2000 giờ trong suốt 5 tháng để tạo ra ba mô hình của Ötzi.
Vào năm 1991, hai người leo núi đã phát hiện ra đầu và vai một xác ướp qua lớp băng ở dãy núi Ötztal trên biên giới Ý-Áo. Khi xác ướp được đào ra khỏi băng, người ta đã nhanh chóng nhận ra hai người này đã bắt gặp một mẫu vật thật đặc biệt. Kể từ đó, từng cm của xác ướp đã được nghiên cứu: từ phần hông bị tàn phá đến những hình xăm kì thú của Ötzi. Ötzi hiện đang được giữ trong một hầm lạnh ở nhiệt độ 20,3 độ F ở Bảo tàng Khảo cổ học South Tyrol ở Bolzano, Ý, để giữ vi khuẩn và các chất gây ô nhiễm khác khỏi xâm nhập. Tuy nhiên, điều này khiến cho công chúng và cả giới khoa học khó lòng tiếp cận với Ötzi, và cho đến giờ mới chỉ có vài người được nhìn thấy xác ướp tận mắt.
Công nghệ in 3D hiện đang trở nên phổ biến rộng rãi trong giới nghệ sĩ và các nhà khảo cổ vì chúng rất có ích trong việc làm cho các cổ vật lịch sử dễ tiếp cận hơn với công chúng, cũng như cứu những cổ vật có nguy cơ bị mất. Trong trường hợp của Ötzi the Iceman, bản sao của nó sẽ lần đầu được đưa đến với những khán giả muốn được tận mắt ngắm nhìn xác ướp này. Để làm được điều đó, Staab đã sử dụng kết hợp các bản in 3 chiều của thân xác ướp, bản quét CAT y tế và các chi tiết chạm khắc bằng tay để tạo ra các bản sao gần như hoàn hảo của vật mẫu. Ông và các cộng sự đã bỏ ra đến 2.000 giờ lao động trong vòng 5 tháng để hoàn thành bản sao đầu tiên, và hiện giờ nó đang được trưng bày tại trung tâm nghiên cứu DNA Dolan (Dolan DNA Learning Center) tại Cold Spring Harbor, New York. Các phiên bản còn lại nằm ở bảo tàng South Tyro ở Ý (nơi bản gốc đang được cất giữ) và một triển lãm ở New York.
Để tạo ra bản sao của Ötzi, Staab phải được tiếp cận với vật mẫu thật trong một thời gian dài. Điều đó đòi hỏi ông không chỉ phải có được niềm tin tuyệt đối của những nhà chức trách mà còn cả một thái độ cẩn trọng khi làm việc. “Chúng tôi còn phải đi tẩy tế bào chết của mình để không mang bất kỳ DNA nào của chúng tôi vào làm nhiễm độc xác ướp Ötzi” – ông nói. Hơn nữa, những bản quét CAT của Iceman không được hoàn thiện vì tư thế của Ötzi có một cánh tay vung sang phải. Staab đã phải chụp một loạt các bức ảnh với độ phân giải cao và kết hợp chúng lại với nhau để tạo ra hình dạng 3D.
Ngoài ra, do phương pháp quét y tế truyền thống (được sử dụng để scan xác ướp) không có kết cấu bề mặt, Staab và đồng nghiệp phải điêu khắc trên mô hình để tạo ra kết cấu da cuối cùng. Do lớp da trên cùng của xác ướp đã thực sự bị phân rã và bong ra trong dòng nước, họ thậm chí phải điêu khắc để tạo được hiệu ứng tương tự. Phần khó nhất của công việc là ở sự chi tiết mà nó yêu cầu: họ phải tạo ra tất cả các bệnh lý khó khăn và cả những thiệt hại điên rồ trên phần còn lại của cơ thể xác ướp. Một bên hông của Ötzi đã bị một con vật tàn phá, vì vậy rất nhiều bộ phận bên trong của anh ta bị lộ ra xung quanh khu vực đó. Khi nhìn thấy xác ướp trong phòng lạnh, Staab và nhóm của anh đã bàn với nhau: “Được rồi… ruột ở đây, dạ dày tràn ra từ ruột dưới…”. Giai đoạn này cần phải thử nhiều vật liệu, kỹ thuật và màu sắc khác nhau. Đó là chưa kể tới khuôn mặt. Xử lý khuôn mặt rất khó, nhưng đây cũng là công đoạn khiến Staab luôn thích thú. “Chúng ta có một sự nhạy bén đáng kinh ngạc khi đánh giá khuôn mặt, bởi vì chúng ta nhìn vào chúng hàng trăm lần mỗi ngày. Bạn biết đó, điều đầu tiên chúng ta để ý đến khi bước vào một căn phòng chính là nhìn vào mặt mọi người”. Khuôn mặt của Ötzi là một thách thức về mặt thẩm mỹ. Anh ta đã nằm úp mặt xuống đá trong 5.300 năm, vì vậy môi bị đẩy lên và mũi anh ấy bị bẹp. Thoạt nhìn anh ta trông thật kinh khủng.
Tạo hình của Ötzi the Iceman.
Staab cũng có thêm một chút của chính anh vào bản sao: Ötzi có một lông mi ở mắt trái, vì vậy Staab lấy một cái mi của mình ra và đính vào. “Dĩ nhiên không ai để ý điều này, nhưng đó là một trong những thứ khiến nghề của chúng tôi trở nên thú vị”. Cả quá trình là giúp bản sao có thể đạt được chất lượng cao nhất có thể.
Staab từng say mê với tất cả mọi thứ liên quan đến động vật. Anh kể lại: “Nhưng khi học đại học, thật lòng tôi không có ý tưởng gì về những gì tôi muốn làm. Tôi đã tham gia một lớp học vẽ như là một phần bắt buộc khi theo học tại Đại học Hastings ở Hastings, Nebraska. Chúng tôi đã đi đến một bảo tàng lịch sử tự nhiên và vẽ các con vật trong triển lãm, và tôi nhận ra: mọi người thực sự phải tạo ra các triển lãm cho các bảo tàng. Khi trở về ký túc xá của mình, tôi cứ nghĩ mãi về nó. Vì vậy, tôi lái xe trở lại bảo tàng và nói chuyện với giám đốc. Họ đã cho tôi một công việc để tự thiết kế các triển lãm của bảo tàng, tự soạn nội dung và làm tất cả mọi thứ bên trong. Đó chính là lúc tôi nhận ra nghề tôi yêu thích. Tôi đã làm những tác phẩm điêu khắc trong hơn 25 năm và vẫn còn tình yêu mãnh liệt với chúng. Đó là một niềm đam mê đến mức ám ảnh đối với tôi”.
Staab có cơ hội hiếm có khi trực tiếp quan sát và chụp ảnh xác ướp.
Cách Staab làm việc hơi khác so với các nghệ sĩ khác: Anh sử dụng tất cả các kỹ năng tương tự, chỉ là kết quả cuối cùng thì khác. Staab đang cố gắng xây dựng một thứ gì đó thực sự đáng tin cậy vì đây về cơ bản là một mô hình hiển thị khoa học. Nó không phải là một tác phẩm nghệ thuật. Một họa sĩ muốn để lại dấu ấn của họ trên tác phẩm. Nhưng theo Staab, đó chính là điều tồi tệ nhất nếu áp dụng trong công việc của anh: “Nếu tôi thành công, mọi người phải không nhận ra dấu ấn của tôi, không biết rằng tôi là người đằng sau làm nó”. ¨
Hạnh Duyên lược dịch
Nguồn: https://www.smithsonianmag.com/science-nature/artist-creates-detailed-replica-otzi-5300-year-old-iceman-180958151/
