Viviane Slon: Người phát hiện con lai giữa Neanderthal và Denisovan

Viviane Slon và các đồng nghiệp đã phải sàng lọc ADN của hơn 2.300 mảnh xương không xác định để tìm ra Denny - con lai đầu tiên giữa hai chủng người cổ đại Neanderthal và Denisovan được phát hiện cho đến nay.


Nhà cổ nhân học Viviane Slon.

Trước đây, bằng việc phân tích các mô hình biến đổi di truyền ở con người cổ đại và hiện đại, các nhà khoa học đã biết rằng hai chủng người cổ đại Denisova và người Neanderthal có lai tạo với nhau và với cả Homo sapiens nhưng chưa từng phát hiện ra con cái thế hệ đầu tiên từ những cuộc hôn phối này. Phải tới năm 2018, các nhà khoa học mới giải trình tự gene của con lai đầu tiên được biết tới giữa hai chủng Neanderthal và Denisovan. Nhà cổ nhân học Viviane Slon ở Viện Max Planck về Nhân chủng học tiến hóa, một trong những nhà khoa học tham gia nghiên cứu này đã xuất hiện trong danh sách 10 nhà khoa học của năm do Nature bình chọn.
Ba năm trước, Viviane Slon chắc chắn rằng hẳn cô đã mắc sai sót, khi xét nghiệm DNA trên một mảnh xương cổ và phát hiện thấy có dấu hiệu lai giữa Neanderthal và Denisovan – mảnh xương đó có một nửa bộ gene của người Neanderthal và một nửa của người Denisovan.

“Trong nhận thức của tôi, không thể có điều đó”, Slon nói. Slon đã không nói với ai về kết quả này trong vài ngày vì luôn tự vấn rằng liệu có phải mình đã mắc sai sót khi xét nghiệm.

Khi kiểm tra lại và không thấy có sai sót nào, cô đã trao đổi với các đồng nghiệp của mình và bắt đầu cân nhắc ý nghĩa của kết quả xét nghiệm. Các xét nghiệm sâu hơn đã xác định rằng mảnh xương đó thuộc về một thiếu niên – đã được nhóm nghiên cứu đặt tên một cách trìu mến là Denny – là con gái của một người phụ nữ Neanderthal và một người đàn ông Denisovan sống cách đây khoảng 90.000 năm.

Bộ gene này đã chỉ ra một cách rõ ràng về mối quan hệ phối ngẫu giữa hai chủng người cổ đại này. Báo cáo nghiên cứu đã ngay lập tức gây tiếng vang trong giới khoa học và công chúng khi được công bố vào tháng Tám năm 2018, là chủ đề của hàng trăm bài báo và hàng ngàn lượt tweet.

Quan điểm của Slon rất độc đáo, Hershkovitz, nhà cổ nhân học người Israel làm việc tại Đại học Tel Aviv, Israel cho biết. Ông theo dõi một số nghiên cứu của Slon, trải từ khảo cổ học, nhân chủng học, bệnh lý và giải phẫu học, thậm chí cô ấy còn tự mình bổ sung kiến thức bằng cách làm việc cả ở phòng thí nghiệm giải phẫu tử thi. Cô không chỉ quan tâm tới bộ gene của người Neanderthal mà cả các vấn đề về sinh lý học, giải phẫu học.

Slon cho biết, cô quan tâm đến việc sử dụng di truyền học và các phương pháp khoa học khác để nghiên cứu về thời tiền sử bởi vì không có ghi chép lại bằng văn bản ở giai đoạn này. “Tất cả những gì bạn có thể suy luận là từ những gì con người thời đó để lại. Nó giống như là giải đố vậy”, Slon nói.

Hầu hết các nghiên cứu cổ nhân học của Slon đều tập trung xung quanh những di vật còn sót lại ở hang Denisovan, một hang động rộng lớn ở miền nam Siberi với chủ nhân là người Denisovan. Dự án nghiên cứu đầu tiên từ những di cốt ở hang này của Slon là sắp xếp chuỗi ADN của một chiếc răng của một người thứ tư được tìm thấy ở hang này. Cô cũng đã dẫn dắt một nhóm nghiên cứu tìm kiếm ADN của người Denisova từ trong đất khai quật. Slon và các đồng nghiệp đã phải sàng lọc hơn 2.300 mảnh xương không xác định để tìm ra Denny.

Slon vẫn đang tiếp tục nghiên cứu di vật từ hang Denisova cũng như tiếp tục nghiên cứu để tìm kiếm trích xuất ADN của tông người từ các mẫu trầm tích. Cô không hi vọng sẽ tìm thấy một phát hiện đột phá như việc tìm thấy Denny vừa qua nhưng rất muốn sắp xếp các bộ gene cổ đại, để tìm kiếm mối tương tác, liên quan của người cổ đại, ví dụ như mối quan hệ thân tộc của người cổ đại, hoặc là điều kiện sống thời đó đã tác động tới sức khỏe của họ như thế nào. Cô cũng hi vọng sẽ nghiên cứu được đời sống của tông người ở những địa điểm ngoài lục địa Á – Âu. “Đó là cả một thế giới cần khám phá”, Slon nói.

Bảo Như dịch

Nguồn tin và ảnh: https://www.nature.com/immersive/d41586-018-07683-5/index.html

Tác giả